Ήταν μια πιο απλή εποχή. Να μια έκφραση, φίλες και φίλοι, την οποία υπάρχουν μόνο δύο τρόποι να πεις: είτε θα την πεις συντηρητικά, είτε θα την πεις ειρωνικά. Ναι, τι να κάνουμε, ο κόσμος έχει μια τάση να γίνεται πιο πολύπλοκος και πιο απροσπέλαστος από την ανθρώπινη συνείδηση. Μην θορυβήστε υπερβολικά όμως, τις περισσότερες φορές είναι για καλό, έτσι δουλεύει η ιστορική εξέλιξη. Μπορεί να φαίνεται ζόρικο σ’ εμάς που το ζούμε, αλλά αυτή είναι η πορεία των πραγμάτων καθώς η διαλεκτική τους ξεδιπλώνεται μέσα στον χώρο και το χρόνο. Πονάει, ναι, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύονται περισσότερες αντιθέσεις και ανοίγονται περισσότερες δυνατότητες. Ζητάμε συγγνώμη που σας τα λέμε έτσι χρονιάρες μέρες, αλλά ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούσαμε να ξεκινήσουμε ένα άρθρο που γράφεται 31 Δεκεμβρίου, μεσημεριάτικα, λίγο πριν το τέλος του χρόνου και της δεκαετίας. Ενιγουέεεεη. Λοιπόν, ένα απ’ αυτά τα πράγματα που όντως ήταν πιο απλά παλιότερα, όταν ήμασταν μικρά παιδιά, ήταν η τηλεόραση και τα Χριστούγεννα. Και, για να είμαστε πιο ακριβείς, ο συνδυασμός τους. Ήταν ένας κλασσικός συνδυασμός. Μηδέν σχολείο, φουλ τηλεόραση. Ζωή με ποιότητα δηλαδή. Τότε, στα μακρινά και αθώα χρόνια των 90s, τα χριστουγεννιάτικα μικιμάου έμοιαζαν κάπως έτσι: Τώρα, από την άλλη, τα χριστουγεννιάτικα μικιμάου μοιάζουν κάπως έτσι: Είπαμε: πονάει περισσότερο, είναι καλύτερο, προχωράμε. Φυσικά, η ίδια η τηλεόραση ήταν ένα πολύ διαφορετικό ζώο μέχρι πριν 10-15 χρόνια. Αν θυμάστε, ήταν τα χρόνια πριν την τεράστια έκρηξη του streaming (από το YouTube μέχρι το Netflix), πριν την γιγάντωση της ιντερνετικής δημόσιας σφαίρας των social media, πριν την διάχυση του διαλόγου γύρω από την pop κουλτούρα και το νόημά της, πριν την ειρωνική memeοποίηση των πάντων μέσα από τον millennial καταθλιπτικό μηδενισμό. Καλά Χριστούγεννα, παρεμπιπτόντως. Πριν απ’ όλα αυτά, λοιπόν, η αμερικάνικη (αλλά όχι μόνο) τηλεόραση είχε κάποιες σταθερές. Ανάμεσα σ’ αυτές τις σταθερές, το sitcom ήταν μία από τις σταθερότερες. Ίσως κι η κατεξοχήν σταθερά, αν θέλετε. Επρόκειτο για τις κωμικές σειρές με το multi-camera setup, το studio audience και το laugh track που κράταγαν συντροφιά στην Αμερική – κι έπειτα διέδιδαν την μαζική κουλτούρα της στον υπόλοιπο πλανήτη. Ήταν εν πολλοίς ένα βιομηχανικό τηλεοπτικό προϊόν που απευθυνόταν σ’ αυτό που θεωρούταν ότι είναι ο «αμερικάνικος μέσος όρος», αλλά ήταν επίσης κάτι ευχάριστο, καθησυχαστικό, κάτι που ήξερες ότι ήταν πάντα εκεί. Κι όντως ήταν πάντα εκεί. Αυτές οι σειρές ακολουθούσαν την ροή της χρονιάς και συμβάδιζαν με τα γεγονότα που βίωναν οι τηλεθεατές μέσα στο έτος. Ουσιαστικά, το όλο πράγμα έμοιαζε με τον κυκλικό χρόνο των αγροτικών κοινωνιών, ο οποίος αντανακλούσε την περιοδικότητα της καθημερινής αγροτικής δραστηριότητας, όπως αυτή καθοριζόταν άμεσα από την διαδοχή επαναλαμβανόμενων φυσικών περιόδων (διαδοχή εποχών, ημέρας-νύχτας κλπ). Καθόλου τυχαία, οι αμερικάνικες σειρές που μας μεγάλωσαν διαρκούσαν έως και 10 σεζόν κι είχαν μια τρομερή επαναληπτικότητα, ανακύκλωναν τον εαυτό τους, έμοιαζε να ζουν σε μια αιώνια επιστροφή που κατέληγε εν τέλει σε ακινησία. Το ζενίθ αυτής της τηλεοπτικής κυκλικότητας ήταν ένα: η διευρυμένη εορταστική περίοδος της αμερικάνικης κοινωνίας από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο: πρώτα το Halloween, μετά το Thanksgiving, μετά τα Χριστούγεννα. Δηλαδή η Αγία Τριάδα του αποικιακού, χριστιανικού, καπιταλιστικού, καταναλωτικού πολιτισμού. Εστιάζοντας πάντα στα θετικά κάθε κατάστασης, βέβαια, επιλέγουμε αυτές τις γιορτινές μέρες να προχωρήσουμε σε μια ανασκόπηση μιας ευγενής πλην χαμένης τέχνης του παρελθόντος: τα χριστουγεννιάτικα specials, δηλαδή τα ειδικά επεισόδια τηλεοπτικών σειρών που αφιερώνονταν στο να μας