«I’m addicted to you / Don’t you know that you’re toxic? / And I love what you do / Don’t you know that you’re toxic?» Αυτά είναι τα λόγια της σοφής συντρόφισσας Britney, με τα οποία ανατέμνει την τοξικότητα στην σχέση με το αντικείμενο του πόθου με τρόπο που κατάφεραν ελάχιστοι άλλοι άνθρωποι του πνεύματος κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε ξεκάθαρα το πώς το αντικείμενο του πόθου μετατρέπεται σε αντικείμενο του πόνου, αφού ούτως ή άλλως οι λέξεις έχουν μόνο ένα γράμμα διαφορά. Εθισμός, τύφλωση, αυτοαναφορικότητα, καθαγιασμός του αντικειμένου της επιθυμίας, διαχωρισμός του άλλου ως εχθρού, φόβος για την απώλεια, τρόμος για την κλοπή της απόλαυσης. Τα ξέρετε, τα έχετε ζήσει, τι να λέμε τώρα. Κι αυτά φυσικά δε συμβαίνουν μόνο στις ανθρώπινες ερωτικές, φιλικές ή οικογενειακές σχέσεις. Συμβαίνουν και σε κάτι πολύ πιο επικίνδυνο: στα προϊόντα της pop κουλτούρας.

Θα ξεκινήσουμε με μια ιστορία, αγαπητές φίλες κι αγαπητοί φίλοι. Πρόκειται για μια ιστορία που έχει μια πλευρά ομολογουμένως αστεία αλλά και μια πλευρά ομολογουμένως θλιβερή. Κλασικά, το ίντερνετ είναι ο τόπος που συναντιούνται αυτά τα δύο πράγματα. Εδώ και περίπου τρεις αιώνες, στην Facebook σελίδα του Nerdcult τρέχουμε ένα τουρνουά για την ανάδειξη της καλύτερης ταινίας και της καλύτερης σειράς της δεκαετίας. Εικάζουμε πως για να πατήσατε το link αυτού του άρθρου τότε το φαινόμενο σας είναι λίγο-πολύ οικείο, οπότε δεν θα επεκταθούμε πολύ. Αυτή τη βδομάδα, καθώς βρισκόμασταν στα προημιτελικά του τουρνουά σειρών και διεξαγόταν ο αγώνας Community vs Mr. Robot, παρατηρήθηκε μια παράξενη τάση. Το post της ψηφοφορίας άρχισε να αποκτάει εκατοντάδες shares, οι ψήφοι του Mr. Robot άρχισαν να ανεβαίνουν απότομα και μιλιούνια οπαδών του απ’ όλον τον κόσμο άρχισαν να εμφανίζονται στη σελίδα. Συνολικά, καταλήξαμε να έχουμε σχεδόν 600 (!) shares σε κλειστά και ανοιχτά groups με fans της σειράς, ενώ η (πολύγλωσση πλέον) συζήτηση στα comments άρχισε να γίνεται ιδιαιτέρως επιθετική και τοξική. Δεν θα παραθέσουμε εδώ όλο το drama του διαγωνισμού – εξάλλου δεν είναι αυτό το θέμα του άρθρου (για τους νοσηρά περίεργους πάντως, εδώ η σχετική συζήτηση που έγινε κατόπιν εορτής). Αντίθετα, θέλουμε να εστιάσουμε σ’ αυτήν την πλευρά του pop fandom που μπορεί να γίνει τρομακτική, αφήνοντας προς το παρόν στην άκρη τα στοιχεία που μας δείχνουν ότι υπάρχει ένα υπόγειο δίκτυο παθιασμένων fans του Mr. Robot που συγκροτούν μια παγκόσμια μυστική κοινωνία οκ τώρα απλά περιγράφουμε την πλοκή του Mr. Robot.

