Ο Μαρκ Τουαίην είπε κάποτε πως «κλασσικό» λέμε το βιβλίο που όλοι εκθειάζουν αλλά κανείς δεν έχει διαβάσει. Προεκτείνοντας τη σκέψη του, μπορούμε να πούμε ότι η εκτίμηση των «κλασσικών» φαίνεται να αφορά πρωτίστως την κοινωνική τους χρήση: τα τσιτάτα που πλουτίζουν κάθε ρητορεία, το τουπέ που προσδίδει ένας αδιάβαστος Φλωμπέρ παραμάσχαλα στον κουβαλητή και φυσικά, η κοινωνική υπεραξία που αντλείται από τη σωστή ατάκα τη σωστή στιγμή στα πάρτις.

Μιλώντας εκ πείρας, η ρίψη του κατάλληλου εξυπνακισμού μετά βιβλιογραφίας, μπορεί πολύ εύκολα να κάνει τους συνομιλητές να ξεχάσουν ότι αυτός που την ξεστόμισε είναι λιώμα, έχει σκατά άρθρωση, δεν βλέπει μπροστά του και κάνει οχταράκια.

Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον με την κοινωνική χρήση της κλασσικής λογοτεχνίας είναι ότι δεν χρειάζεται καν η ανάγνωσή της. Στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος και στην παρούσα φάση οι τυφλοί δεν έχουν διαβάσει τίποτα, ενώ ο μονόφθαλμος έχει διαβάσει ένα κειμενάκι σαν αυτό και έχει πια του στραβού το δίκιο.

Πώς να το παίζετε ότι έχετε διαβάσει Ντος-Τοϋ-Έβ-σκι (θα εξηγηθούμε), Κέρουακ και Σάλιντζερ λοιπόν, από το μπλογκ της Lauren Leto, ελαφρώς διασκευασμένο για τα ελληνικά δεδομένα. Harold Bloom, eat your heart out!

Πώς να το Παίζετε ότι Έχετε Διαβάσει Ντοστογιέφσκι

Κανένας επίδοξος διανοούμενος δεν μπορεί να μην έχει στην εξυπναδοθήκη του τον μεγάλο ρώσο συγγραφέα Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. Καθώς όμως τα βιβλία του είναι χιλιάδες σελίδες το καθένα, μπορούμε να κατανοήσουμε την ανάγκη να παρακαμφθεί κατά την κοινωνική ανέλιξη, αν και θεωρείται ιδιαίτερο μπόνους να έχει διαβάσει κανείς το Υπόγειο και τον Παίχτη που είναι μικρά.

Κατά τ’ άλλα:

1. Ότι ο Ντοστογιέφσκι λεγόταν Φιόντορ στο μικρό είναι μία ασήμαντη λεπτομέρεια. Το «κλου» είναι στην προφορά του επωνύμου (Σημ.: για κάθε συγγραφέα είναι σημαντικό στον μαϊντανισμό να αναφέρεται το όνομά του με την προφορά της χώρας απ’ την οποία προέρχεται). Πάμε μαζί λοιπόν: δεν λέμε Ντοστογιέφσκι, λέμε Ντος (με την προφορά του ισπανικού “Δύο”) – toy (όπως όταν σβήνουμε ταγκιές φλώρων) – Εβ – Σκι (το σπορ για ανθρώπους που τους αρέσει να ξοδεύουν λεφτά και να σπάνε τα πόδια τους). Όσο για τη γραφή του ονόματος, εξαρτάται απ’ το πλαίσιο: αν μιλάτε σε κόσμο με παιδεία, γράφετε Ντοστογιέβσκη (όπως το γράφει ο μεταφραστής του έργου του, Άρης Αλεξνάδρου) και φυσικά, δηλώνετε κομψά ότι ξέρετε τον Άρη Αλεξάνδρου. Αν μιλάτε σε χάπατα, προτιμήστε το Ντοστογιέφσκι που μπορούν να το διαβάσουν πιο εύκολα.

2. Ο Τολστόι, ο Τσέχοφ και ο Ντοστογιέφσκι είναι τρία διαφορετικά πρόσωπα. Να θυμάστε πως οι “Τρείς Αδελφές” είναι του Τσέχοφ, το “Πόλεμος και Ειρήνη” του Τολστόι και το “Έγκλημα και Τιμωρία” του Ντοστογιέφσκι. Ψάχνουμε ακόμα να βρούμε έναν μνημονικό κανόνα, αν βρεθεί θα ενημερώσουμε.

