Τι είναι άραγε αυτό που μας γοητεύει στις δυστοπίες; Γιατί είναι τόσο επίκαιρες και ελκυστικές, με τον ιδιαίτερο τρόπο τους; Πώς συμβαίνει κι αγαπάμε τόσες πολλές δυστοπικές ταινίες και σειρές; Πολλά ήταν τα μεγάλα μυαλά της εποχής μας που προσπάθησαν να απαντήσουν αυτά τα ερωτήματα. Ο Frederic Jameson έγραφε ότι είναι πιο εύκολο να φανταστούμε το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του καπιταλισμού. Ο Mark Fisher έγραφε ότι πλέον μοιάζει αδύνατον να φανταστούμε μια συνεκτική και βιώσιμη εναλλακτική σ’ αυτό που ζούμε. Οι Nick Srnicek και Alex Williams έγραφαν ότι το μέλλον έχει ακυρωθεί. Ο William Gibson έγραφε ότι είναι σχεδόν αδύνατον ακόμα και να φανταστούμε την φράση «22ος αιώνας». Ξέρετε τι κοινό έχουν όλοι αυτοί; Έχουν μείνει εξίσου μαλάκες μ’ εμάς με όσα παίζουν αυτήν τη στιγμή παγκοσμίως έπειτα από την πανδημική έκρηξη του κορονοϊού. Όπως γνωρίζετε ήδη, σημαντικό μέρος του πλανήτη βρίσκεται πλέον σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, με την επέκταση του ιού να δοκιμάζει σοβαρά τα όρια θεσμών, υποδομών, δικτύων, κοινοτήτων και συναισθημάτων. Εμείς από τη μεριάς μας, επιχειρήσαμε χτες να βάλουμε κάτω τα στοιχεία που έχουμε μέχρι στιγμής στη διάθεσή μας (εντός κι εκτός χώρας) και να κάνουμε μια σούμα με τους βασικούς τρόπους κατά τους οποίους έχει επηρεαστεί η βιομηχανία του θεάματος αυτό το διάστημα από την έκρηξη του κορονοϊού. Δεδομένου λοιπόν ότι από σήμερα πρακτικά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας μπαίνει σε ήπια ή λιγότερο ήπια καραντίνα, αποφασίσαμε να αρχίσουμε να παράγουμε το υπεύθυνο κοινωνικό έργο που μας αντιστοιχεί: να φτιάχνουμε λίστες ταινιών και σειρών προκειμένου να έχετε κάτι να βλέπετε όσο κάθεστε σπίτι. Και ξεκινάμε με το πιο προφανές και ταιριαστό θέμα: την κινηματογραφική δυστοπία. Καθίστε αναπαυτικά, μείνετε ψύχραιμοι, προστατεύστε τους ευπαθείς, πλένετε τα χέρια σας και θυμηθείτε τα σοφά λόγια του Walter Benjamin καθώς η Αθήνα μοιάζει με την Πρωινή Περίπολο του Νίκου Νικολαΐδη: «Η αλλοτρίωση της ανθρωπότητας έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που την οδηγεί να βιώνει την ίδια της την καταστροφή σαν αισθητηριακή απόλαυση πρώτου μεγέθους». Προχωράμε. 50. Logan’s Run (1976) Ιδανικό παράδειγμα pop, διασκεδαστικού, μαζικού sci-fi σινεμά των 70s. Έχει τις αδυναμίες του, αλλά βλέπεται πολύ ευχάριστα. 49. A Boy and His Dog (1974) Σίγουρα όχι εφάμιλλο της γραφής του Harlan Ellison που το ενέπνευσε, αλλά και πάλι ενδιαφέρουσα post-apocalyptic ματιά. 48. Planet of the Apes (1968) Ταλαιπωρημένο franchise, αλλά το original διατηρεί ακόμα την ζωντάνια που το ανέδειξε σε σημείο αναφοράς της μαζικής κουλτούρας. 