Την προηγούμενη Δευτέρα, πρώτη μέρα επαναλειτουργίας για καφετερίες και μπαρ, έβρεχε. Σήμερα, πρώτη μέρα επαναλειτουργίας για τα θερινά σινεμά, πάλι βρέχει. Υπάρχει ένα pattern εδώ, έτσι; Δεν το βλέπουμε μόνο εμείς. Σε κάθε περίπτωση, πράγματι, ήρθε η μέρα που ανοίγουν και πάλι οι κινηματογράφοι της χώρας μετά από μια παύση κράτησε περίπου δυόμιση μήνες. Φυσικά, οι όροι αυτού του ανοίγματος δεν ήταν δεδομένοι. Λίγες μέρες πριν το μεγάλο άνοιγμα, η πιο πρόσφατη διαπραγμάτευση ανάμεσα στους ιδιοκτήτες των κινηματογραφικών αιθουσών και το Υπουργείο Πολιτισμού κατέληξε στους όρους με τους οποίους θα λειτουργήσουν τα θερινά σινεμά: με 70% πληρότητα, χωρίς μείωση του εισιτηρίου, χωρίς διάλειμμα, με πλήρης λειτουργία κυλικείου. Με άλλα λόγια, μιλάμε ουσιαστικά για την επανεκκίνηση του κινηματογράφου ως συλλογικής κοινωνικής εμπειρίας, ακόμα κι αν οι συνθήκες αυτής της εμπειρίας θα γνωρίσουν μια μοιραία υγειονομική (και όχι μόνο) αναπροσαρμογή.
Από μόνα τους, αυτά τα νέα είναι σίγουρα χαρμόσυνα. Μας είχε λείψει το σινεμά, διάολε. Κι όντως, μπορεί σήμερα να το πιστολιάσαμε προσωρινά γιατί έχει κωλόκαιρο, αλλά από αύριο θα είμαστε εκεί. Βέβαια, κατά έναν τρόπο η επαναλειτουργία της κινηματογραφικής βιομηχανίας, τόσο στην παραγωγή όσο και στη διανομή, γεννάει ακόμα περισσότερα ερωτήματα από αυτά που απαντάει. Σε ένα πρώτο επίπεδο, το ερώτημα είναι αν ο κόσμος θα έχει λεφτά, διάθεση και εμπιστοσύνη ώστε να επιστρέψει στις αίθουσες – και κατ’ επέκταση αν μια καλή θερινή κινηματογραφική σεζόν θα είναι αρκετή για να σώσει τις αίθουσες από την δυσοίωνη κατάσταση στην οποία τις έβαλε αναγκαστικά η πανδημία. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, όμως, έχουμε και το ερώτημα που αφορά συνολικά το μέλλον του σινεμά με βάση τις νέες κοινωνικές, οικονομικές, υγειονομικές, τεχνολογικές και πολιτισμικές συνθήκες που διαμόρφωσε ο κορονοϊός. Αναφερόμενοι στην κινηματογραφική παραγωγή πριν και μετά την πανδημία, λέγαμε το εξής:
«Οι ριζικές αλλαγές σπάνια έρχονται με τη μορφή μιας φυσικής καταστροφής, ακόμα κι αν εξωτερικά μοιάζει έτσι. Αντίθετα, συνήθως έρχονται ως έκρηξη υπόγειων ή μη τάσεων που καλλιεργούνταν ήδη για αρκετό καιρό. Κάπως έτσι, λοιπόν, η πανδημία λειτουργεί ως επιταχυντής των υπαρκτών τάσεων που διαφαίνονταν στο πεδίο του σινεμά. Το πρόβλημα, φυσικά, είναι πως αυτές οι τάσεις ήταν και παραμένουν ανησυχητικές. Το ψηφιακό αποτύπωμα της βιομηχανίας του θεάματος όλο και γιγαντώνεται, οι δυνατότητες για παραγωγή και διανομή εκτός των στενών ορίων του κυρίαρχου προτύπου όλο και συρρικνώνεται, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν αρκετές πλευρές της παραδοσιακής κινηματογραφικής βιομηχανίας (κινηματογραφικές αγορές, καλλιτεχνικοί κύκλοι, επαγγελματικές ειδικότητες) που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Όπως είπαμε και πριν, αυτές οι τάσεις υπήρχαν ήδη – κι η καραντίνα τις επιταχύνει. Αν, μάλιστα, δεν παρθούν κεντρικές αποφάσεις πολιτιστικής στρατηγικής προς αντίθετη κατεύθυνση, μάλλον δύσκολα θα υπάρχει γυρισμός.»