3. Στο «Έγκλημα και Τιμωρία» ένας δολοφόνος βασανίζεται απ’ τις ψυχικές επιπτώσεις της πράξης του. Να λέτε μόνο αυτό, μην προσπαθήσετε να μπείτε σε λεπτομέρειες. Αν χρειαστεί, εμπλουτίστε το βερμπαλιστικά. Πριν χρειαστεί να μιλήσετε πιο συγκεκριμένα, κάντε μία γρήγορη αναφορά στους Αδερφούς Καραμαζώφ: πείτε πώς τα χωρία με τον στάρετς Ζωσιμά τα επισκέπτεστε κάθε φορά που θέλετε να στοχαστείτε για τον κόσμο.

4. Ο Ντοστογιέφσκι εξορίστηκε στη Σιβηρία γιατί ήταν σκληρός καριόλης.

5. Το έργο του Ντοστογιέφσκι αφορούσε κυρίως τα ηθικά ερωτήματα της ελεύθερης βούλησης και του ρόλου του Θεού στον ανθρώπινο βίο. Ήθελε να δείξει την αναπαραγωγιμότητα των συναισθημάτων, των αξιών και των συμπεριφορών: η αχρειότητα θα οδηγήσει σε περαιτέρω αχρειότητα, η απελπισία σε παραπανίσια απελπισία και η αντικοινωνικότητα θα παράγει αντικοινωνικούς ανθρώπους. Ο Ντοστογιέφσκι ήταν ενάντια στον μηδενισμό και τον ορθολογισμό. Πίστευε πως η σκέψη που έχει απογυμνωθεί από το συναίσθημα οδηγεί σε πράξεις χωρίς συναίσθημα. Απομνημονεύστε αυτές τις λέξεις, παίξτε λίγο μαζί τους και μπορείτε να συνομιλήσετε με κάθε δήθεν φιγούρα που θα ανέφερε τον Ντοστογιέφσκι σε ένα πάρτι.

Πώς να το Παίζετε ότι Έχετε Διαβάσει Σάλιντζερ

Γενικά για να διαβάσει κανείς όλο το – υπέροχο – έργο του Σάλιντζερ [«Ο Φύλακας στη Σίκαλη», «Φράνυ και Ζούι», «Εννέα Ιστορίες» (έχει κυκλοφορήσει και παλιότερα απ’ τις εκδόσεις γράμματα με τίτλο “Ιδανική Μέρα για Μπανανόψαρα”), «Ψηλά Σηκώστε Στέγες, Ξυλουργοί») στα ελληνικά χρειάζεται περίπου ένα διήμερο – ίσως και λιγότερο. Αν και πάλι σας φαίνεται πολύ, δεν πειράζει, έχουμε και γι’ αυτό λύση..

1. Ο Σάλιντζερ έγραφε μέχρι το τέλος του. Πέθανε 91 χρονών το 2010 και υποτίθεται πως στα συρτάρια του βρίσκεται πολύ μεγάλο υλικό που αναμένει να εκδοθεί. Αυτό, το μετατρέπετε πάντα σε ερώτηση που ξεκινάει με τις λέξεις «το ξέρεις ότι…» σε περίπτωση που κάποιος πάει να μιλήσει για το περιεχόμενο ενός βιβλίου του.

2. Είναι αρκετά δημοφιλής η θεωρία ότι πέρα απ’ τα βιβλία του έχει εκδόσει και άλλα με ψευδώνυμο. Πολλοί αναφέρουν ότι ο μυστηριώδης Τόμας Πύντσον είναι ένα απ’ αυτά τα ψευδώνυμα. Πείτε τους ότι είναι ηλίθιοι, ασπαστείτε τη θεωρία τους ή βρείτε κάποια δική σας φανταστική ιστορία για ψευδώνυμο του Σάλιντζερ. Αυτές είναι οι επιλογές, αν και προσωπικά θα πρότεινα να αλλάξετε το θέμα.

3. Ο χιπστερισμός είναι το δόγμα του εντυπωσιασμού. Ποτέ δεν θα συμφωνήσετε ότι ο «Φύλακας στη Σίκαλη», το πιο διάσημο βιβλίο του, είναι το καλύτερό του. Εδώ που τα λέμε δεν είναι. Εσείς θεωρείτε ότι η αξία του Σάλιντζερ κρύβεται στην κατασκευή του διαπλεκόμενου σύμπαντος των χαρακτήρων που συναντάμε στα άλλα βιβλία του. Αν σας πει κάποιος για τον «Φύλακα στη Σίκαλη», αυτομάτως πρέπει να ενεργοποιήσετε την κασσέτα «ναι… εντάξει… καλό είναι, αλλά πρέπει να διαβάσεις τα υπόλοιπα».

4. Αν προσπαθείτε να εντυπωσιάσετε κάποιον/-α που εκτιμά την ευαισθησία, πείτε ότι το Φράνυ και Ζούι είναι το αγαπημένο σας. Σας κάνει να φαίνεστε ευαίσθητος/-η. Πείτε τους ότι θεωρείτε τον Λέην αναίσθητο καθήκι.

