Υπάρχει ένας ανησυχητικός πλέον κανόνας που λέει το εξής: αν δεν το πάρει το Netflix, δεν αποτελεί είδηση. Δεν θέλει και πολύ κόπο για να εντοπίσουμε τα σημάδια αυτής της δυναμικής. Ας αρχίσουμε από τα πιο μικρά και πάμε σιγά-σιγά στα πιο μεγάλα. Το The End of the F***ing World είχε προβληθεί ήδη στο Channel 4 από τον Οκτώβριο του 2017, αλλά έγινε διεθνές hit στις αρχές του 2018 που πήγε στο Netflix. Το Peaky Blinders έπαιζε ήδη από το 2013 στο BBC, αλλά η πλειοψηφία των θεατών το γνώρισε βάζοντας Netflix. Το Better Call Saul προβάλλεται στο AMC στις ΗΠΑ, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος περιμένει πότε θα σκάσει στο Netflix. Το La Casa de Papel έκανε πρεμιέρα στο ισπανικό κανάλι Antena 3 τον Μάιο του 2017, αλλά ο λαός το αποθέωσε όταν έγινε viral μέσω του Netflix στα τέλη της ίδιας χρονιάς. Ναι, προφανώς ο κόσμος τείνει να προτιμάει το Netflix έναντι άλλων streaming υπηρεσιών κι εξίσου προφανώς η επιλογή του torrent γίνεται όλο και πιο δύσκολη (ένεκα της επιθετικής κατασταλτικής νομοθεσίας περί πνευματικών δικαιωμάτων), αλλά το ζήτημα δεν περιστέλλεται εκεί. [%contentAd%] Πέρα από το να αποτελεί το ίδιο πλέον μια μίνι κινηματογραφική βιομηχανία που εξασφαλίζει τις νέες ταινίες δημιουργών σαν τον Martin Scorsese και τον Alfonso Cuaron (αλλά και τον Orson Welles ακόμα), το Netflix μοιάζει επίσης με μια ιδιότυπη χωματερή κινηματογραφικής διανομής για στούντιο που δεν εμπιστεύονται αρκετά την ταινία τους ώστε να την κυκλοφορήσουν όπως συνηθιζόταν στις αίθουσες. Η πρώτη μεγάλη καμπάνα γι’ αυτό ήταν η περσινή ιστορία με το Annihilation του Alex Garland που τελικά δεν είδαμε ποτέ στη μεγάλη οθόνη, μιας κι η Paramount τελικά κώλωσε. Και παρόλο που τελικά καταφέραμε να δούμε στις αίθουσες το Roma, εξομαλύνοντας κάπως τις τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στο Netflix και τους παραδοσιακούς θεσμούς της βιομηχανίας του σινεμά, ο εγκλωβισμός της κινηματογραφικής παραγωγής στο μοντέλο των μεγάλων ταινιών-events (βλέπε Avengers: Endgame) και του direct-to-consumer περιεχομένου (σαν το Netflix κι άλλες αντίστοιχες υπηρεσίες) μοιάζει να φτωχαίνει όλο και περισσότερο το κινηματογραφικό πεδίο τόσο από πλευράς παραγωγής όσο κι από πλευράς διανομής. Κι αν η άνθιση του Netflix από το 2013 κι έπειτα έμοιαζε να αποτελεί μια disruptive δύναμη που θα έστρεφε το πεδίο της ψυχαγωγίας μακριά από τις άκαμπτες δομές του παρελθόντος και θα το πήγαινε προς ένα πιο ανοικτό, χαοτικό και δικτυακό μοντέλο, η πραγματικότητα προφανώς αποδείχτηκε αρκετά πιο πεζή και προβλέψιμη. Κινούμενο ανάμεσα στην φούσκα και το μονοπώλιο, το Netflix έχει αναπτύξει ένα μοντέλο που από πλευράς περιεχομένου μοιάζει πολύ περισσότερο με την παραδοσιακή, συντηρητική κινηματογραφική βιομηχανία απ’ όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως ή θα ήθελε να υποστηρίζει το ίδιο. Κατά μία έννοια, όλος αυτός ο πρόλογος ενδέχεται να φωτίσει από κάποιες πλευρές το γεγονός πως πριν από μερικές μέρες το Netflix πρόσθεσε εντελώς αθόρυβα στον κατάλογό του το The Wandering