47. Kin-dza-dza! (1986) Μετα-αποκαλυπτική μαύρη κωμωδία, απ’ αυτές που μοιάζουν παράταιρες για την σοβιετική κινηματογραφία. Δυνατό cult διαμάντι. 46. The Time of the Wolf (2003) Σίγουρα όχι η καλύτερη ταινία του Michael Haneke, αλλά και πάλι αρκετά καλό ώστε να σου προκαλεί την κλασική χανεκική αμηχανία. 45. Nineteen Eighty-Four (1984) Βρίσκω πως πρόκειται για κάπως υπερτιμημένη ταινία, αλλά αυτό δεν μειώνει σε τίποτα το ότι πρόκειται για υπερ-classic. 44. Never Let Me Go (2010) Μετά το 28 Days Later και πριν το Annihilation, o Alex Garland έδειξε πώς γίνεται το δυστοπικό ρομάντζο. 43. Le Dernier Combat (1983) Σκληρό, σιωπηλό, βλοσυρό, μαύρο, αληθινά μετα-αποκαλυπτικό. Δυνατά ντεμπούτα από Luc Besson και Jean Reno. 42. Gattaca (1997) Υπέροχο δείγμα της σύντομης χολιγουντιανής sci-fi άνοιξης των 90s. Πραγματικά κρίμα κι άδικο που έμπαιναν μέσα οικονομικά τέτοιες ταινίες. 41. Snowpiercer (2013) Λίγα χρόνια πριν τo Parasite, o Bong Joon-ho παρέδωσε μια από τις καλύτερες δυστοπικές ταινίες της δεκαετίες. Αντίστοιχα, παρότι το έκραξε πολύς κόσμος, καλή προσπάθεια σύγχρονης δυστοπίας ήταν και το High-Rise του Ben Wheatly (αν και είναι δύσκολο να μεταφέρεις J.G. Ballard). 40. THX 1138 (1971) Πριν το Star Wars, ο George Lucas ήταν ένας νεαρός, φιλόδοξος, ψαγμένος δημιουργός του New Hollywood. Κι αυτό πουθενά δεν φαίνεται καλύτερα από εδώ. 39. Things to Come (1936) Κλασική ταινία, κλασικό κείμενο, κλασικός H.G. Wells στο σενάριο. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει στη μεγάλη οθόνη και το επίσης δυστοπικό The Time Machine του το 1960. 38. On the Beach (1959) Από τις 50s χολιγουντιανές δυστοπίες, αυτή είναι η αγαπημένη μου. Κι ακολουθεί το Forbidden Planet του 1956 για την παράξενη ημι-μεταφορά της Τρικυμίας του Σαίξπηρ. 37. District 9 (2009) Πανέξυπνο σαν αλληγορία, πανέμορφο σαν υλοποίηση. Κρίμα που η συνέχεια του Neill Blomkamp δεν ήταν η αντίστοιχη. Συμπληρωματικά, τσεκάρετε το Sleep Dealer του 2008 που βγήκε την ίδια περίοδο και με κοντινούς προβληματισμούς. 36. Robocop (1987) Μεγάλη ταινιάρα, μεγάλος δημιουργός. Όποιος διαφωνεί, να πάει να παίξει παραδίπλα. Βασικά, μήπως το έβαλα πολύ χαμηλά τελικά; Χμ. 35. Repo Man (1984) Αγαπημένη 80s δυστοπική καλτίλα. Αγαπημένος σκηνοθέτης, αγαπημένοι πρωταγωνιστές, αγαπημένο soundtrack. Συμπληρώνεται ιδανικά από το έτερο 80s cult διαμάντι με τον τίτλο Miracle Mile. 34. Soylent Green (1973) Το αγαπημένο μου δείγμα εκείνης της χρυσής φουρνιάς παρανοϊκών δυστοπικών αμερικάνικων thrillers που περιελάμβανε επίσης το Silent Running, το The Omega Man και το Westworld μεταξύ άλλων. 33. Strange Days (1995) Το 1995 ήταν μάλλον η πιο πλούσια χρονιά για το σύγχρονο χολιγουντιανό sci-fi. Και μπορεί το Strange Days να είναι η καλύτερη τέτοια ταινία της χρονιάς, αλλά είχαμε επίσης και υπέροχες καλτίλες σαν το Tank Girl και το Johnny Mnemonic. 