Οι Νύχτες Πρεμιέρας τελείωσαν, ο Σεπτέμβριος τελείωσε, ο απόηχος του καλοκαιριού αποτελεί πλέον οριστικά παρελθόν, πλησιάζει ο χειμώνας της δυσφορίας σας. Ναι, αυτή είναι μια πιθανώς σκοτεινή και ζοφερή σούμα, αλλά το σκότος κι ο ζόφος δε μας εμπόδισαν ποτέ από το να είμαστε ευθείς κι ειλικρινείς. Επίσης, είναι φίλοι μας, γιατί να το κρύψουμε; Επιστρέφοντας στις πρώτες λέξεις αυτού εδώ του κειμένου, οι Νύχτες Πρεμιέρας πράγματι τελείωσαν κι αυτό μας αφήνει στην ίδια κατάσταση κάθε Σεπτέμβρη: με έλλειμμα ύπνου, με κουρασμένα μάτια, με μια αίσθηση ανούσιου κατορθώματος που είδαμε 453 ταινίες σε 10 μέρες, με περίπου 87 αναπάντητες κλήσεις στο κινητό κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Το Σάββατο που μας πέρασε, το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας σφύριξε την λήξη του με μια τελετή στο Μέγαρο Μουσικής όπου απονεμήθηκαν τα βραβεία της διοργάνωσης πριν ακολουθήσει μια ιδιαιτέρως πολυαναμενόμενη και τζερτζελέδικη προβολή των Ενήλικων στην Αίθουσα, της ταινίας του Κώστα Γαβρά πάνω στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη για την οποία θα συζητάμε συχνά θέλοντας και μη (κυρίως μη) το επόμενο διάστημα. Σ’ αυτήν την τελετή, λοιπόν, το βραβείο της Χρυσής Αθηνάς πήγε από τα χέρια του προέδρου της κριτικής επιτροπής, του λατρεμένου Whit Stillman, στο Nova Lithuania του Karolis Kaupinis. Στα υπόλοιπα βραβεία της βραδιάς, μεγάλος νικητής ήταν το Les Miserables του Ladj Ly που απέσπασε τόσο το βραβείο κοινό όσο και το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφων. Έπειτα, το βραβείο σκηνοθεσίας πήγε στην Geneviève Dulude-De Celles για το A Colony, το βραβείο σεναρίου πήγε στην Bora Kim για το House of Hummingbird και το βραβείο ντοκιμαντέρ πήγε αναμενόμενα στο Honeyland των Tamara Kotevska και Ljubomir Stefanov. Λίγες μέρες νωρίτερα το Η Απόσταση Ανάμεσα στον Ουρανό κι Εμάς του Βασίλη Kεκάτου πήρε το βραβείο καλύτερης ελληνικής ταινίας μικρού μήκους, προσθέτοντας άλλη μια βράβευση στην λίστα μετά τον φετινό θρίαμβο στις Κάννες. Κατά τ’ άλλα, εμείς βρεθήκαμε εκεί όλες τις μέρες του φεστιβάλ, σε όλες τις αίθουσες του φεστιβάλ, βλέποντας όσες περισσότερες ταινίες του φεστιβάλ μπορούσαμε. Όχι μόνο γιατί ενδέχεται να έχουμε μια παθολογική εμμονή με τη σκοτεινή αίθουσα, αλλά και γιατί αυτό μας φέρνει στην ιδιαίτερα ευχάριστη θέση να σας μιλήσουμε γι’ αυτά που είδαμε και να σας παρουσιάσουμε τις 10 νέες ταινίες που λατρέψαμε περισσότερο από το φετινό πρόγραμμα των 25ων Νυχτών Πρεμιέρας. Να έχετε το νου σας, λοιπόν, γιατί κάμποσες απ’ αυτές αναμένεται να κυκλοφορήσουν σύντομα και στους σινεμάδες της χώρας. 10. Nova Lithuania Μια από τις ελάχιστες φορές που η υπερ-κουρασμένη φράση “βασίζεται σε πραγματική ιστορία” μπορεί πράγματι να σε εξιτάρει. Αξιοποιώντας στο φουλ την διακριτική πλην στυλιζαρισμένη ασπρόμαυρη φωτογραφία του, το Nova Lithuania αφηγείται το οριακά απίστευτο ιστορικό ανέκδοτο κατά το οποίο στα τέλη της δεκαετίας του ’30 ένας γεωγράφος προτείνει στην κυβέρνηση της Λιθουανίας την μετεγκατάσταση ολόκληρης της χώρας σε μια άλλη περιοχή της γης προκειμένου να αποφύγει τον επεκτατικό κίνδυνο που αποτελούν οι τριγύρω μεγαλύτερες δυνάμεις. Ναι, πρότεινε να φύγουν από εκεί. Και να πάνε κάπου αλλού. Όλοι μαζί. Δεν γνωρίζουμε αν θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες, αλλά αν μη τι άλλο αξίζει μια ευκαιρία. 