Όλα ξεκίνησαν όπως κάθε σημαντικό κοσμοϊστορικό γεγονός στην σημερινή εποχή: από έναν φιλικό τοίχο στο Facebook. Ήταν ένα post που διερωτόταν αν υπάρχουν στον 21ο αιώνα κινηματογραφικές κωμωδίες που να μην είναι σκατά. ΟΚ, επιφανειακά αυτό μπορεί να μοιάζει με μια ελάχιστα ψύχραιμη διατύπωση αν την πάρουμε έτσι απομονωμένη, αλλά αν την βάλουμε σε context τότε της αξίζει πράγματι να την πάρουμε σοβαρά ως άποψη. Αν γυρίσουμε πίσω στον 20ό αιώνα και το κλασικό σινεμά, θα δούμε ότι η ίδια η κινηματογραφική γλώσσα αναπτύχθηκε σε στενή σύνδεση με την κωμική δημιουργία. Μιλάμε για μια διαλεκτική σχέση που έχει σαν πρώιμους σταθμούς το πρωτοπόρο σινεμά του Charlie Chaplin, των αδερφών Marx και του Buster Keaton, ενώ έπειτα το μαζικό σινεμά καθορίζεται αποφασιστικά από τον τρόπο που φτιάχνουν κωμωδίες άνθρωποι σαν τον Jerry Lewis, τον Blake Edwards και τον Billy Wilder. Και στη συνέχεια, η κωμική κινηματογραφική γλώσσα ανανεώνεται στα 60s και τα 70s εκ νέου με δημιουργούς σαν τον Mel Brooks, τον Woody Allen και τους Monty Python, μεταξύ πολλών άλλων. Κι ενώ στα 80s κυριάρχησαν οι pop ταινίες του Harold Ramis, του John Landis και του Ivan Reitman που έκαναν ρεκτιφιέ στην μαζικολαϊκή χολιγουντιανή κωμωδία, ουσιαστικά από τα 90s κι έπειτα φαίνεται να υπάρχει μια αδυναμία για πρωτοτυπία σε αυτό το πεδίο. Βέβαια, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε και κάποιες ευρύτερες πολιτισμικές αλλαγές που συμβάλλουν σε αυτό. Όπως έχουμε αναλύσει εκτενέστατα και αλλού, από τα 90s κι έπειτα βλέπουμε την αμερικάνικη τηλεόραση να γνωρίζει μια μεγάλη άνθιση του sitcom γύρω από το πρωτοποριακό έργο τηλεοπτικών auteurs – μια διαδικασία που επιταχύνεται περαιτέρω από τα τέλη των 00s κι έπειτα που η τηλεόραση μπαίνει στην φάση της νέας χρυσής εποχής της. Παράλληλα, ήδη από τα 90s έχουμε την άνοδο ενός μεταμοντέρνου, κυνικού, ειρωνικού πνεύματος που διαπερνάει όλο και περισσότερα πολιτισμικά προϊόντα, δίνοντάς τους μια κωμική/σατιρική υφή ακόμα κι αν δεν μιλάμε για καθαρόαιμες κωμωδίες πια. Εν ολίγοις, με την τραγικωμωδία και την meta ειρωνεία να κερδίζουν έδαφος, η κωμωδία εισχωρεί υβριδικά όλο και περισσότερο σε άλλα genres. Εκ των πραγμάτων, δηλαδή, προκύπτει πλέον κι ένα πραγματολογικό ζήτημα ορισμού του είδους με σύγχρονους όρους. Σημαίνει άρα αυτό ότι δεν υπάρχουν καλές κωμωδίες από το 2000 και μετά; Όχι, δεν θα το λέγαμε. Υπάρχουν – και θα φτάσουμε και σ’ αυτό παρακάτω. Ακόμα κι αν υπάρχουν μεμονωμένες καλές ταινίες, όμως, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι συνολικά