Μερικές φορές, λοιπόν, ένα εκνευριστικό fandom μπορεί να σου καταστρέψει την απόλαυση μιας σειράς ή μιας ταινίας, ακόμα κι αν το ίδιο το περιεχόμενό της σου αρέσει. Έτσι, το περιβάλλον γύρω της γίνεται τοξικό κι η συζήτηση περί αυτής γίνεται ναρκοθετημένη. Φυσικά, πάντα υπάρχει κι ένα ορατό ή λιγότερο ορατό νήμα σύνδεσης ανάμεσα στην τοξικότητα των fans και το ίδιο το περιεχόμενο του καλλιτεχνικού έργου, αλλά αυτό θα ήθελε συγκεκριμένη ανάλυση της κάθε περίπτωσης. Εξάλλου, πάντα υπάρχει κι ένας βαθμός σχετικής (πάντα σχετικής) αυτονομίας στο πώς ένα προϊόν κουλτούρας γίνεται κτήμα μιας κοινότητας και νοηματοδοτείται από αυτήν. Όπως και να ‘χει, είναι αδύνατον να βλέπεις σειρές/ταινίες ή να ακούς μουσικές και να μην έχεις συναντήσει αυτό το τοξικό φαινόμενο στα σκοτεινά λημέρια του internet. Κάποιες φορές το πράγμα μπορεί να μοιάζει με είσοδο σε μια αλλόκοτη σκουληκότρυπα, όπως όταν διεξαγόταν πόλεμος ανάμεσα στους fans της Taylor Swift και των Tool (για να μην αναφέρουμε το πρόσφατο pop τουρλουμπούκι με Lana del Rey, Beyonce, Ariana Grande κλπ). Άλλες φορές το πράγμα γίνεται παντελώς ακατανόητο σε όποιον δεν έχει στενή επαφή με τις συγκεκριμένες κοινότητες, όπως στις φάσεις που μαλλιοτραβιούνται οι fans των YouTubers τύπου Pewdiepie και Logan Paul ή ό,τι σκατά είναι αυτό που συμβαίνει στα σχόλια του Twitter του Elon Musk. Κι ενίοτε το πράγμα μπορεί να ξεφύγει εντελώς, όπως στην περίπτωση της αναμονής της κυκλοφορίας του Joker στις κινηματογραφικές αίθουσες, όταν η προκαταβολική incel οικειοποίηση της ταινίας δημιούργησε μια ατμόσφαιρα πανικού για υποτιθέμενες μελλοντικές ένοπλες επιθέσεις alt-right fans. Συνολικά, το 2018 και το 2019 μάλλον βάρεσαν τιλτ τοξικότητας σε αυτά τα πεδία.

Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, σίγουρα δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο. Είναι παλιά ιστορία. Παρόλα αυτά, ο online φανατισμός της mainstream κουλτούρας αποκτάει εκ των πραγμάτων ένα συγκεκριμένο κοινωνικό και πολιτισμικό περιεχόμενο στη μεταμοντέρνα φάση που βρίσκεται η pop δημόσια σφαίρα του ύστερου καπιταλισμού κι οι nerd απολήξεις της. Οι κοινότητες που καταναλώνουν, μοιράζονται και συζητούν τα προϊόντα κουλτούρας είναι όλο και πιο απεδαφικοποιημένες, αποσωματικοποιημένες, περιφραγμένες μέσα στον κόσμο των social media και του διαδικτυακού nerdom. Την ίδια ώρα που υπάρχει όλο και πιο άμεση επαφή μεταξύ των fans, υπάρχει αντίστοιχα και μεγαλύτερη επαφή τους με τους παραγωγούς αυτών των προϊόντων κουλτούρας μέσα από τους λογαριασμούς των καλλιτεχνών και των πλατφορμών στα social media. Ταυτόχρονα, η διάχυτη κουλτούρα του fan service και της αντιμετώπισης του κοινού όλο και περισσότερο με όρους πελατείας συνδυάζεται με την συνεχή στροφή της πολιτισμικής παραγωγής σε on-demand και just-in-time λογικές. Με άλλα λόγια, τόσο ο τρόπος που βλέπουμε και συζητάμε ταινίες/σειρές όσο κι ο τρόπος που οργανώνεται η παραγωγή/διανομή τους μας σπρώχνουν σε μια όλο και μεγαλύτερη προσωπική σύνδεση μαζί τους, σα να πρόκειται για εμπορεύματα που φτιάχτηκαν προσωπικά για εμάς ή για πακέτα που εντάσσονται σε ένα πρόγραμμα επιβράβευσης πελατών. Όλα αυτά, φυσικά, δημιουργούν κι έναν αντίστοιχο ανθρωπότυπο. Αφού επενδύουμε περισσότερο ψυχικά και οικονομικά στα πολιτισμικά προϊόντα που καταναλώνουμε, τα νιώθουμε όλο και περισσότερο κομμάτι του εαυτού μας. Κι όταν αυτά τα πράγματα αμφισβητηθούν ή δεχτούν επίθεση (πραγματική ή φανταστική), το παίρνουμε προσωπικά. Άμα έχεις χτίσει μια ταυτότητα, είναι δύσκολο να την χάσεις, έτσι δεν είναι; Η αλήθεια είναι ότι ο ψυχισμός μας διαμορφώνεται σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό μέσα από πράγματα που βλέπουμε σε οθόνες. Είναι θλιβερό, αλλά είναι επίσης η πραγματικότητα που καλούμαστε να διαχειριστούμε.