Earth, την δεύτερη πιο πετυχημένη μη-αγγλόφωνη ταινία όλων των εποχών και τρίτη πιο πετυχημένη ταινία του 2019, αποδεικνύοντας πως, αν δεν πρόκειται για περιεχόμενο που μπορεί να σπρώξει εύκολα στους καταναλωτές του, η streaming υπηρεσία γίνεται συχνότατα ένα μέρος όπου το σινεμά πηγαίνει για να πεθάνει, με γνώμονα τις επιταγές του safe οικονομικού και καλλιτεχνικού υπολογισμού: όσον το δυνατόν λιγότερο ρίσκο, όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κέρδος. Προφανώς, το κλάσιμο οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στο γεγονός ότι το κινέζικο sci-fi έπος του Frant Gwo είναι ξενόγλωσσο και με Ασιάτες πρωταγωνιστές (καθιστώντας το πολύ λιγότερο “ευπώλητο” με τους κυνικούς όρους της λευκής καπιταλιστικής αγοράς). Για να καταλάβουμε το μέγεθος του κλασίματος, όμως, ας αναλογιστούμε πως το Netflix ούτε ανέβασε το trailer της ταινίας στο αμερικάνικο YouTube κανάλι του ούτε καν συμπεριέλαβε την ταινία στα δελτία τύπου για τις επερχόμενες ταινίες του Απριλίου και του Μαΐου. Παρόλο που το Wandering Earth θέρισε στην κινέζικη κινηματογραφική αγορά (όντως πλέον η δεύτερη μεγαλύτερη κινέζικη ταινία έβερ), η διανομή του στις αίθουσες του υπόλοιπου πλανήτη είχε θλιβερά αποτελέσματα. Πέρα από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, η ταινία διανεμήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο σε 22 αμερικάνικες πόλεις κι έφερε μόλις 5 εκ. δολάρια (από τα 700 που έχει μαζέψει μέχρι τώρα). Όπως και να ‘χει, η τραγελαφική απουσία οποιουδήποτε είδους μάρκετινγκ μάλλον μας λέει περισσότερα για την πολιτική υπηρεσιών σαν το Netflix παρά για την ίδια την εμπορική αποτυχία της ταινίας εκτός Κίνας. Και το πράγμα γίνεται κάπως αστείο αν αναλογιστούμε το γιγάντιο ποσοστό sci-fi φόλας με το οποίο μας έχει περιλούσει το Netflix αυτά τα χρόνια. Ας αρχίσουμε να μετράμε: είχαμε Mute, είχαμε Extinction, είχαμε TAU, είχαμε Cloverfield Paradox, είχαμε Bird Box, είχαμε IO. Αποτελώντας σύμπτωμα της ευρύτερης κρίσης κι αδυναμίας του σύγχρονου mainstream (αλλά κι όχι μόνο) sci-fi να ξεφύγει από το safe αναμάσημα κοινοτοπιών του ένδοξου παρελθόντος του και να ανοιχτεί σε μια αναζωπύρωση της φαντασίας που θα δυναμιτίζει τα θεμέλια του παρόντος και του μέλλοντος – όπως έκανε πάντα στις πιο λαμπρές στιγμές του. Έτσι, το αποτυχημένο ξεφόρτωμα του Wandering Earth στο Netflix καθίσταται έξτρα ειρωνικό αν κοιτάξουμε το ίδιο το περιεχόμενο της ταινίας: το γεγονός, δηλαδή, ότι μεγιστοποιεί στο έπακρον όλα τα στοιχεία που έχουν καταστήσει χρεοκοπημένο το μαζικολαϊκό sci-fi του Hollywood, χωρίς κανένα από αυτά τα στοιχεία που το κάνουν ακόμα πετυχημένο (διεθνείς stars και επιθετικό μάρκετινγκ, κατά βάση). Κι απ’ ό,τι φαίνεται, η παλιά και νέα αμερικάνικη βιομηχανία της διασκέδασης το τιμώρησε γι’ αυτό. [%contentAd2%] Για να γίνουμε πιο ακριβείς, το Wandering Earth μας μεταφέρει στο μακρινό μέλλον όπου ο ήλιος πρόκειται να μεταμορφωθεί σε ερυθρό γίγαντα και να καταβροχθίσει την γη, γεγονός που ωθεί την ανθρωπότητα στο να ενώσει τις δυνάμεις της ώστε να μετατρέψει