η κινηματογραφική κωμική γλώσσα βρίσκεται σε μια κρίση, έχοντας ανάγκη για μια δημιουργική ανανέωση που εδώ και χρόνια λαμβάνει χώρα πρωτίστως στο τηλεοπτικό πεδίο. Έτσι, από τη μία πλευρά βλέπουμε κωμικές ταινίες που απλά αναμασούν το παρελθόν ή απλά χαζολογούν, κι από την άλλη βλέπουμε όλο και περισσότερες ταινίες άλλων genres που μπασταρδεύουν το ύφος τους βάζοντας μέσα την κωμωδία με τρόπους πρωτότυπους. Προχωρώντας, λοιπόν, θα προσπαθήσουμε να εστιάσουμε περισσότερο σε όσο γίνεται πιο καθαρόαιμες κωμωδίες – δηλαδή σε ταινίες που έχουν ως πρωτεύον στοιχείο την κωμική γλώσσα ή ταινίες που ακόμα κι αν δεν σκας στα γέλια αναγνωρίζεις ότι ο δημιουργός βλέπει την κινηματογραφική δημιουργία μέσα από ένα πρωτίστως κωμικό πρίσμα. Ξεκινώντας από αυτήν την αφετηρία, αναγκαστικά θα αφήσουμε κάποια πράγματα απ’ έξω για χάρη των συμβάσεων που μας βοηθούν να συνεννοηθούμε. Ας πούμε, προσωπικά βρίσκω ότι το χιούμορ των ταινιών John Wick είναι εξαιρετικό και πεθαίνω στα γέλια, αλλά δεν θα το έβαζα στην λίστα. Το ίδιο ισχύει για το σαρδόνιο χιούμορ του Parasite ή του The Favourite, ή για το γλυκόπικρο ύφος ταινιών σαν το Juno, το Submarine, το Ghost World, το Frances Ha, το Broken Flowers, το Me and Earl and the Dying Girl – ταινίες που τις υπεραγαπώ όλες. Από την άλλη μεριά, βρίσκω ότι η κινηματογραφική γλώσσα του Aki Kaurismaki, του Roy Andersson, των αδερφών Coen ή του Martin McDonagh είναι κατεξοχήν κωμική, με εδραιωμένο προσωπικό ύφος, ακόμα κι αν δεν φτιάχνουν ταινίες με τις οποίες ξεκαρδίζεσαι. Πρόκειται για ένα διαφορετικό χιούμορ, το χιούμορ που βρίσκει κανείς όχι ενάντια στο σκοτάδι, αλλά μέσα στο σκοτάδι – ένα χιούμορ το οποίο εκτιμώ πάρα πολύ. Χωρίς να χρονοτριβούμε άλλο λοιπόν, κι αφού κάναμε τις απαραίτητες διευκρινίσεις, προχωράμε στην λίστα με τις 21 καλύτερες κωμωδίες του 21ου αιώνα. Απολαύστε ψύχραιμα και υπεύθυνα, όπως πάντα. 21. Tucker and Dale vs Evil (2010) Αγαπάμε γενικά το comedy horror και θα χαρούμε πολύ να το δούμε να επιστρέφει ξανά στις δόξες του, τώρα που ο τρόμος γενικά είναι στα πάνω του. Κι αυτό εδώ ήταν ένα από τα καλύτερα δείγματα των τελευταίων χρόνων. 20. Pineapple Express (2008) Προφανώς τα 90s και τα 00s μας έδωσαν ένα πολύ καλό απόθεμα σε stoner κωμωδίες. Είναι ένα είδος στο οποίο έχουμε μια, εχμ, αδυναμία. Κι εδώ οι Seth Rogen και Evan Goldberg έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. 19. Bridesmaids (2011) Όπως η κωμική γραφή της Tina Fey έλαμψε κινηματογραφικά στο Mean Girls, έτσι κι εδώ έγινε το ίδιο με την Kristen Wiig. Ανεξάντλητη πηγή δημιουργικότητας το Saturday Night Live, προφανώς. 