5. Αν προσπαθείτε να εντυπωσιάσετε κάποιον/-α που εκτιμάει τα φοβερά στόρυ, πείτε ότι αγαπημένο σας είναι οι “Εννέα Ιστορίες”. Πείτε ότι το τέλος του διηγήματος “Ιδανική Μέρα για Μπανανόψαρα” σας άλλαξε την οπτική για τα διηγήματα – ότι το τέλος του είναι τρέλα. Είναι τρέλος. Αν το έχουν διαβάσει, πείτε τους χαριτωμένα «σε βλέπω που κοιτάς τα πόδια μου».

Πώς να το Παίζετε ότι Έχετε Διαβάσει Κέρουακ

Αν θέλετε να το παίζετε μελαγχολικό αγρίμι στις ζούγκλες της μετα-βιομηχανικής κοινωνίας, δεν μπορείτε χωρίς Κέρουακ. Ογκώδες έργο, αλλά και πάλι, μπορείτε να έχετε μία ιδέα διαβάζοντας το «Σατόρι στο Παρίσι» που είναι μικρό και ωραίο.

1. Εν αντιθέσει με τον Σάλιντζερ, οι περισσότεροι φανς του Κέρουακ θα πουν πως το πιό διάσημο βιβλίο του, το «Στον Δρόμο», είναι το αγαπημένο τους. Αν όχι, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα είναι το «Μπιγκ Σερ». Κατά κανόνα, οι οπαδοί του «Στον Δρόμο» είναι ολίγον τι περισσότερο παρτάλια απ’ τους οπαδούς του «Μπιγκ Σερ». Η επιλογή βιβλίου του Κέρουακ λέει πολλά για κάποιον. Αν το αγαπημένο βιβλίο ενός ανθρώπου είναι «Οι Αλήτες του Ντάρμα», φύγετε.

2. Οι περισσότεροι θα πουν ότι αγαπημένη τους ρήση απ’το «Στον Δρόμο» είναι εκείνη που ξεκινάει «Οι μόνοι άνθρωποι που υπάρχουν για μένα είναι οι τρελοί, αυτοί που τρελαίνονται να ζήσουν, τρελαίνονται να μιλήσουν, τρελαίνονται να σωθούν, που ποθούν τα πάντα ταυτόχρονα» κλπ. Είπαμε όμως: ο χιπστερισμός είναι το δόγμα του εντυπωσιασμού. Εσείς θα προτιμήσετε το «Μ’ αρέσουν πάρα πολλά πράγματα και μπερδεύομαι και ξεχνιέμαι τρέχοντας απ’ το ένα πεφταστέρι στο άλλο». Αν κάποιος συνομιλητής το αναφέρει τότε ή έχει διαβάσει όντως Κέρουακ ή έχει διαβάσει αυτό το άρθρο.

3. Ο Κέρουακ έπασχε από διπολική διαταραχή και το «Στο Δρόμο» γράφτηκε κατά τη διάρκεια επεισοδίου. Επιλέξτε ένα μελαγχολικό ύφος, κατεβάστε το κεφάλι και πείτε σιγά: «είναι και δώρο μερικές φορές. Οι πιο ταλαντούχοι άνθρωποι…».

4. Να αναφέρετε ότι ο Κέρουακ είχε τους πιο κουλ φίλους: τον Άλεν Γκίνσμπεργκ, τον αρχιερέα του LSD Τίμοθυ Λίρυ και τον Κεν Κέσεϊ, τον συγγραφέα που έγραψε το βιβλίο που αργότερα έγινε εκείνη η φοβερή ταινία με τον Τζακ Νίκολσον ονόματι «Στη Φωλιά του Κούκου».

5. Πείτε πως το «Στον Δρόμο» σας ενέπνευσε να κάνετε ένα road trip με φίλους (ακόμα καλύτερα αν το κάνατε μόνοι σας). Το «Μπιγκ Σερ» σας ενέπνευσε να πάτε για κάμπινγκ. Οι «Αλήτες του Ντάρμα» να πίνετε περισσότερη φούντα. «Οι Υποχθόνιοι» είναι ο λόγος που αρχίσατε να ακούτε Τζαζ. Ο λόγος που δεν έχετε διαβάσει ακόμα το “Visions of Cody” είναι γιατί θέλετε να το κρατήσετε για τον γύρο της χώρας με τρένο τον οποίον σχεδιάζετε.

6. Το αγαπημένο σας σημείο στο «Στον Δρόμο» είναι εκεί που είναι στο Μεξικό και ο Σαλ παρακολουθεί την μικρή μεξικάνα να σκουπίζει. Αποφύγετε να το αναφέρετε σε πλαίσιο που θα τόνιζε τον ελαφρώς παιδοφιλικό του χαρακτήρα.

dostoyevsky