μεταδώσουν το άγιο πνεύμα της γέννησης του Χριστούλη. Κάνοντας σλάλομ κι αποφεύγοντας περίτεχνα Δέσποινα Βανδή, Mariah Carey και George Michael, βάζουμε δυνατά The Pogues ή Run the Jewels, και συνεχίζουμε. Όντας η κατεξοχήν Χριστουγεννιάτικη Ιστορία, η αφήγηση του Charles Dickens έχει γνωρίσει βέβαια την μεταφορά σε κάμποσα τηλεοπτικά specials. Ε, κανένα από αυτά δεν είναι πιο κλασικό από την εκδοχή με με τον ίδιο τον Scrooge McDuck: https://www.youtube.com/watch?v=Y_HJVPoZMMI Σίγουρα καλύτερο από την φετινή Peaky-Blinders-των-φτωχών μεταφορά του BBC, προερχόμενη μάλιστα από τους δημιουργούς του Peaky Blinders. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η επιθυμία για σύνδεση με το πνεύμα των Χριστουγέννων ή για Christmas-ploitation δημιουργεί μερικές ενίοτε αλλόκοτα αποτελέσματα. Κανένα όμως από αυτά δεν είναι τόσο αλλόκοτα όσο το ακούσια υπέροχο Star Wars Holiday Special: Τον δρόμο μας τον έδειξαν από την αρχή τα Christmas specials αγαπημένων animated sitcoms, όπως του Futurama με τον σατανικό Robot Santa που θέλει να δολοφονήσει τους πάντες: Ή το κλασικό χριστουγεννιάτικο επεισόδιο από τη δεύτερη σεζόν Μπομπ Σφουγγαράκη: Βέβαια, αν τα παιδικά μας χρόνια είναι σημαδεμένα από ένα τηλεοπτικό χριστουγεννιάτικο special από sitcom, αυτό είναι σίγουρα το παρακάτω επεισόδιο Friends: https://www.youtube.com/watch?v=VH-6u-3qglY Έπειτα τα αμερικάνικα sitcoms που γνωρίσαμε στη συνέχεια μας έμαθαν το εφιαλτικό πράγμα που ονομάζεται χριστουγεννιάτικο πάρτι γραφείου. Παράδειγμα πρώτο: Παράδειγμα δεύτερο: Αν και τίποτα δεν συγκρίνεται με την χριστουγεννιάτικη ευδαιμονία του αυθεντικού The Office: Με τον καιρό γνωρίσαμε επίσης τα O.G. χριστουγεννιάτικα επεισόδια των κλασικών βρετανικών κωμικών σειρών, όπως του Blackadder: Και του Fathed Ted: Πέρα από την κωμωδία, όμως, υπάρχουν και μερικές εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, είχαμε μερικά υπέροχα fantasy και sci-fi χριστουγεννιάτικα επεισόδια, όπως για παράδειγμα στο κλασικό επεισόδιο X-Files: Ή στο χριστουγεννιάτικο επεισόδιο της Buffy: https://www.youtube.com/watch?v=xw7Fj8zLhFQ Ή το υπέροχο Christmas special της αναβίωσης του Doctor Who: Και μπορεί κάποιες φορές να θέλουμε τα τωρινά μας Χριστούγεννα μαύρα και σκοτεινά σαν του Black Mirror: Αλλά τις περισσότερες φορές απλά θέλουμε ξανά πίσω εκείνη την καθησυχαστική μαγεία του παλιού καλού αμερικάνικου sitcom όπως μας την δίνει το Brooklyn Nine-Nine: Όσον αφορά τα ελληνικά τηλεοπτικά Χριστούγεννα, πάντως, μπορεί στην πλειοψηφία της η ελληνική τηλεόραση να μας έχει προσφέρει μίζερα και μικροαστικά ρεβεγιόν τα οποία προσπαθούμε με πάθος να σβήσουμε από τη μνήμη μας, αλλά υπήρχαν και κάποιες ευπρόσδεκτες cult εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, είχαμε το υπέροχα παράφωνο χριστουγεννιάτικο επεισόδιο των Απαράδεκτων που αποτύπωσε τέλεια αυτήν ακριβώς την μικροαστική μιζέρια: Ή το γιορτινά υστερικό Y2K επεισόδιο του Κωνσταντίνου και Ελένης που στιγματίστηκε από τον millennium πανικό για το τέλος του κόσμου: https://www.youtube.com/watch?v=2drA1nWL5Mo Και μπορεί σε ένα βαθμό να απολαμβάνουμε ακόμα το κακογερασμένο cringe comedy του χριστουγεννιάτικου Α.Μ.Α.Ν: Αλλά κυρίως μας λείπει η υπέροχη χριστουγεννιάτικη μαυρίλα των Εγκλημάτων: Σε τελική ανάλυση, όμως, αν είναι πια δύσκολο ή ανούσιο να φτιάξεις παραδοσιακά τηλεοπτικά Christmas specials, δεν πειράζει. Η απάντηση ποτέ δεν είναι στη νοσταλγία. Πάντα μπορείς να κάνεις κάτι που περιλαμβάνει εξίσου την παιδική ή προσωπική συναισθηματική σύνδεση με αυτήν την περίοδο του χρόνου και την πολυπλοκότητα ή τον πειραματισμό της σύγχρονης τηλεόρασης. Και δεν υπάρχει καμία καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό από τα ανεξέλεγκτα Χριστούγεννα του Community: Τέτοια θέλουμε, τέτοια χρειαζόμαστε.