18. Black Dynamite (2009) Λατρεμένη blaxploitation κωμωδία με εκπληκτικό soundtrack από τον Adrian Younge. Δείτε άφοβα, ευχαριστείστε μας αργότερα. 17. Tropic Thunder (2008) Μπαίνουμε στα χωράφια της σάχλας, αλλά δεν το φοβόμαστε καθόλου. Για την ακρίβεια, η ταινία του Ben Stiller ήταν ένα πάρα πολύ καλό δείγμα έξυπνης, λαϊκής, διασκεδαστικής κωμωδίας. 16. Logan Lucky (2017) Σε έναν πιο δίκαιο κόσμο, ο Steven Soderbergh θα αναγνωριζόταν ευρέως ως ο πιο ευφυής άνθρωπος που έχει δουλέψει στο Hollywood τα τελευταία 30 χρόνια. Εδώ, για παράδειγμα, έδωσε ένα από τα πιο παραγνωρισμένα κωμικά διαμάντια της δεκαετίας. 15. Knives Out (2019) Όντας πανέξυπνος ως δημιουργός και προερχόμενος από το τραύμα του The Last Jedi, ο Rian Johnson κατάφερε πέρσι να φτιάξει μια ταινία που συλλαμβάνει πανέξυπνα το παγκόσμιο πνεύμα του 2019 και ταυτόχρονα σε κάνει να γελάς, πράγμα πάντα σημαντικό. 14. Toni Erdmann (2016) Ελάχιστες άλλες ταινίες της τελευταίας δεκαετίας έχουν καταφέρει να περπατήσουν την λεπτή γραμμή ανάμεσα στην υστερική κωμωδία και την ανθρώπινη απόγνωση όπως αυτή εδώ. Μπράβο στην Maren Ade. 13. Deadpool (2016) Θεωρητικά, στη θέση του θα μπορούσε να βρίσκεται το Kick-Ass, αλλά οφείλω να παραδεχτώ ότι λίγες ήταν φορές που θυμάμαι να γέλασα μέσα στο σινεμά τόσο πολύ όσο με το Deadpool. Σόρι νοτ σόρι. 12. Sorry to Bother You (2018) Σίγουρα μια από τις πιο υποτιμημένες ταινίες της δεκαετίας, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του λατρεία rapper Boots Riley πρότεινε ένα αλλόκοτο, σκοτεινό, ριζοσπαστικό χιούμορ – ένα χιούμορ που είχαμε πραγματικά ανάγκη σήμερα. 11. What We Do in the Shadows (2014) Και το Thor: Ragnarok ήταν αστείο. Και το Jojo Rabbit επίσης. Και το Hunt for the Wilderpeople. Αλλά εδώ ο Taika Waititi έδωσε τα ρέστα του – και μετά μας χάρισε και μια εξίσου υπέροχη τηλεοπτική σειρά. 10. O Brother, Where Art Thou? (2000) https://www.youtube.com/watch?v=H6ADs8CjmKQ Η αλήθεια είναι πως εδώ και αρκετά χρόνια οι αδερφοί Coen είναι αρκετά μακριά από τον καλύτερό τους εαυτό. Και μια από τις τελευταίες φορές που αυτός έλαμψε πραγματικά, με αυθεντικά πρωτότυπο και αιφνιδιαστικό τρόπο, ήταν σ’ αυτό εδώ το έπος. 9. Kiss Kiss Bang Bang (2005) 30 χρόνια τώρα, ο Shane Black παραμένει μια από τις πιο έξυπνες πένες του μαζικού Hollywood. Κι αν ενίοτε τα θαλασσώνει (όπως με το The Predator), δεν θα ξεχάσουμε ποτέ ότι ήταν ο άνθρωπος που έφτιαξε το Kiss Kiss Bang Bang. Και μετά το The Nice Guys. 8. Best in Show (2000) Αν δεν σας λέει κάτι το όνομα Christopher Guest, πολύ κακώς. Για τους λάτρεις της στατιστικής, είναι ο μόνος άνθρωπος που έχει γράψει κωμωδίες οι οποίες βρίσκονται στο top-10 των 80s, των 90s και των 00s (μιλάμε για Spinal Tap, για Waiting for Guffman και γι’ αυτό εδώ). Κι αν θέλετε κι άλλο mockumentary, συστήνουμε το Trollhunter. 7. Adaptation (2002) Έχοντας ήδη ξεκαθαρίσει από την εισαγωγή ότι λατρεύουμε τις κωμωδίες που αναζητούν το χιούμορ μέσα στο πιο πηχτό ανθρώπινο σκοτάδι, θα ήταν αδύνατον να αφήσουμε απ’ έξω την γραφή του Charlie Kaufman. Τόσο εδώ, όσο και στο Human Nature. 6. In the Loop (2009) Μια από τις ιδανικές περιπτώσεις όπου η πρωτοπόρα βρετανική τηλεοπτική κωμωδία μεταφέρθηκε πετυχημένα στη μεγάλη οθόνη. Όντας παρακλάδι του The Thick of It, η λίστα των συντελεστών αυτής της ταινίας είναι ζαλιστική – με μπροστάρη τον σπουδαίο Armando Iannucci φυσικά. 5. Superbad (2007) Απ’ όλες τις συνεργασίες των Rogen-Goldberg με τον Judd Apatow, καμία άλλη δεν είναι τόσο εμβληματική όσο αυτή εδώ. Κι έχουμε πάντα μια ειδική θέση στην καρδιά μας για τις ταινίες που δημιούργησαν ένα μεγάλο κύμα μιμητών, εκ των οποίων κανένας δε μπόρεσε να τις αγγίξει ούτε στο ελάχιστο. 4. In Bruges (2008) Υπάρχει άραγε αυτή τη στιγμή στο σινεμά κάποια γραφή που να είναι πιο κοφτερή και αιχμηρή από του Martin McDonagh; Ίσως ναι, ίσως όχι. Και το γεγονός ότι μας προσφέρει νέες ταινίες τόσο αραιά το κάνει ακόμα καλύτερο. Αν δεν το έχετε δει, τσεκάρετε και το υπέροχο The Guard του αδερφού του. 3. The Cornetto Trilogy (2004-2013) Ναι, το βάζουμε όλο μαζί για να κλέψουμε. Επίσης, επειδή είμαστε από τους ανώμαλους που προτιμούν το The World’s End από το Hot Fuzz και το Shaun of the Dead. Τέλος πάντων, ελάχιστη σημασία έχει. Η φάση είναι Edgar Wright και Nick Frost και Simon Pegg. Από το Spaced μέχρι σήμερα. 2. Four Lions (2010) Αναφέραμε ήδη τον Armando Iannucci, οπότε θα ήταν αδύνατον να μην αναφέρουμε τον Chris Morris. Αν μας ρωτάτε, πρόκειται για έναν από τους υποτιμημένους δημιουργούς της εποχής μας (ασχέτως καλλιτεχνικού πεδίου). Μεγαλούργησε στην τηλεόραση με το Jam, το Brass Eye και το Nathan Barley, κι έπειτα τα έδωσε όλα σε αυτό εδώ το αριστούργημα. 1. The Man Without a Past (2002) Τι να πούμε εδώ; Είναι ο Aki Kaurismaki, ο άνθρωπος που κάνει το σινεμά έναν καλύτερο κόσμο μόνο και μόνο με την ύπαρξή του. Κανένας άλλος δεν έχει μετατρέψει το ανθρώπινο δράμα σε τόσο υποδόρια, μελαγχολική, σπαρακτική κωμωδία. Ούτως ή άλλως, η ζωή είναι ένα μεγάλο αστείο. Αλλά δεν βλέπω να γελάς.
