To hype είναι ένα νόμισμα. Για την ακρίβεια, είναι ένα νόμισμα στην παγκόσμια αγορά των πολιτισμικών προϊόντων. Πρόκειται για ένα παιχνίδι τζόγου, ανταλλαγής, ισοτιμίας και εξαργύρωσης. Κάποιες φορές, σε πηγαίνει ταμείο. Άλλες φορές, οδηγεί σε φούσκα. Πάντα, όμως, υπάρχει ένα hype πίσω από την σχέση παραγωγής και κατανάλωσης: υπάρχουν δηλαδή εκείνες οι κοινωνικές και ψυχικές δυνάμεις που σε κάνουν να επιθυμείς ένα προϊόν (πολιτισμικό ή μη) έναντι ενός άλλου. Κι αυτές οι δυνάμεις, φυσικά, υπόκεινται σε εμπορική εκμετάλλευση και χειραγώγηση. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, ο φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Jean Baudrillard έλεγε πως το σύστημα του πολιτισμού εν γένει υπάγεται με έναν ιδιαίτερο τρόπο στο συνολικό σύστημα της ανταλλαγής στον καπιταλισμό. Το εμπόρευμα παράγεται ως σημείο και το σημείο παράγεται ως εμπόρευμα. Το γιατί επιθυμούμε το ένα έναντι του άλλου, λοιπόν, έχει πάντα να κάνει με ένα είδος πολιτισμικής προκατάληψης. Αυτό είναι το hype. https://www.youtube.com/watch?v=l4mY2asIjWk Ας πιάσουμε το Space Force. Η λογική λέει ότι γνωρίζετε ήδη τι είναι το Space Force. Είναι η νέα σειρά του Netflix που κυκλοφόρησε την περασμένη βδομάδα. Αυτό ήδη από μόνο του προσδίδει ένα ιδιαίτερο hype και μια ιδιαίτερη ανταλλακτική αξία στην σειρά, αφού ούτως ή άλλως τα Netflix Originals της πλατφόρμας τείνουν να γνωρίζουν μια άλφα απήχηση στο πεδίο της κατανάλωσης. Το σημείο Space Force, όμως, έχει κι άλλη μία πηγή hype – πολύ μεγαλύτερη. Δημιουργοί της σειράς είναι ο Greg Daniels κι ο Steve Carrell, δηλαδή ο δημιουργός κι ο πρωταγωνιστής του αμερικάνικου The Office αντίστοιχα. Ως γνωστόν, το The Office είναι μια τεράστια τηλεοπτική επιτυχία – ίσως το πιο πετυχημένο sitcom στην εποχή μετά το Seinfeld και το Friends – κι αυτό από μόνο του καθιστά το Space Force ένα πολύ γερό νόμισμα στην αγορά των σειρών. Βέβαια, αυτό από μόνο του δεν θα δημιουργούσε ένα τόσο έντονο κλίμα προσμονής αν δεν κινητοποιούταν παράλληλα ένας μηχανισμός που εφιστούσε έντονα την προσοχή στο γεγονός της σύνδεσης ανάμεσα στο The Office και το Space Force. Από το promotional υλικό του Netflix και τα άρθρα των sites (καλή ώρα) εν αναμονή της σειράς μέχρι τα comments των trailers στο YouTube και τα σκοτεινά στενά του Reddit, όλοι μαζί hype-άραμε το Space Force ακόμα κι αν ρητά ποτέ δεν είπαμε ότι περιμένουμε από αυτό να αποτελέσει το νέο The Office. Μ’ αυτήν την έννοια, το hype είναι μια αναπόφευκτη παγίδα κι ένας αναπόφευκτος εγκλωβισμός. Από τη μία πλευρά, οι δημιουργοί της σειράς και το Netflix γνωρίζουν καλά πως η επιτυχία του Space Force βασίζεται τρομερά στην δημιουργία της εντύπωσης ότι θα επαναλάβει την αίσθηση που μας έδινε το The Office. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούν να στήσουν την καμπάνια τους πάνω σε αυτό, κάτι τέτοιο θα ήταν υπερβολικά χοντροκομμένο. Αντιθέτως, λοιπόν, κάνουμε αυτήν την δουλειά μόνοι μας, μέσα από τον τρόπο που συζητάγαμε για το Space Force πριν κυκλοφορήσει και τον τρόπο που προετοιμαστήκαμε συνειδητά ή ασυνείδητα να το δούμε πατώντας το play. Έτσι, μέσα από το hype ως σύστημα ανταλλαγής, πείσαμε τους εαυτούς μας ότι το Space Force είναι ένα τηλεοπτικό προϊόν που έχουμε ανάγκη, που πρέπει να δούμε, που πρέπει να συζητήσουμε, κάτι για το οποίο πρέπει να έχουμε γνώμη. Η επιτυχία του hype είναι ακριβώς το γεγονός ότι αφενός το Netflix δεν χρειαζόταν να μας πει “ΠΑΡΤΕ ΤΟ ΝΕΟ THE OFFICE” κι αφετέρου τα trailers σίγουρα δεν προετοίμαζαν για κάτι αντίστοιχο του The Office (τόσο σε ύφος όσο και σε ποιότητα). Αποτέλεσμα; Πολύπλοκο. Σε ένα πρώτο επίπεδο, το Space Force είναι εδώ και μια βδομάδα σταθερά στο no.1 της επιλογής του κοινού, σύμφωνα με τα στοιχεία του Netflix. Την ίδια ώρα, οι αξιολογήσεις του κοινού και της κριτικής είναι αποκαρδιωτικές, αφού η σειρά αυτή τη στιγμή έχει 6.9 στο IMDb και 41% στο Rotten Tomatoes. Το hype, λοιπόν, έκανε τον κόσμο να “αγοράσει” το Space Force: να το δει, να το συζητήσει, να το κάνει viral. Τι κάνεις, όμως, όταν το hype τελειώνει κι αποδεικνύεται ότι η σειρά δεν κάλυψε ούτε στο ελάχιστο τις ανάγκες και τις προσδοκίες που ψευδώς δημιουργήθηκαν στο κοινό της; Θα αγοράσει ξανά ο κόσμος το προϊόν; Θα υπάρξει δεύτερη σεζόν; Αξίζει τον κόπο να συνεχίσεις να φτιάχνεις μια τόσο ακριβή σειρά όταν σε πετσοκόβει τόσο άσχημα το κοινό κι οι κριτικοί; Ουσιαστικά, αυτά είναι όλα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με το ίδιο το τηλεοπτικό και κινηματογραφικό πεδίο όπως διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή. Οι streaming πλατφόρμες βρίσκονται σε ψυχρό πόλεμο μεταξύ τους, η κουλτούρα του fan service και του toxic fandom μετατρέπει το κοινό όλο και περισσότερο σε πελάτη, η εμμονή στη νοσταλγία οδηγεί σε όλο και μεγαλύτερη ανακύκλωση, η έμφαση στη σύνδεση με γνωστούς τίτλους καταλήγει να στραγγαλίζει τις πρωτότυπες ιδέες, οι τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές περιστέλλονται όλο και περισσότερο σε προϊόντα αντί για έργα τέχνης. Μπορεί να συνεχίζουν να βγαίνουν πανέμορφες σειρές και εκπληκτικές ταινίες, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι οι κυρίαρχες τάσεις δεν είναι ανησυχητικές – ακριβώς όπως το γεγονός ότι σήμερα έχει ωραία δροσούλα δε σημαίνει ότι δεν θα πεθάνουμε όλοι σε μια φλεγόμενη μπάλα φωτιάς λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Όλα αυτά, βέβαια, δε μας λένε τίποτα για την ίδια την ποιότητα του Space Force. Πράγματι, όσα είπαμε παραπάνω θα διατηρούσαν λίγο-πολύ την ισχύ τους είτε η σειρά ήταν καλή είτε όχι. Δυστυχώς, η αλήθεια είναι πως δεν πρόκειται για μια καλή σειρά. Δεν λέω ότι είναι κακή απαραίτητα, αλλά είναι κάτι σχεδόν χειρότερο: είναι επιθετικά μέτρια, όπως ξέρει καλά να κάνει το Netflix. Κατά μία έννοια, το Space Force είναι η netflixοποίηση των προσδοκιών μας για ένα νέο The Office, για μια νέα σειρά που θα καταφέρει να αποτελέσει το sitcom σήμα-κατατεθέν της εποχής της. Κανένας δεν περίμενε πραγματικά