Όμορφα πράγματα, έτσι; Όπως και να ‘χει, το καλοκαίρι είναι όντως μια ευκαιρία να αντιστραφούν κάποιες από τις πιο σκοτεινές τάσεις που διαφαίνονται το τελευταίο διάστημα. Βέβαια, για να γίνει αυτό δεν αρκεί απλά να ανοίξεις τις πόρτες σου και να περιμένεις τον λαό να συρρεύσει. Χρειάζεται κι ένα βιώσιμο πλάνο κινηματογραφικής πολιτικής, τόσο από το κράτος όσο και από το σύστημα διανομής/αίθουσας. Δεν θα επεκταθούμε εδώ στο πρώτο σκέλος. Σίγουρα χρειάζεται κρατική στήριξη, και πρώτα και κύρια όσον αφορά την προστασία των εργαζομένων στο πεδίο του θεάματος στην Ελλάδα. Ήδη πάντως η επαναδιαπραγμάτευση των όρων ανοίγματος των θερινών που αναφέραμε στην αρχή έδειξε κάποια θετικά σημάδια. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, η αλήθεια είναι πως υπάρχουν κάποια δομικά προβλήματα στο ελληνικό μοντέλο κινηματογραφικής διανομής, τα οποία βέβαια αφορούν και τα θερινά σινεμά. Με άλλα λόγια, η κυρίαρχη πολιτική διανομής δεν επιτρέπει στο ελληνικό κοινό να πάρει μια ανάσα, ακόμα κι όταν αυτό δείχνει μαζικά την εμπιστοσύνη του στο ποιοτικό σινεμά.
Έχουμε μιλήσει ξανά για το φαινόμενο της κινηματογραφικής υπερ-προσφοράς που προκύπτει από τον κακό προγραμματισμό της διανομής. Κατά μέσα όρο, κάθε Πέμπτη βλέπουμε ίσα με 8 ταινίες, ενώ τα συνολικά εισιτήρια του ελληνικού box office πες ότι κυμαίνονται γύρω στις 100.000 χοντρικά. Όπως καταλαβαίνετε, τα κουκιά είναι μετρημένα. Οι περισσότερες ταινίες μετά βίας αντέχουν σε δεύτερη και τρίτη βδομάδα, εκτός αν αποτελούν μεγα-events σαν το Joker ή φαινόμενα word-of-mouth σαν το Parasite. Κατά κανόνα, όμως, τα χλωρά καίγονται μαζί με τα ξερά κι οι καλές ταινίες χάνονται συχνότατα μέσα στον θόρυβο της υπερ-προσφοράς και την αδυναμία ουσιαστικής διαχείρισής/curation από τις εταιρίες διανομής. Αν εστιάσουμε στα θερινά σινεμά, τότε ξέρουμε καλά πως λειτουργούν είτε ως ξεφόρτωμα των ταινιών που κουβαλάγανε οι διανομείς όλο το χειμώνα (πόσες γαλλικές ρομαντικές κομεντί και ισπανικά θρίλερ και ιταλικές κωμωδίες να αντέξει ένας άνθρωπος) είτε ως κυριαρχία των ίδιων και των ίδιων συντηρητικών επιλογών επανεκδόσεων (όλοι μας αγαπάμε τον Hitchcock και τον Bergman αλλά η καταλαβαίνετε τι εννοούμε).