Σε τι συνίσταται, λοιπόν, ο κοινωνικός και πολιτισμικός χαρακτήρας ενός τοξικού fandom; Επειδή αναγκαστικά μας περιορίζει ο χώρος, θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε κάποιες γενικές κατευθύνσεις. Έστω ότι έχουμε μια κοινότητα των φανατικών μιας σειράς. Από την εσωτερική πλευρά ενός τέτοιου fandom, όποιος γουστάρει τη σειρά αποκτάει μια συγκεκριμένη ταυτότητα, λιγότερο ή περισσότερο χαλαρή. Την ίδια ώρα, αυτή η ταυτότητα κουβαλάει μια σειρά από χαρακτηριστικά και κώδικες επικοινωνίας/συμπεριφοράς, πάλι σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Αυτό μπορεί να αφορά την αλληλοαναγνώριση μέσω μια ατάκας ή ενός gif, αλλά μπορεί να αφορά και μια οριοθετημένη κοινότητα με τη μορφή fb group ή subreddit. Από την άλλη, αν κάποιος δεν γουστάρει τη σειρά τότε αποκτάει μια αντίθετη ταυτότητα που τον τοποθετεί αυτόματα στην σφαίρα της εχθρότητας. Ουσιαστικά, μιλάμε για μια μορφή identity politics που αφορά την fan/nerd κουλτούρα ως τέτοια. Ούτως ή άλλως, αυτή η κουλτούρα κι η ταυτότητά της έγινε κυρίαρχη πολιτισμική και οικονομική δύναμη στον 21ο αιώνα μετά τις διαδοχικές τεράστιες επιτυχίες του The Matrix, της αναβίωσης Star Wars, του Lord of the Rings, της Batman τριλογίας του Christopher Nolan και της δημιουργίας του Marvel Cinematic Universe – και πήρε επίσης γιγάντια ώθηση με την μετατροπή της παρακολούθησης σειρών σε νο.1 παγκόσμια δραστηριότητα του δυτικού κόσμου. Στις πιο τοξικές εκδοχές αυτής της συλλογικής ταυτότητας, εκεί όπου τα comment sections ή τα subreddits είναι dark and full of terrors, αναπτύσσεται συχνά μια ψευδής αίσθηση ανωτερότητας, μια αδυναμία συζήτησης για τέχνη και κουλτούρα χωρίς να γίνεται σκληρό ταυτοτικό othering που κατασκευάζει τον άλλο ως εχθρό, μια εργαλειακή επιθετικοποίηση του διαλόγου μόνο και μόνο για να την πεις στον αντίπαλο, μια κυνική αποστασιοποίηση που σε κάνει να ξεχνάς ότι συζητάς με ανθρώπους που έχουν αισθήματα. Πολλές φορές το πράγμα μπορεί να γίνει κωμικά γκροτέσκο, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να διατηρεί έναν ισχυρό πληγωτικό και κακοποιητικό χαρακτήρα γι’ αυτόν που βρίσκεται στο στόχαστρο. Μια εντυπωσιακή σύνοψη αυτού του πράγματος αποτελεί το διάσημο copy-pasta του Rick and Morty, μιας σειράς-ορόσημο του toxic fandom, το οποίο παραθέτουμε εδώ μεταφρασμένο στα ελληνικά ώστε να ξεδιπλωθεί όλη η ποιητικά τοξική του μεγαλοπρέπεια:

Για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να έχεις πολύ υψηλό IQ για να κατανοήσεις το Rick and Morty. Το χιούμορ είναι ακραία ύπουλο, και χωρίς γερό υπόβαθρο στη θεωρητική φυσική τα περισσότερα αστεία θα διαφύγουν από τον τυπικό θεατή. Υπάρχει επίσης η νιχιλιστική νοοτροπία του Rick, η οποία είναι έντεχνα συνυφασμένη με τον χαρακτήρα του – η προσωπική του φιλοσοφία έχει σαφείς επιρροές από την λογοτεχνία της Λαϊκής Βούλησης (Наро́дная во́ля), για παράδειγμα. Οι οπαδοί καταλαβαίνουν αυτά τα πράγματα· έχουν την νοητική ικανότητα να εκτιμήσουν πραγματικά το βάθος αυτών των αστείων, να διαπιστώσουν πως δεν είναι απλά φαιδρά- έχουν να πούν κάτι εις βάθος για τη