το νέο The Office με την έννοια ότι θα ήθελε το ίδιο πράγμα ακριβώς. Αυτό που ήθελε ο κόσμος είναι η ίδια χημεία, ο ίδιος ρυθμός, το ίδιο πνεύμα, η ίδια ατμόσφαιρα, η ίδια επιτυχία που θα κατάφερνε να μετατρέψει τη σειρά σε ένα παγκόσμιο sitcom event αντίστοιχο του The Office. Κι αυτό, δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να γίνει. Όχι επειδή ο Greg Daniels κι ο Steve Carrell έχουν χάσει το ταλέντο τους, αλλά επειδή πιθανώς αυτή η εποχή των sitcoms να έχει περάσει πλέον. Επειδή δηλαδή το ίδιο το τηλεοπτικό format που μας χάρισε αυτές τις σειρές-ορόσημα που έγιναν η συντροφιά και το happy place μας (από τα προαναφερθέντα Friends και The Office μέχρι το Modern Family και το Community) είναι πιθανώς ένα τηλεοπτικό format σε κρίση – ή σε διαδικασία αναδιάρθρωσης και ανανέωσης. Στο παρελθόν, έχουμε αναλύσει αρκετά εκτενώς το πώς έχει αλλάξει το πεδίο της τηλεοπτικής κωμωδίας και του αμερικάνικου sitcom την τελευταία δεκαετία (και ειδικά τα τελευταία 4-5 χρόνια). Είτε με αφορμή σειρές σαν το Atlanta και το Barry είτε με αφορμή την αποτίμηση του έργου του Michael Schur ή της κληρονομιάς του Arrested Development, έχουμε αναφερθεί στα χαρακτηριστικά που έχουν οι νέες τάσεις της τηλεοπτικής κωμωδίας. Αν συνοψίζαμε εν τάχει τα βασικότερα, θα λέγαμε ότι παίζουν περισσότερο με το dramedy ύφος, ότι έχουν έχουν υπερβολικά έντονη την προσωπική σφραγίδα των δημιουργών τους, ότι δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στις ιστορίες ή την θεματολογία απ’ ό,τι στα ίδια τα αστεία, ότι έχουν μια μεγαλύτερη έφεση προς τον πειραματισμό έναντι της παράδοσης κι ότι τείνουν προς μια πιο ειλικρινή κι ευαίσθητη κωμική έκφραση που δίνει προτεραιότητα στα στοιχεία της ταυτότητας ή της κοινότητας. Εννοείται πως ακόμα υπάρχουν καθαρόαιμα sitcoms που εξασφαλίζουν το γέλιο ή την συντροφιά (όπως το What We Do in the Shadows, το Brooklyn Nine-Nine ή το It’s Always Sunny in Philadelphia), αλλά η αναδυόμενη τάση της εποχής δεν είναι αυτή. Που βρίσκεται, λοιπόν, το Space Force σε σχέση με όλα αυτά; Δυστυχώς γι’ αυτό, κάπου στη μέση, κάπου ανάμεσα, κάπου μεταξύ συρμού και αποβάθρας. Από τη μία πλευρά, κρατάει το βασικό setting και premise ενός παραδοσιακού sitcom. Έχουμε ένα workplace sitcom που επικεντρώνει στους μπελάδες που αναπτύσσονται στον εργασιακό χώρο. Oooh boy!! Ταυτόχρονα, η σειρά επιχειρεί να πετύχει ένα πιο συνεκτικό και σφιχτό storytelling που να ενισχύεται από τις ερμηνείες του ομολογουμένως θεαματικού καστ και την σύνδεση με την κοινωνικο-ιστορική συγκυρία των ΗΠΑ. Μ’ αυτήν την έννοια, θα ήθελε πολύ να είναι μια νέα εκδοχή του Veep περισσότερο απ’ ό,τι μια νέα εκδοχή του The Office, αλλά θα χρειαζόταν πολύ καλύτερο γράψιμο για να ανταγωνιστεί τον Armando Iannucci. Κι αυτό το λέω γιατί το πολιτικό χιούμορ που κάνει θα ήθελε να επικοινωνήσει με την πολιτική-στρατιωτική σάτιρα ενός Dr. Strangelove, ενός Catch 22 ή ενός MASH, αλλά στην τελική καταλήγει σε έναν τεμπέλικο και άγαρμπο αντι-τραμπισμό