Φέτος, λοιπόν, τα πράγματα και είναι και δεν είναι business as usual. Από τη μία πλευρά, η ποσότητα μιλάει από μόνη της: μέσα στο καλοκαίρι θα βγουν πάνω από 100 ταινίες στα σινεμά, με τις περισσότερες να οδεύουν κατευθείαν προς κουβά και την γαλλο-ισπανο-ιταλική σαβούρα να δίνει και να παίρνει. Από την άλλη, όμως, έχουμε και κάποια καλά σημάδια κρίνοντας από τον προγραμματισμό του καλοκαιριού που έχουμε δει εκ μέρους των διανομέων. Πρώτον, φαίνεται να υπάρχει μια αύξηση στις β’ προβολές ταινιών που έπαιξαν το χειμώνα στις αίθουσες κι αξίζει να δοθεί η ευκαιρία εκ νέου στους θεατές των θερινών να τις ανακαλύψουν. Δεύτερον, υπάρχει μια μεγαλύτερη ποικιλία στο πεδίο της επανέκδοσης, με τις κλασικές επιλογές του ελληνικού κοινού να συνυπάρχουν με κάποιους τίτλους που δεν βλέπουμε και τόσο συχνά στα σινεμά. Τρίτο, και βασικότερο, αυξάνονται τα κινηματογραφικά events και αφιερώματα που δείχνουν μια έμφαση στο curation, ένα μεράκι στην εκτέλεση και κυρίως μια αντίληψη της κινηματογραφικής εξόδου όχι μόνο ως νυχτερινής κατανάλωσης αλλά και ως συλλογικής εμπειρίας. Τέτοια παραδείγματα είναι το κλασικό Athens Open Air Film Festival, οι επερχόμενες Cinobo Nights αλλά και η μεταφορά του Midnight Express σε καλοκαιρινό τερέν.
Για να επιστρέψουμε στην υπόσχεση του τίτλου, καθίσαμε και ξεψαχνίσαμε αυτόν τον καλοκαιρινό προγραμματισμό ώστε να ξεχωρίσουμε τις ταινίες που πρέπει να βάλετε στην ατζέντα σας για τους ερχόμενους τρεις μήνες. Πριν απ’ αυτό, όμως, επιτρέψτε μας μερικά honorable mentions. Αρχικά, πέρα από τις φόλες που μυρίζουν από χιλιόμετρα, θα προτείναμε να αποφύγετε το Pinocchio, το The Burnt Orange Heresy και το The Kindness of Strangers γιατί κάλλιστα θα μπορούσαν να σας ξεγελάσουν ότι πρόκειται για καλές ταινίες. Έπειτα, να έχετε στο νου σας ότι το φετινό πρόγραμμα blockbusters έχει για δυνατά χαρτιά το Tenet, το Wonder Woman 1984 και το Mulan. Τέλος, αν γουστάρετε ψυχοτρόπες και κουκουρούκου κινηματογραφικές εμπειρίες, τότε θα σας προτείνουμε να τσεκάρετε το Capone, το The True History of the Kelly Gang και το The SpongeBob Movie: Sponge on the Run – με δική σας ευθύνη πάντα. Για να μην τα πολυλογούμε, λοιπόν, αυτές είναι 10 καλύτερες ταινίες που αναμένεται να σκάσουν το καλοκαίρι στα ελληνικά σινεμά – χωρισμένες σε 5 νέες αφίξεις και 5 επανεκδόσεις.
Τι είναι: Ξέρετε τι είναι, γιατί είναι η νέα ταινία του Γιάννη Οικονομίδη.
Γιατί να το δείτε: Γιατί κατά πάσα πιθανότητα σκεφτόσασταν να το δείτε λίγο πριν την καραντίνα, αλλά σας την έσκασε. Επίσης, για όλους τους λόγους που αναλύσαμε εδώ.
Πότε βγαίνει: Ήδη παίζεται σε περιορισμένο κύκλωμα από σήμερα, ενώ μεγαλύτερη διανομή ξεκινάει 4 Ιουνίου.