9. Les Miserables Μετά από τις τόσες και τόσες και τόσες μεταφορές των Αθλίων του Ουγκώ στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, επιτέλους βλέπουμε και κάτι που αποπνέει ζωντάνια, εγρήγορση, ριζοσπαστισμό. Έπειτα από το βραβείο της επιτροπής στις Κάννες και την ανάδειξη σε γαλλική υποψηφιότητα για τα επερχόμενα Όσκαρ, η φουλ τσιτωμένη ταινία του Ladj Ly εμπνέεται από την εξέγερση των κολασμένων στα παρισινά banlieues του 2005 και φτιάχνει ένα δραματικό θρίλερ που αναβλύζει La Haine από παντού. Κυρίως όμως, παρά τις αδυναμίες της ταινίες, είναι εμφανές ότι η πρωτοπρόσωπη εμπειρία του σκηνοθέτη δίνει μια συναρπαστική ορμή και ειλικρίνεια στο Les Miserables. Σύντομα θα το δούμε και στα ελληνικά σινεμά. 8. Parasite Η αλήθεια είναι πως περιμέναμε κάτι καλύτερο γιατί αφενός αγαπάμε πολύ τον Bong Joon-ho (κυρίως στα Memories of Murder, The Host και Mother) κι αφετέρου, ΟΚ, είναι ο Χρυσός Φοίνικας των Καννών. Ακόμα κι αν η ταινία όμως δεν ήταν το αριστούργημα για το οποίο μας είχαν προετοιμάσει οι αποθεωτικές κριτικές και βαθμολογίες, το Parasite είναι ένα συναρπαστικό rollercoaster ύφους, είδους, ιδεών και συναισθημάτων που μας χάρισε μια αναπολογητική και πυκνή κινηματογραφική αναπαράσταση της ταξικής πάλης στην σύγχρονη κορεάτικη κοινωνία. Ναι, προφανώς και θα έρθει στις αίθουσες, σύντομα. 7. Divine Love Το είδαμε στο Βερολίνο, μας άρεσε, χαρήκαμε που το φιλοξένησαν κι οι Νύχτες Πρεμιέρας. Το βραζιλιάνικο Divine Love ήταν μια ταινία με την οποία βγάλαμε γούστα, για να το θέσουμε έτσι ευπρεπώς. Έτσι κι αλλιώς, πόσο συχνά πετυχαίνει κανείς ένα λατινοαμερικάνικο, φουτουριστικό, υπερθρησκευτικό, παρτουζιάρικο οικογενειακό δράμα; Καθόλου συχνά, φίλες και φίλοι, καθόλου συχνά. Ο Gabriel Mascaro (που πριν από τρία χρόνια γύρισε το φαντασμαγορικό Neon Bull) έκανε παγκόσμια πρεμιέρα φέτος στο Sundance με μια ταινία που καταφέρνει να πείσει φουλ οπτικά, ηχητικά, αφηγηματικά, συναισθηματικά. Μπράβο του. Πολύ δύσκολα θα έβρισκε τον δρόμο για τα ελληνικά σινεμά, γεγονός αν μη τι άλλο δυσάρεστο. 6. Jezebel Ένα από αυτά τα lo-fi διαμάντια του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά που έχουμε μάθει να περιμένουμε κάθε χρόνο από το φεστιβάλ. Πρόπερσι είχαμε το The Florida Project του Sean Baker. Πέρσι είχαμε το Madeline’s Madeline της Josephine Decker. Φέτος είχαμε το Jezebel της Numa Perrier, ένα πανέμορφο ημι-αυτοβιογραφικό ντεμπούτο που αφηγείται την sex-positive ιστορία ενός νεαρού μαύρου cam girl από τις απαρχές του μαζικού internet στα 90s. Απ’ αυτές τις ταινίες που το σύμπλεγμα φυλής, σεξουαλικότητας και κοινωνικής τάξης βρίσκει μια υπέροχη κινηματογραφική μορφή για να εκφραστεί. Δυστυχώς δεν θα λάβει κανονική διανομή στις αίθουσες, αν και με την κατάλληλη διαχείριση θα μπορούσε να γίνει underground hit. 5. Burning Cane Αν είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι αυτή η ταινία ξεκίνησε να φτιάχνεται όταν ο δημιουργός της, Phillip Youmans, ήταν μόλις 17 χρονών, αυτό συμβαίνει γιατί όντως είναι απίστευτο. Υπό την καθοδήγηση του παραγωγού Benh Zeitlin (του οποίο το υπέροχο Beasts of the Southern Wild λατρέψαμε πριν μερικά χρόνια) και με τον Wendell Pierce του The Wire και του Treme στον πρωταγωνιστικό ρόλο, το Burning Cane είναι ένα μικρό υπνωτικό θαύμα με την μυρωδιά του θανάτου παντού στην ατμόσφαιρα. Και ναι, θα παραμένει αξιοπερίεργο το πώς ένας πιτσιρικάς έφτιαξε μια ταινία που παίρνει τον μαύρο κινηματογραφικό ρεαλισμό ενός Charles Burnett και τον δένει με τον στοιχειωμένο αμερικάνικο νότο του William Faulkner. Όχι, δεν θα υπήρχε καμία πιθανότητα να προσγειωθεί στα ελληνικά σινεμά. 