ΖΩΗ. Ως συνέπεια, όσοι αντιπαθούν το Rick and Morty ΕΙΝΑΙ στ’ αλήθεια ηλίθιοι- φυσικά και δεν θα εκτιμήσουν, για παράδειγμα, το χιούμορ στην υπαρξιακή ατάκα του Rick “Wubba Lubba Dub Dub,” η οποία αποτελεί απόκρυφη αναφορά στο ρωσικό έπος του Τουργκένιεφ “Πατέρες και παιδιά”. Αυτη τη στιγμή μειδιάζω μόνο με την σκέψη πως αυτά τα κουφιοκέφαλα κορόϊδα τραβάνε τα μαλλιά τους από τη σύγχυση, όσο η εφυΐα του Dan Harmon ξετυλίγεται στις οθόνες τους. Τι βλάκες… πόσο τους λυπάμαι. ? Και ναι παρεπιμπτόντως, ΕΧΩ τατού Rick and Morty. Και όχι, δεν μπορείτε να το δείτε. Είναι μόνο για τις κυρίες- Και ακόμη και αυτές πρέπει να μου επιδείξουν πως βρίσκονται σε εύρος 5 IQ σε σχέση με το δικό μου (κατά προτίμηση χαμηλότερα) εκ των προτέρων.

Οι πιο παρατηρητικοί από εσάς ενδέχεται να έχουν προσέξει ότι αυτή είναι μια συμπεριφορά στην οποία τείνουν να επιδίδονται κυρίως αγοράκια – τουλάχιστον στο σκέλος που αφορά την nerd κουλτούρα, γιατί στην δημόσια σφαίρα της pop μουσικής παρατηρείται επίσης μπόλικη εφηβική κοριτσίστικη τοξικότητα. Στο κινηματογραφικό και τηλεοπτικό πεδίο, όμως, το toxic fandom είναι εν πολλοίς ένας προβληματικός αρχιδόκαμπος σε μόνιμο mode κοκορομαχίας. Αναμφίβολα, αυτό σχετίζεται με τον ιδιαίτερο τύπο τοξικής αρρενωπότητας που συνοδεύει συχνά τις nerd κοινότητες, ο οποίος συχνά ακολουθεί ένα μοτίβο κοινωνικής αυτολύπησης, ιδεολογικοποίησης της λουζεριάς και φαντασίωσης πνευματικής/πολιτισμικής ανωτερότητας. Έτσι, η τοξική nerd αρρενωπότητα συχνά παρουσιάζει τον εαυτό της ως καταπιεσμένο (συνήθως από την πολιτική ορθότητα που θέλει να γεμίσει τα πάντα με γυναίκες και μαύρους), την ώρα που η ίδια βρίσκεται παντού και αποτελεί την πιο κεντρική πολιτισμική κινητήριο δύναμη της mainstream κουλτούρας των τελευταίων δύο δεκαετιών. Κατ’ επέκταση, αυτή η nerd αρρενοπώτητα είναι επίσης μια ιδιαίτερα εύθραυστη αρρενωπότητα, κάτι που μπορεί να παρατηρήσει κανείς εύκολα δεδομένου του πόσο γρήγορα μπορεί ένας τέτοιος fan να ξεκινήσει την συζήτηση ως σκληροτράχηλος θεματοφύλακας της λογικής και να καταλήξει σε υστερικό mental breakdown ασυναρτησίας αν επικρίνεις την αγαπημένη του σειρά ή ταινία. Συνολικά, μιλάμε για μια ιντερνετική πολιτισμική δυναμική που εν πολλοίς εξερράγη με το Gamergate. Από εκεί κι έπειτα, αυτό το μοντέρνο τοξικό nerd fandom έχει πάρει διάφορες μορφές. Στις πιο γραφικές του εκδοχές, το βλέπουμε στα petitions των butthurt οπαδών Game of Thrones που ζητούσαν να ξαναγυριστεί η τελευταία σεζόν. Στις πιο σεξιστικές και ρατσιστικές του εκδοχές, το βλέπουμε σε καταστάσεις σαν του Star Wars που προσπαθεί να περιφράξει την nerd κουλτούρα απέναντι στους εισβολές (συνήθως γυναίκες και μαύρους). Στις πιο οργανωμένες του εκδοχές, μπορεί να πάρει τη μορφή της alt-right καμπάνιας ενάντια στον James Gunn του Guardians of the Galaxy, η οποία εργαλειοποίησε την πολιτική ορθότητα προκειμένου να δημιουργήσει έναν ηθικό πανικό. Η πιο οικεία εκδοχή, πάντως, ξέρετε καλά ποια είναι. Είναι αυτή η φάση που ο άλλος σου βρίζει τη μάνα στα comments επειδή είπες ότι δεν σου αρέσει το ********. Ψύχραιμα πάντα.

Αν θέλουμε να βαθύνουμε/περιπλέξουμε λίγο ακόμα το πράγμα από φιλοσοφική ή κοινωνιολογική σκοπιά, θα πρέπει να σημειώσουμε πως δεν μας αρκούν τα εργαλεία της υποκειμενικότητας και του φανατισμού προκειμένου να ερμηνεύσουμε την κουλτούρα του τοξικού fan. Όσον αφορά το πρώτο, μακάρι το πρόβλημα να λυνόταν από το ότι ο τοξικός fan πρέπει απλά να ξεμπερδέψει στο κεφάλι του την υποκειμενική από την αντικειμενική κρίση. Ακόμα κι ο ίδιος ο διαχωρισμός αντικειμενικού-υποκειμενικού είναι υπόλειμμα ενός φιλοσοφικού/επιστημολογικού δυισμού που βρίσκεται υπό αμφισβήτηση εδώ και πολλές δεκαετίες σε διάφορα πεδία της ανθρώπινης σκέψης. Με άλλα λόγια, ακόμα κι αυτός ο ίδιος ο δυισμός είναι προβληματικός. Ακόμα κι αν πολλές φορές μας βοηθάει να συνεννοηθούμε στοιχειωδώς, στην πραγματικότητα αν βαθύνουμε έστω λίγο τη συζήτηση τότε διαπιστώνουμε ότι δημιουργεί περισσότερα προβλήματα και παρεξηγήσεις απ’ όσες λύνει. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, ο ιδιαίτερος φανατισμός για τον οποίο μιλάμε εδώ δε μπορεί να ιδωθεί απλά ως προέκταση των παραδοσιακών μορφών του όρου. Για να το πούμε αλλιώς, ο φανατισμός της pop κουλτούρας δεν είναι απλώς προέκταση του φανατισμού στην θρησκεία, την πολιτική ή τον αθλητισμό. Δεν λέμε ότι αυτές οι μορφές φανατισμού είναι δικαιολογημένες, αλλά έχουν βαθιές ιστορικές ρίζες στις ανθρώπινες κοινότητες, όντας στενά δεμένες με την κοινωνική ζωή εδώ και αιώνες. Καλύπτουν πραγματικές ανάγκες, ικανοποιούν μύχιες επιθυμίες, διαπλέκονται βαθιά με την εξουσία, την οικονομία, την οικογένεια, την καταγωγή.

Εδώ, από την άλλη, έχουμε σειρές. Τηλεοπτικές γαμημένες σειρές. Μπορεί τη μία μέρα να μην γνωρίζεις καν την ύπαρξη μιας σειράς και την άλλη να είσαι έτοιμος να γαμήσεις μάνες υπερασπιζόμενος την τιμή της. Περισσότερο από φανατισμός, είναι σύμπτωμα μιας θεαματικής οικονομίας που λειτουργεί με επιθυμητικούς όρους, μιας βιομηχανικά οργανωμένης κουλτούρας που την επενδύουμε με σεξουαλική λίμπιντο. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα pop κουλτούρας, τα πολιτισμικά προϊόντα γίνεται τα κατεξοχήν πεδία απόλαυσης και ματαίωσης, το μέρος στο οποίο ψάχνουμε την ταυτότητά μας. Είναι ένας τύπος περίφραξης μέσα στον εαυτό, ένα κλείσιμο, μια κυριαρχία του ταυτοτικού τρόπου σκέψης για τα πράγματα: είμαι αυτό επειδή καταναλώνω εκείνο. Δεν είναι απλά ότι συζητάμε μέσα από αναφορές σε ταινίες ή σειρές. Είναι σα να συζητάνε αυτές οι ταινίες ή σειρές μεταξύ τους χρησιμοποιώντας εμάς σαν μεγάφωνα. Σε τελική ανάλυση, όπως λέγαμε και με αφορμή το φιάσκο του Bandersnatch, πρόκειται για μια ψευδαίσθηση ελευθερίας επιλογής μέσα σε ένα περιορισμένο εμπορευματικό κόσμο. Φαντασιωνόμαστε πως είμαστε διαφορετικοί διαλέγοντας τη μία ή την άλλη σειρά. Αποκτάμε ταυτότητα μέσα από την κατανάλωση ενός πολιτισμικού προϊόντος, φετιχοποιώντας το. Δεν είναι, λοιπόν, απλά ένας φανατισμός, μια έλλειψη ψυχραιμίας, ένα μπέρδεμα του αντικειμενικού με το υποκειμενικό. Είναι η πιο ακραία και τοξική εκδοχή του τρόπου που έτσι κι αλλιώς σχετιζόμαστε μεταξύ μας μέσω της pop κουλτούρας. Δεν θέλουμε να πούμε ότι αυτός που είναι τοξικός είναι ο καπιταλισμός, αλλά, ναι γαμώτο, αλήθεια είναι: η τοξικότητα γεννιέται από τον ίδιο τον καπιταλιστικό πολιτισμό που μας δίνει τις σειρές που αγαπάμε. Να θυμίσουμε τι έλεγε ο Καρλ Μαρξ; Να θυμίσουμε. Μιλώντας για τον φετιχισμό του εμπορεύματος, έλεγε ότι πρόκειται για μια κοινωνική σχέση μεταξύ ανθρώπων που προσλαμβάνει τη φανταστική μορφή μιας σχέσης μεταξύ πραγμάτων. That’s gangsta.

Ας επιστρέψουμε τώρα, λοιπόν, στο τουρνουά σειρών του Nerdcult. Όπως είπαμε και πριν τα επίπεδα τοξικότητας ήταν ανεβασμένα, ομολογουμένως, αν και δεν έπιασαν τον πάτο που έχουν ξύσει οι χειρότερες στιγμές των σχολίων Luben. Έχουμε ευθύνη ως διεύθυνση για το τοξικό κλίμα; Φυσικά. Εν μέρει λόγω wishful thinking κι εν μέρει λόγω αφέλειας, πιστεύαμε ότι το πράγμα θα διατηρηθεί από μόνο του σε μια φάση καλοπροαίρετου shitposting. Υπήρχε κι αυτό φυσικά, και μας έδωσε πολύ αστείες στιγμές, αλλά υπήρχαν και φορές που το πράγμα ξέφυγε. Σίγουρα περιμέναμε περισσότερο τζερτζελέ σε σύγκριση με το τουρνουά ταινιών, αλλά δεν περιμέναμε κάτι τόσο έντονο. Στις ταινίες, είχαμε το αναμενόμενο πουτσοζάλισμα των stans του Nolan. ΟΚ, αναμενόμενο και φυσιολογικό – σχεδόν χαριτωμένο. Στις σειρές, είχαμε άλλη φάση. Υπήρχε περισσότερο πετυχημένο shitposting αλλά και περισσότερη τοξική συμπεριφορά (στα σχόλια, στο ίνμποξ, στο γκρουπ). Κάποιες σειρές είχαν τεράστιο κοινό, αποτελώντας γιγάντιες mainstream επιτυχίες που άλλαξαν το τηλεοπτικό τοπίο και τον τρόπο που βλέπουμε σειρές, όπως το Game of Thrones και το Black Mirror. Άλλες σειρές είχαν φανατικό δικό τους κοινό, όπως το BoJack Horseman και το Rick and Morty για τους φίλους των μικιμάου ή το Better Call Saul και το Peaky Blinders για τους φίλους της ζωντανής δράσης. Αντίστοιχα, κάποιες σειρές είχαν έντονο momentum, όπως το Community που ήρθε πρόσφατα στο Netflix ή το Dark που περιμένει σύντομα το φινάλε του. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η αλήθεια είναι πως δεν περίμενα επ’ ουδενί τέτοιο πανικό και πώρωση με το Mr. Robot.

Δύο διευκρινίσεις προκειμένου να μην βρεθώ σφαγμένος με αξίνα κάπου στο Μεξικό. Πρώτον, δεν λέω ότι το Mr. Robot έχει πιο τοξικό fandom από άλλες σειρές ή κάτι τέτοιο. Ούτε καν. Απλά έτυχε να αποτελεί την αφορμή αυτού του άρθρου λόγω του εντυπωσιακού ντου που έκαναν οι fans του στο τουρνουά (κάτι αντικειμενικά ασήμαντο δηλαδή). Δεύτερον, δεν το έχω δει καν οπότε δεν μπορώ να μιλήσω για την ποιότητά του. Μπορεί να είναι καλό, μπορεί να είναι κακό. Δεν το γνωρίζω. Άμα το δω, θα σας πω. Μ’ αυτήν την έννοια, θα μιλήσω μόνο για το περιβάλλον και την ατμόσφαιρα γύρω του. Με εντυπωσίασε λοιπόν αυτό το fandom γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν είχα δει τη σειρά να συζητιέται και τόοοσο πολύ – κι αυτό το λέω από τη σκοπιά κάποιου που παρακολουθεί literally επαγγελματικά τι συζητιέται πολύ και τι όχι. Επίσης, σε αντίθεση με πολλές από τις σειρές που έφτασαν μακριά στο τουρνουά, δεν υπάρχει στο Netflix και δεν παίχτηκε στην ελληνική τηλεόραση. Τι φάση λοιπόν; Πότε έγινε τόσο hit; Υπάρχει κάποια μυστική κοινωνία fans; Υπάρχουν συμφέροντα που το πολεμάνε; Ερωτήματα. Πάντως ο τρόπος που έσκασαν οι εκατοντάδες φίλοι της σειράς απ’ όλον τον κόσμο για να ψηφίσουν πράγματι έμοιαζε με κάτι μεταξύ χακερικού raid και επίθεσης πιστών μιας αίρεσης. Fsociety. Fnerdcult. Προχωράμε.

Απ’ αυτά που καταλαβαίνω για την σειρά και την απήχησή της, πάντως, φαίνεται όντως να καλύπτει ένα σημαντικό κενό στο σύγχρονο τηλεοπτικό πεδίο. Μοιάζει να έχει την αύρα ενός Fight Club κι ενός The Matrix για την μετά-Breaking Bad αντιηρωική τηλεοπτική εποχή. Μου μοιάζει με μια καλοφτιαγμένη και καλοπαιγμένη εκδοχή La Casa de Papel, μια σειρά που “περνάει μηνύματα” (sic), ένα σύμβολο ευπώλητης λαϊκιστικής και αντικαθεστωτικής pop κουλτούρας. Ουσιαστικά, αν διαβάζω σωστά το περιεχόμενο της γοητείας που ασκεί παρατηρώντας το απ’ έξω, μου θυμίζει τους ίδιους τους λόγους που κατέστησαν τόσο πετυχημένο pop προϊόν το Joker ως μετεξέλιξη της δυναμικής και της απήχησης των Fight Club/The Matrix. Μιλάμε για αυτό το δίκαιο και πραγματικό αίσθημα κοινωνικής αδικίας που παίρνει τη μορφή μιας αίσθησης μοναδικότητας και διαφορετικότητας, οδηγώντας σε μια κυνική/μηδενιστική επιθυμία εκδίκησης. Αυτή η φάση που λέει ότι όλα είναι στημένα, όλοι είναι στο κόλπο, ότι το σύστημα σε θέλει υποταγμένο ~~ψηφοφόρο Community~~, αλλά ευτυχώς υπάρχουν και κάποιοι που αντιστέκονται. Μαν, δες την αλήθεια. Πάρε το κόκκινο χάπι. Δες το Mr. Robot.

Λοιπόν, ξέρεις τι; Θα το δω. Είμαι περίεργος τώρα. Αλήθεια.