Τι είναι: Σίγουρα όχι η συνηθισμένη σας teen cancer ταινία.
Γιατί να το δείτε: Γιατί είναι μια από τις καλύτερες ταινίες που είδαμε πέρσι στα φεστιβάλ (πρώτα Βενετίας και μετά Θεσσαλονίκης), οπότε χαιρόμαστε πολύ που φτάνει και σε αθηναϊκή αίθουσα.
Πότε βγαίνει: 18 Ιουνίου.
Τι είναι: Μια από αυτές τις μυστηριακές και υπερβατικές ταινίες που συνήθως μόνο το ισπανόφωνο σινεμά καταφέρνει να φτιάξει.
Γιατί να το δείτε: Γιατί πήρε το μεγάλο βραβείο του περσινού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κι είναι μια από τις καλύτερες ταινίες που είδαμε εκεί.
Πότε βγαίνει: Κάποια στιγμή μέσα στον Ιούνιο.
Τι είναι: Ε, η νέα ταινία του Christopher Nolan.
Γιατί να το δείτε: Ε, για τον παραπάνω λόγο.
Πότε βγαίνει: 16 Ιουλίου, αν όλα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα.
Τι είναι: Μεσαιωνικό αρθουριανό fantasy από τον David Lowery του A Ghost Story.
Γιατί να το δείτε: Γιατί είναι ακριβώς το είδος του σινεμά που θέλουμε από την A24.
Πότε βγαίνει: Μέσα στο καλοκαίρι, αλλά δε γνωρίζουμε ακόμα την ημερομηνία.
Τι είναι: Η δεύτερη ταινία του Bong Joon-ho που πέρσι έκανε τον πλανήτη να παραμιλάει με το Parasite.
Γιατί να το δείτε: Γιατί, αν μας ρωτάτε, είναι καλύτερο από το Parasite – η καλύτερη ταινία ενός υπέροχου σκηνοθέτη.
Πότε βγαίνει: Στις 4 Ιουνίου.
Τι είναι: Το αρχετυπικό neo-noir των 70s, το απόλυτο αριστούργημα του Roman Polanski.
Γιατί να το δείτε: Αφενός γιατί είναι πάντα μια ακραία απολαυστική ταινία κι αφετέρου για να προετοιμαστείτε για το εντελώς ανούσιο prequel που φτιάχνει ο David Fincher.
Πότε βγαίνει: 2 Ιουλίου.
Τι είναι: Η εμβληματική ταινία του Rainer Werner Fassbinder για την απόγνωση και την ταυτότητα.
Γιατί να το δείτε: Γιατί, αν δεν το έχετε δει ήδη, τότε θα πάθετε μεγάλο σοκ. Το κάνει αυτό ο Fassbinder.
Πότε βγαίνει: Στις 13 Αυγούστου, ό,τι πρέπει για τις άγιες μέρες του Δεκαπενταύγουστου.
Τι είναι: Ίσως η καλύτερη ταινία τρόμου που φτιάχτηκε ποτέ, ίσως και όχι, προχωράμε.
Γιατί να το δείτε: Γιατί το έπος του Nicolas Roeg είναι η καλύτερη απάντηση στο πώς προέκυψαν ταινίες σαν το Hereditary και το Midsommar.
Πότε βγαίνει: Μέσα στο καλοκαίρι, μέχρι εκεί ξέρουμε.
Τι είναι: Η μόνη ταινία που σκηνοθέτησε ποτέ ο Charles Laughton, ένα Southern Gothic διαμάντι που δεν υπάρχει όμοιό του σε όλο το αμερικάνικο σινεμά.
Γιατί να το δείτε: Πρώτον, για να αναρωτηθείτε γιατί δεν έφτιαξε άλλη ταινία ο Charles Laughton. Δεύτερον, για να διαπιστώσετε από που προήλθε η ατμόσφαιρα του True Detective.
Πότε βγαίνει: Ξανά, μέσα στο καλοκαίρι, αλλά δεν έχουμε ημερομηνία ακόμα.