32. Tetsuo: The Iron Man (1989) Αν θέλετε να δείτε τι σημαίνει σκληρή κι αλύπητη δυστοπία, απλά δείτε το Tetsuo. Κι αν έλεγα όλη την αλήθεια, θα ήταν σίγουρα μέσα στο top-10 αυτής της λίστας. 31. A Scanner Darkly (2006) Αγαπώ παθολογικά τον Philip K. Dick κι αυτή εδώ είναι μια από τις κινηματογραφικές μεταφορές που μένουν πιστότερες στο πνεύμα του. 30. Black Moon (1975) Αγαπημένη και υποτιμημένη ταινία από έναν σπουδαίο δημιουργό της nouvelle vague. Και παράξενη, πολύ παράξενη. 29. Fantastic Planet (1973) Υψηλά aesthetics και ψυχεδελοδιαστημική αισθητική από έναν μάστορα του είδους. Μετά, δείτε και το Gandahar, ξανά του Rene Laloux από το 1987. 28. Minority Report (2002) Εδώ είμαστε πιο μακριά από το πνεύμα του Dick που λέγαμε προηγουμένως, αλλά αν μη τι άλλο ο Steven Spielberg ξέρει να φτιάχνει καλά μπλοκμπάστερ. Αν με ρωτάτε, η τελευταία πραγματική ταινιάρα που έφτιαξε. 27. Mauvais Sang (1986) Θανατηφόρος ιός, Leos Carax και Juliette Binoche. Λατρεία. 26. Punishment Park (1971) Ο μεγάλος μετρ του docu-fiction, Peter Watkins, φτιάχνει εδώ ένα ψευδο-ντοκιμαντέρ που αποπνέει ανατριχιαστική αληθοφάνεια. 25. Total Recall (1990) Χα, εδώ κι αν είμαστε μακριά από το πνεύμα του Dick, αλλά αυτό δεν μειώνει τίποτα από το γεγονός ότι πρόκειται για μια από τις πιο διασκεδαστικές sci-fi χολιγουντιανές ταινίες ever. 24. Children of Men (2006) Η ταινία που ανανέωσε την πίστη της ανθρωπότητας στο καλό μαζικό sci-fi, έπειτα από την απογοήτευση που μοίρασαν τα sequels και οι κόπιες του Matrix. 23. City of Lost Children (1995) Πανέμορφο, παραμυθένιο, τρομακτικό, πανέξυπνο. Κρίμα που η παταγώδης εμπορική αποτυχία του μας στέρησε περισσότερα τέτοια φιλμ τα επόμενα χρόνια. 22. They Live (1988) Ήταν δυνατόν να λείπει ο John Carpenter από την λίστα; Με καμία Παναγία. 21. The Man Who Fell to Earth (1976) Ο David Bowie πρωταγωνιστεί, ο Nicolas Roeg σκηνοθετεί. Συνδυασμοί από αυτούς που δεν συμβαίνουν καθόλου συχνά. 20. WALL-E (2008) Λοιπόν, αυτά τα πρώτα 45 λεπτά του WALL-E είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που έχει καταφέρει το σινεμά στον 21ο αιώνα. Change my mind. 19. A Clockwork Orange (1971) Δεν είμαι πια τόσο φίλος αυτής της ταινίας όσο όταν την πρωτοείδα ως έφηβος, αλλά δε μπορώ να αρνηθώ σε καμία περίπτωση ότι πρόκειται για σπουδαίο έργο. 18. Dark City (1998) Υποδειγματικός συνδυασμός neo-noir μυστηρίου και sci-fi δυστοπίας. Από τις πιο αδικημένες ταινίες των 90s. Την ίδια χρονιά, είχαμε την επίσης αδικημένη και ξεχασμένη νοσταλγικο-δυστοπία του Pleasantville. 17. The Trial (1962) Ε, ντάξει, Orson Welles και Franz Kafka. 16. Invasion of the Body Snatchers (1978) Ανήκω σε αυτούς που προτιμούν το remake του Philip Kaufman έναντι του original του Don Siegel, αλλά φυσικά είναι ταινιάρες αμφότερα. 15. Alphaville (1965) Αξεπέραστος συνδυασμός neo-noir μυστηρίου και sci-fi δυστοπίας στην (ίσως) πιο μερακλίδικη ταινία του Jean-Luc Godard. Σίγουρα πολύ καλύτερο από το Fahrenheit 451 που επιχείρησε ο Francois Truffaut την επόμενη χρονιά. 14. Nausicaa of the Valley of the Wind (1985) Όπως ξαναλέγαμε πρόσφατα, μια από τις καλύτερες ταινίες του Hayao Miyazaki και του Studio Ghibli. Κι αυτό λέει πάρα πολλά. 13. Videodrome (1983) Γιατί δεν είχα βάλει David Cronenberg μέχρι τώρα; Χώραγε κι ένα eXistenZ. Τέλος πάντων, το Videodrome είναι αριστούργημα, τέλος, long live the new flesh. 12. Ghost in the Shell (1995) Τι λέγαμε για το 1995; Ε, αυτή ήταν η καλύτερη δυστοπική sci-fi ταινία του. Ένα αυθεντικό cyberpunk διαμάντι. 11. World on a Wire (1973) Δεν είναι τρομερό που δύο από τα σπουδαιότερα έργα του Rainer Werner Fassbinder ήταν τηλεοπτικά; Από τη μία το Berlin Alexanderplatz, από την άλλη αυτή εδώ η τηλεταινία. 10. Seconds (1966) Μια από τις αγαπημένες μου ταινίες των 60s κι ένα από τα πιο παραγνωρισμένα αριστουργήματα του αμερικάνικου σινεμά. Απλά δείτε το. 9. Mad Max: Fury Road (2015) Κανονικά σε αυτήν την λίστα θα έπρεπε να υπάρχουν και τα δύο πρώτα Mad Max, αλλά είπαμε να τα χώσουμε κι αυτά καταχρηστικά σε αυτήν εδώ την θέση. Για την ιστορία, το Fury Road ήταν η αγαπημένη μας ταινία για τα 10s. 8. Brazil (1985) Μεγαλώσαμε με το Brazil. Κυριολεκτικά. Κι ακόμα κι αν κάποιες πλευρές του έχουν γεράσει λίγο άτσαλα, δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να σταματήσουμε να το αγαπάμε. 7. Escape from New York (1981) Λίγος ακόμα John Carpenter, στην καλύτερη ταινία του, αν μας ρωτάτε. 6. La Jetee (1962) Μέσα σε αυτά τα 28 λεπτά των φωτογραφιών που συναρμολογεί ο Chris Marker χωράει όλη η ανθρωπότητα. Όλη. Και κάπου εκεί μέσα υπήρχε και μια χολιγουντιανή εκδοχή που έφερε στην μεγάλη οθόνη ο Terry Gilliam με το 12 Monkeys το 1995 (να τη πάλι αυτή η χρονιά). 5. Metropolis (1927) Μια από τις πρώτες κινηματογραφικές δυστοπίες, το αιώνιο αριστούργημα του Fritz Lang. Όποιος το δει και δεν συγκλονιστεί ας περάσει μετά από εδώ να τα πούμε. 4. Akira (1988) Δεν θα πούμε τίποτα. Τα λέει όλα αυτό το meme. 3. The Matrix (1999) Τα είπαμε ξανά πολύ αναλυτικά για το The Matrix, αλλά όσοι κι όσες το είδαμε στο σινεμά σε ευαίσθητη ηλικία ξέρουμε πως μετά δεν ήταν τίποτα ποτέ ξανά το ίδιο. 2. Stalker (1979) Τόσο δυστοπικό όσο η ίδια η ζωή. Η κανονική ζωή. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. 1. Blade Runner (1982) Ε, Blader Runner. <3