που θυμίζει περισσότερο μονόλογο ενός late night show host. Έτσι, η σειρά δεν τα καταφέρνει ούτε στο πεδίο του παραδοσιακού broadcast network sitcom ούτε στο πεδίο της φιλόδοξης πολιτικής κωμωδίας. Το ύφος μοιάζει μπερδεμένο, τα αστεία κατά πλειοψηφία είναι flat, ο ρυθμός είναι σχεδόν πάντα ένα τσικ off, η χημεία του καστ δεν καταφέρνει να κουμπώσει παρά τις μεμονωμένες καλές ερμηνείες των Carrell, John Malkovich, Ben Schwartz και Lisa Kudrow. Συνολικά, μιλάμε για την δεύτερη συνεχόμενη διαστημική απογοήτευση μετά το Avenue 5. Ελπίζω να μην γίνει το ίδιο και με το Moonbase 8. Για να επιστρέψουμε σ’ αυτά που λέγαμε στην αρχή, το κακό με την δυναμική του hype είναι ότι μπορεί να θάψει πράγματα που δεν έχουν τα εφόδια να μπούνε με τους ίδιους όρους στο ανταλλακτικό παιχνίδι που κατευθύνει την επιθυμία σου προς ένα πράγμα έναντι ενός άλλου πράγματος. Και δυστυχώς αυτό ισχύει και για τον ίδιο τον Greg Daniels που ταυτόχρονα με το Space Force έφτιαξε και μια πολύ καλύτερη σειρά με πιο ενδιαφέρον concept, πιο σφιχτό γράψιμο, πιο αναγνωρίσιμη ταυτότητα και πιο σίγουρη κωμική φωνή. Μιλάμε για το Upload του Amazon Prime που κυκλοφόρησε μονοκοπανιά πριν από ένα μήνα χωρίς ούτε το 1% από το hype του Space Force. Παρόλα αυτά, μιλάμε για μια έξυπνη σειρά που βρίσκει τον Daniels όντως να μεταφέρει κάτι από το πνεύμα του The Office στο σύγχρονο κωμικό τηλεοπτικό περιβάλλον που σκιαγραφήσαμε παραπάνω. Στο Upload, έχουμε την ιστορία ενός άνδρα που βιώνει την κωμικοτραγική εμπειρία μιας ψηφιακής μεταθανάτιας ζωής – κάτι σαν να πήρες το San Junipero του Black Mirror και να το μπέρδεψες με το The Good Place (όπως έχει γραφτεί ήδη πετυχημένα). Ούτως ή άλλως, ας μην ξεχνάμε πως ο Daniels είναι ένας σπουδαίος τηλεοπτικός δημιουργός κι η αποτυχία (;) του Space Force δεν αφαιρεί κάτι από τις επιτυχίες του εδώ και δεκαετίες, αφού μιλάμε για τον άνθρωπο που έχει δουλέψει φουλ στο Saturday Night Live, στο The Simpsons, στο King of the Hill και στο Parks and Recreation. Αν θυμάστε, τόσο η πρώτη σεζόν του τελευταίου όσο και η πρώτη σεζόν του The Office είχαν λάβει μνημειωδώς κακές κριτικές πριν εξελιχθούν σε δύο από τις πιο σημαντικές κωμικές σειρές του 21ου αιώνα. Ίσως αυτό να είναι εν τέλει το modus operandi του Daniels κι έτσι να χρειάζεται ακόμα λίγη περισσότερη υπομονή προκειμένου να βρει το Space Force την ταυτότητά του και το Upload το κοινό του. Το κακό, από την άλλη, είναι ότι το σύγχρονο τηλεοπτικό περιβάλλον βομβαρδίζεται με τόσο υλικό κάθε βδομάδα που το προαναφερθέν κοινό έχει όλο και λιγότερη υπομονή ή χρόνο να αφιερώσει σε μια μέτρια σειρά που ίιισως έχει προοπτικές στο μέλλον. Δε μπορούμε να το προδικάσουμε, ούτε μπορούμε να αναγκάσουμε κάποιον να περιμένει επενδύοντας χρόνο και συναισθήματα σε κάτι που ενδέχεται να μην αποδώσει ποτέ – ούτε καν τον εαυτό μας. Είναι ένα πολύπλοκο θέμα, κι είναι κάτι στο οποίο αναγκαστικά θα επανέλθουμε στο μέλλον. Προς το παρόν, σας αφήνουμε με τα σοφά λόγια του ποιητή:
