Ακόμα κι αν δεν είχατε δει ποτέ το The Room μέχρι τώρα, πλέον είναι αδύνατο να του ξεφύγετε. Αυτό που μέχρι πριν κάποια χρόνια ήταν ένα cult τερατούργημα με την φήμη της “καλύτερης-χειρότερης-ταινίας-ever” να προηγείται, ιδανικό για συλλογικές προβολές ενισχυόμενες από ουσίες κι οινοπνεύματα, τώρα πια αποτελεί το υλικό για μια θριαμβευτική είσοδο στο mainstream χολιγουντιανό στερέωμα. Η καλτίλα, βέβαια, είχε πάντα την δική της διακριτή pop αγορά – και το χόλιγουντ το γνωρίζει δεκαετίες τώρα. Πολλά πράγματα έχουν χριστεί ως cult, άλλοτε καταχρηστικά άλλοτε δίκαια (και πολλές φορές με το στανιό), αλλά ελάχιστα από αυτά θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αξίζουν μια ταινία που να αφηγείται τον cult μύθο γύρω τους. Το The Room είναι μια τέτοια ταινία. Δεν είναι απλώς μια κακή ταινία, δεν είναι μόνο ένας ακόμα σταθμός στην καλτοποίηση των πάντων: έχει αναδειχθεί σε γνήσιο cult φαινόμενο μέσα από μια διαδικασία ιστορικής δικαίωσης της απαισιότητάς του. Υπάρχει ένα καλό γούστο του κακού γούστου – και το The Room είναι ο Πολίτης Κέην του και το Star Wars του μαζί.

Πώς φτάνουμε λοιπόν από το The Room του Tommy Wiseau στο The Disaster Artist του James Franco; Σύμφωνα με τον θρύλο, ο πρώτος επιχείρησε να φτιάξει μια ταινία χωρίς να έχει οποιαδήποτε ιδέα για το πώς φτιάχνονται οι ταινίες (και μάλλον έχοντας ξεχάσει πώς μοιάζουν οι ταινίες). Αυτό που είχε, όμως, ήταν μια περιουσία 6 εκατ. δολαρίων, η οποία του επέτρεψε να πάρει τον ρόλο του σκηνοθέτη, του σεναριογράφου, του παραγωγού και του πρωταγωνιστή. Το αποτέλεσμα ήταν το The Room, μια βασανιστική ταινία που δεν βλέπεται, από έναν άνθρωπο που κανείς δεν σίγουρος για την ηλικία, το παρελθόν και την καταγωγή του. Την ιστορία αυτής της ταινίας κατέγραψε ο συμπρωταγωνιστής και φίλος του Wiseau, Greg Sestero, στο βιβλίο απ’ το οποίο δανείστηκε τον τίτλο της η νέα ταινία του James Franco. Ο τελευταίος, λοιπόν, πήρε το υλικό του βιβλίου, μάζεψε τους συνήθεις υπόπτους Seth Rogen και Evan Goldberg, κι έφτιαξε μια ταινία-μέσα-σε-ταινία για τις εξωπραγματικές συνθήκες παραγωγής του The Room μέσα από το πρίσμα της φιλίας των Wiseau-Sestero και των σχέσεων ανάμεσα στους συντελεστές της ταινίας.

Όλα αυτά μέχρι στιγμής ακούγονται ενδιαφέροντα, αλλά στα χαρτιά δεν εγγυώνται μια καλή ταινία. Το The Disaster Artist θα μπορούσε να καταλήξει μια καλτίλα τραβηγμένη απ’ τα μαλλιά, μια κεφαλαιοποίηση με όρους exploitation, ή επίσης μια κλασική χλιαρή βιογραφική ταινία που θα ηρωοποιούσε ή θα δαιμονοποιούσε τους χαρακτήρες της. Ευτυχώς, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ο Franco, ο οποίος έχει επίσης το μερίδιό του από απαίσιες ταινίες με τον ίδιο σε θέση σκηνοθέτη-σεναριογράφου, κλήθηκε να διαλέξει μια οπτική γωνία απ’ την οποία θα αναπαραστήσει την ιστορία του The Room. Αυτό το angle, εκ του αποτελέσματος, μοιάζει να πατάει σε τρεις βάρκες που επικοινωνούν μεταξύ τους.

Σ’ ένα πρώτο επίπεδο, εκφράζει μια καλλιτεχνική γοητεία από το φαινόμενο των b-movies και του cult κινηματογράφου, η οποία αναζητά την αισθητική απόλαυση στο κακό γούστο ή το campiness – μια οπτική που βρίσκει τους προγόνους της στους auteur δημιουργών b-movies όπως οι Roger Corman, Ed Wood και Russ Meyer. Δεύτερον, πατάει στην μεγάλη παράδοση του αμερικάνικου σινεμά να φτιάχνει ταινίες για τον εαυτό του, για την ίδια την κινηματογραφική δημιουργία και τις συνθήκες γύρω από αυτήν. Εδώ βέβαια, δεν αντανακλώνται τόσο κλασικά χολιγουντιανά δράματα της χρυσής εποχής, αλλά περισσότερο οι πιο σύγχρονες κυνικές ή κριτικά παρωδιακές ματιές, όπως για παράδειγμα τα The Player και Adaptation. Παρ’ ό,τι όμως το The Disaster Artist έχει μπόλικα σατιρικά στοιχεία, στην βάση του επιλέγει μια πιο ειλικρινή και συναισθηματική προσέγγιση, παρουσιάζοντας ένα ταυτόχρονα κωμικό και αφελές underdog story άσημων ηθοποιών που προσπαθούν να επιβιώσουν στο χόλιγουντ, σαν το Swingers να συναντάει το πρώτο μισό του Mulholland Drive. Τρίτον, κι εδώ είναι που βρίσκεται το κλειδί της επιτυχίας του The Disaster Artist, είναι το πώς προσεγγίζεται ο ίδιος ο χαρακτήρας του Tommy Wiseau.

Είναι προφανές πως η persona του Wiseau αποτελεί το αφηγηματικό και θεματικό κέντρο της ταινίας. Οι μπανανόφλουδες ήταν πολλές γι’ αυτήν την αναπαράσταση. Αν ήταν απλώς ο τρελός του χωριού και καλούμασταν μόνο να γελάσουμε χλευαστικά, η ταινία δεν θα λειτουργούσε. Αν ήταν μια παρεξηγημένη ιδιοφυία που κανείς δεν κατάλαβε το όραμά της, τότε θα χανόταν η πραγματικότητα των ανθρώπινων σχέσεων γύρω από την ταινία, όπως και η αμφισημία του αν το The Room έγινε έτσι επίτηδες ή κατά λάθος. Αντίθετα, το The Disaster Artist επιχειρεί να παρουσιάσει ένα αρκετά ολοκληρωμένο πορτραίτο μιας αινιγματικής κι αντιφατικής προσωπικότητας. Το ύφος της ταινίας δεν είναι βαρύγδουπο σε καμία περίπτωση, αλλά σίγουρα δεν επιλέγει την απενοχοποιημένη ρηχότητα. Ενώ ο Franco αναγνωρίζει την μυθική διάσταση του χαρακτήρα, προσπαθεί επίσης εν μέρει να αναμετρηθεί με τις εξουσιαστικές και κακοποιητικές πλευρές της συμπεριφοράς του Wiseau. Ακόμα κι αν αναπόφευκτα εν τέλει τυλίγει την ταινία του με έναν αισιόδοξο και χαρωπό φιόγκο, η απαράδεκτη μεταχείριση των γυναικών ηθοποιών από τον Wiseau ή η πλήρως χειριστική συμπεριφορά του προς τον Sestero αποτελούν στοιχεία που δίνουν μια πιο πραγματική ανθρώπινη ένταση στην ταινία – και βέβαια παραπέμπουν εκ των πραγμάτων και στις πρόσφατες καταγγελίες για την σκατένια συμπεριφορά του James Franco εκ μέρους γυναικών που έχουν συνεργαστεί μαζί του σε προσωπικά του projects.

Το The Disaster Artist είναι εν τέλει μια εξαιρετικά απολαυστική ταινία που αποφεύγει τις συνήθεις παγίδες της χολιγουντιανής βιογραφίας και της πρόχειρης παρωδίας. Κινείται με άνεση ανάμεσα στην επιφανειακότητα και την πολυπλοκότητα του περιεχομένου της, κλείνοντας ειρωνικά το μάτι στο κοινό χωρίς να ξεφεύγει σε meta εξυπνακισμούς. Όσο κινείται προς την εκκεντρικότητα, άλλο τόσο κινείται και προς την δυσλειτουργικότητα, ενώ η χημεία του πρωταγωνιστικού καστ (James και Dave Franco, Ari Gaynor, Seth Rogen και Alison Brie μεταξύ άλλων) εκπέμπει μια οικογενειακή διάθεση με υπόγειες εντάσεις που ταιριάζει γάντι στο ύφος της ταινίας. To The Room θα μπορούσε να εμπνεύσει μια καλύτερη ταινία, θα μπορούσε να εμπνεύσει και μια (πολύ) χειρότερη. Το The Disaster Artist βρίσκεται ακριβώς στο σημείο που χρειάζεται: είναι μία χαρά – και κάτι παραπάνω.

the disaster artist