τον πλανήτη σε ένα κτηνώδες σκάφος που θα μεταφέρει τους πάντες σε ένα νέο ηλιακό σύστημα. Μέσα σ’ αυτό το ταξίδι που κρατάει αιώνες, λοιπόν, μια ομάδα ηρώων επιχειρεί να αποτρέψει την περιπλανώμενη γη από την καταστροφή και να υπερασπιστεί τον ανθρώπινο πολιτισμό απέναντι στους διαστημικούς κινδύνους. Η βασική συνταγή της ταινίας, λοιπόν, είναι υπερβολικά οικεία. Παίρνει ως βάση το προϋπάρχον υλικό ενός υπερ-πετυχημένου συγγραφέα, του Liu Cixin που έχει γράψει το best-seller The Three-Body Problem, και το μετατρέπει σε ένα κινηματογραφικό μεγα-προϊόν τεράστιας κλίμακας και κτηνώδους παραγωγής που θέλει να αγκαλιάσει όοολη την ανθρωπότητα στην μεγάλη του αφήγηση για την προέλευση και τον προορισμό της, για την θέση της μέσα στο αχανές σύμπαν. Δυστυχώς, παρότι εντυπωσιακό σαν τεχνικό επίτευγμα, η πλάστιγγα του Wandering Earth γέρνει πολύ περισσότερο προς το προϊόν παρά προς την αγκαλιά, βρισκόμενο μόνιμα στη σκιά της μεγάλης πανανθρώπινης αφήγησης που επιδιώκει. Η φιλοδοξία του μοιάζει τεχνοκρατική, και καταλήγει να αποπνέει την αίσθηση του ψεύτικου, του θορυβώδους και του ζαλιστικού. Κι αν αυτό ενδέχεται να προκαλούσε δέος στη μεγάλη οθόνη, στην μικρή μάλλον τείνει προς τον εκνευρισμό. Μοιάζοντας να υποθέτει πως ο μεγάλος κινηματογραφικός μύθος του φανταστικού δεν είναι τίποτα περισσότερο από το άθροισμα των τεχνικών επιτευγμάτων του, η ταινία του Frant Gwo στοχεύει για το πανανθρώπινο και τελικά προσγειώνεται άτσαλα στο φτηνά συναισθηματικό. Αν θέλουμε να είμαστε ακόμα πιο συγκεκριμένοι, δεν είναι απλά ότι το Wandering Earth επιλέγει τις χειρότερες πλευρές της χολιγουντιανής βιομηχανίας και τελικά αποτυγχάνει στο να κατακτήσει την παγκόσμια αγορά με τον τρόπο των αντίστοιχων χολιγουντιανών ταινιών. Είναι ότι η (μερική, για να είμαστε ακριβείς) αποτυχία ταινιών σαν αυτήν αποτελεί εν μέρει καμπανάκι κινδύνου για το γεγονός ότι το κυνικό μοντέλο των μεγα-events και franchises δεν θα είναι βιώσιμο για πάντα – όπως απέδειξαν και πρόσφατες αποτυχίες του box-office σαν το Solo, το Mortal Engines, το Justice League, το Warcraft, το Tomorrowland και το Fantastic Four – μεταξύ άλλων. Πριν από λίγες βδομάδες, γράφαμε για φτώχεμα λέξεων σαν το «έπος» όταν έρχεται η ώρα να περιγράψουν προϊόντα κουλτούρας. Μιλώντας για μια άλλη κινέζικη ταινία μεγάλης κλίμακας αλλά εντελώς διαφορετικής προέλευσης, το An Elephant Sitting Still του αυτόχειρα Hu Bo, λέγαμε ότι έργα τέχνης σαν αυτό καταφέρνουν να ανατιμήσουν λέξεις σαν αυτές και να διεκδικήσουν τον χαρακτήρα του έπους με την ευγενή σιγουριά ότι πράγματι συλλαμβάνουν την πολλαπλότητα της ανθρώπινης εμπειρίας σε μεγάλη κλίμακα. Το Wandering Earth, από την άλλη, δεν καταφέρνει να γίνει ποτέ επικό. Αντίθετα, υψώνεται σαν ένα πλαστικό CGI οικοδόμημα που εκτείνεται σ’ όλον τον γαλαξία. Στην πραγματικότητα, η ταινία του Frant Gwo είναι απλώς μέτρια – κάτι το οποίο προφανώς μπορούμε να της συγχωρέσουμε. Παρόλα αυτά, αποτελεί μια υπενθύμιση ότι υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της κινηματογραφικής Δανιμαρκίας.