4. Bacurau Μια αυθεντικά περιπετειώδης προβολής, μια αυθεντικά ριζοσπαστική ταινία, δύο αυθεντικά γενναίοι δημιουργοί. Η Βραζιλία του ακροδεξιού προέδρου Μπολσονάρου δεν είναι σε καμία περίπτωση φιλόξενος χώρος για το σινεμά πλέον (με πλήθος δημιουργών να αντιμετωπίζουν απόπειρες άμεσης ή έμμεσης λογοκρισίας, ανάμεσά τους και το προαναφερθέν Divine Love), αλλά τρία χρόνια μετά το Aquarius ο Kleber Mendonça Filho παρουσιάζει τη νέα του ταινία από κοινού με τον σταθερό συνεργάτη του, Juliano Dornelles. Το Bacurau είναι μια περίεργη περίπτωση. Στα χαρτιά διαβάζεται σαν κοινωνικο-πολιτικό δράμα, αλλά στην πράξη αποτελεί ένα παράξενο και συναρπαστικό αμάλγαμα αιματηρού revenge thriller, αλληγορικής ταινίας φαντασίας, ρεβιζιονιστικού western και πολιτικής κωμωδίας. Αυτά δε συμβαίνουν συχνά – κι ήταν κάτι που αναγνώρισαν κι οι φετινές Κάννες, μιας κι η ταινία μοιράστηκε το βραβείο της επιτροπής μαζί με το προαναφερθέν Les Miserables. Σύντομα θα βρίσκεται και στις αίθουσες. 3. Honeyland Πραγματικά, πρέπει να την δείτε αυτήν την ταινία για να την πιστέψετε. Αν μείνετε στην στεγνή περιγραφή που λέει ότι πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ πάνω στην παραγωγή μελιού στα χωριά της Βόρειας Μακεδονίας, ίσως να μην ασχοληθείτε παραπάνω με το Honeyland. Αν αφεθείτε στο φιλμ των Tamara Kotevska και Ljubomir Stefanov όμως, τότε ειλικρινά σας περιμένει μια ανόθευτη εμπειρία αγνού σινεμά, απ’ αυτές που μετά παραμένουν μαζί σου για μέρες έπειτα από το τέλος της προβολής. Απ’ αυτές, επίσης, που σε κάνουν να ρωτάς: πώς σκατά το γύρισαν αυτό το πράμα; Ευτυχώς, θα έχετε τη δυνατότητα να αναρωτηθείτε κι εσείς σύντομα, μιας και πρόκειται να πάρει διανομή. 2. Portrait of a Lady on Fire Σίγουρα μια από τις ταινίες που περιμέναμε περισσότερο να δούμε μέσα στο 2019. Ένας λόγος είναι ότι αγαπάμε την σκηνοθέτιδά του, Céline Sciamma, η οποία στο παρελθόν μας έχει χαρίσει εκπληκτικές ταινίες σαν το Tomboy και το Girlhood. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι φέτος όλοι παραμιλούσαν με το Portrait of a Lady on Fire στις Κάννες, οδηγώντας το φεστιβάλ στο να του απονείμει τόσο τον Queer Φοίνικα όσο και το βραβείο σεναρίου. Είναι μια γενναία κατάθεση του γυναικείου βλέμματος στη μεγάλη οθόνη. Είναι μια υπερβατική ιστορία αγάπης. Είναι μια ταινία που βλέπεται μόνο με ταχυπαλμία κι ολοκληρώνεται μόνο με ανατριχίλα. Σε λίγες μόνο ημέρες θα έχετε την ευκαιρία να το απολαύσετε στα σινεμά. Βασικά, το ίδιο θα κάνουμε κι εμείς – ξανά. 1. We Are Little Zombies Τα είπαμε, δεν τα είπαμε; Τα είπαμε. Αυτό το πράγμα που έκανε ο Makoto Nagahisa στο We Are Little Zombies είναι επιεικώς απερίγραπτο. Για την ακρίβεια, είναι ένα τριπ (καλό και κακό ταυτόχρονα) που μοιάζει με ένα videogame μιούζικαλ βουτηγμένο στο LSD και ραντισμένο με Franz Kafka, ενώ καταφέρνει παράλληλα να διαχειρίζεται μια ιδιαίτερα εύθραυστη ιστορία πένθους, τραύματος και συναισθηματικής έκφρασης. Ήταν η αγαπημένη μας ταινία στο φετινό Βερολίνο, έγινε εύκολα κι η αγαπημένη μας ταινία στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας. Αποκλείεται να προσγειωνόταν στις ντόπιες αίθουσες τέτοιο πράγμα, αλλά πραγματικά αν βρεθεί στο δρόμο σας μην χάσετε την ευκαιρία να το δείτε. Είναι μια ταινία που δεν θα ξεχάσετε ποτέ.
