Το ρεύμα κριτικής που κατηγορεί την Τσάγκαρη και το Λάνθιμο, το Άτενμπεργκ και τον Κυνόδοντα για «δηθενιά» και θολοκουλτούρα, δεν αφορά με κανέναν τρόπο τις ταινίες καθαυτές. Αντίθετα, αποκαλύπτει πολλά για το ίδιο το ελληνικό κοινό, για την αίσθηση πρωτοτυπίας του που αγγίζει επίπεδα τέταρτης επανάληψης Καρύδη/Μακρυπούλια και για το δραματουργικό του κριτήριο που εξαντλείται στους Τσάκωνα/Χαραλαμπίδη, στην καλύτερη περίπτωση. Αυτή είναι μια ξεκάθαρη αφετηριακή θέση συγγραφής αυτού του κειμένου, η κινηματογραφική πεποίθηση πως ό,τι και να έδειχνε η οθόνη της Λαΐδας στην ενιαία προβολή των Capsule και Higuita, δύο νέων πειραματικών ταινιών της ελληνικής κινηματογραφικής σκηνής, θα ήταν πολύ καλύτερο από οποιοδήποτε παράγωγο του εγχώριου ποπ σινεμά. Ο Λυγίζος και ο The Boy, η Τσάγκαρη και ο Λάνθιμος είναι απαραίτητο να λογίζονται σε ένα πλαίσιο που θα περιλαμβάνει και την ύπαρξή τους σαν τον άλλο διαλεκτικό πόλο στον παρά τρίχα μονόλογο των κολοσσιουργημάτων που ορίζουν το φάσμα από το Σ.Ε.Ξ. (Σούλα Έλα Ξανά) με τη Ζέτα Μακρυπούλια έως τον ΑΚΑΛΥΠΤΟ, με τον Πέτρο Φιλιππίδη.

Capsule

Αισθάνθηκα την ανάγκη να διασαφηνίσω τα παραπάνω, διότι ακριβώς δεν θα επιθυμούσα σε καμία περίπτωση να εγγραφεί η κριτική μου στις ταινίες στο προαναφερθέν πλαίσιο. Και ήταν απαραίτητη αυτή η επεξήγηση, γιατί η αλήθεια είναι ότι λιγότερο το Capsule και περισσότερο το Higuita, αφήνουν τον συμπαθούντα θεατή με άδεια χέρια.

Το Capsule αφορά τη διαπαιδαγώγηση μιας ομάδας γυναικών μέσα από μια οργάνωση με μορφή παραθρησκευτικής αίρεσης σε μια σειρά ηθικών αρετών. Η μία και μοναδική μέντορας των κοριτσιών τις υποβάλλει σε μια σειρά από σωματικές και πνευματικές διαδικασίες με το δικό τους σκοπό, νόημα και τέλος. Η μεσαίου μήκους ταινία αποτελεί μάλλον μια κινηματογραφική άσκηση ύφους, αφού σε επίπεδο περιεχομένου τα πράγματα είναι ρευστά αν όχι συγκεχυμένα. Και ενώ θα μπορούσα να παρουσιάσω μια πληθώρα υποθέσεων για το ποιά ακριβώς νοηματικά σύνολα μπλέκει η Τσάγκαρη μέσα από τις εικόνες της, η πεποίθηση πως ό,τι και να γραφτεί θα είναι περίπου σωστό με απέτρεψε από το να το κάνω. Με άλλα λόγια, ο θεατής είναι απολύτως ελεύθερος να γεμίσει την ταινία-δοχείο που του παρουσιάζεται με νοήματα της επιλογής του ή και απλά να έχει ένα ανεπεξέργαστο βίωμα των εικόνων του παρελαύνουν μπροστά στα μάτια του. Προτίμησα να κάνω το δεύτερο, κάτι που δυστυχώς με άφησε ασυγκίνητο. Όμως τα δημιουργήματα που πλησιάζονται καλύτερα με αυτόν τον τρόπο, όπως ολόκληρο το σινεμά του Μπέλα Ταρ, είναι επί της αρχής τιτάνιας δυσκολίας εγχειρήματα, που απαιτούν χρόνο και κόπο.

Υφολογικά, η ταινία είναι συμπαθέστατη. Τα slow motion captures αλληλοδιαπλέκονται με αρκετά και συμπαθητικά ψευδοanimation πλάνα, ενώ τα φίλτρα και η κάμερα δίνουν μια κρυστάλλινη αίσθηση, σαν όλος ο κόσμος της ταινίας να είναι ένα τεράστιο γυάλινο παζλ, έτοιμο να θρυμματιστεί ανά πάσα στιγμή. Ο ρυθμός και η μουσική επένδυση δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να περιγραφούν, από τη δήλωση του γεγονότος ότι η ταινία προβαλλόταν σε επιδείξεις μόδας, καλαίσθητες στα όριά τους. Τέλος, οι ερμηνείες των Λαμπέντ, Ποεσί και των πιο άσημων κοριτσιών είναι ακριβώς ό,τι θα συμπλήρωνε τη ριψοκίνδυνη σεναριακά ιδέα και την υλοποίησή της με μη γραφικό τρόπο, χωρίς παρ’ όλα αυτά να απογειώνονται ποτέ.

Higuita

Και ενώ από το Capsule μπορούμε να κρατήσουμε αρκετά συμπαθητικά και ελάχιστα εξαιρετικά στοιχεία και να τα εγγράψουμε σε ένα παραγωγικό συνεχές της σκηνοθέτιδας ενός αριστουργήματος, το Higuita πραγματικά αντιστέκεται σθεναρά σε μια συμπαθούσα πέραν του αρχικού σταδίου κριτική προς το ίδιο. Ο The Boy έχει εισαγάγει κάποιες μάλλον αμερικάνικες νεοπειραματικές φόρμες υπερβολικού κόντραστ και πρασινόμαυρων πλάνων, μέσα στα οποία οι ηθοποιοί του διακρίνονται σπάνια μόνο, στις -παραδόξως- καλύτερες σκηνές της ταινίας. Και αυτή η ταινία σίγουρα δεν παρακολουθείται μέσα από μια προσπάθεια κατανόησης κάποιας γραμμικής αφήγησης, αλλά εδώ πολύ περισσότερο από το Capsule, μόνο μερικά φευγαλέα δευτερόλεπτα κατάφεραν να μου κεντρίσουν το ενδιαφέρον. Το κακό κείμενο που διαβάζει ο ίδιος ο Βούλγαρης συνοδεία πιάνου κάνουν το τελικό αποτέλεσμα περισσότερο εκνευριστικό παρά οτιδήποτε άλλο. Καταληκτικά, στα τρία χρόνια εμπειρίας μου στη Λαΐδα, δεν έχω δει ποτέ τόσο κόσμο να φεύγει από μια ταινία.

τσάγκαρη