Ένα εκατομμύρια τριακόσιες χιλιάδες (1.300.000) και βάλε υπογραφές. Αυτός είναι ο αριθμός των ατόμων που έχουν υπογράψει το ψήφισμα της Μαρίας Καρυστιανού στο change.org.

Η κ. Καρυστιανού, μητέρα ενός από τα θύματα των Τεμπών, συνοδεύει το ψήφισμα με το παρακάτω κείμενο:

«ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΟΥΛΗ,ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΩΝ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΥΛΙΑΣ,ΟΤΑΝ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ.

Η ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΔΕΝ ΣΥΝΑΔΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΟΥΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΡΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΕΡΗΦΑΝΟΙ!»

Και τώρα που οι υπογραφές έχουν αγγίξει τέτοια επίπεδα; Τι γίνεται;

Ας πούμε καταρχάς ότι η συλλογή υπογραφών στη χώρα μας έχει ιστορία που προηγείται του Avaaz.org και του Change.org. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν αναμφίβολα τα τρία εκατομμύρια υπογραφών (οκ, ας πούμε ότι τον πιστεύουμε) που είχε μαζέψει ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος στη σταυροφορία που είχε οργανώσει το 2000-2001 για να συνεχίσει να αναγράφεται το θρήσκευμα στις ταυτότητες.

Μια σταυροφορία που έχασε, ως γνωστόν. Όταν δε ο Χριστόδουλος είχε παραδώσει τις λίστες στον τότε ΠτΔ Κωστή Στεφανόπουλο, η Προεδρία της Δημοκρατίας είχε βγάλει την εξής ανακοίνωση:

 «Οι εκτός νομοθετημένης διαδικασίας συλλεγείσες υπογραφές δεν είναι δυνατόν να ανατρέψουν τις διατάξεις του Συντάγματος.»

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στη δική μας περίπτωση. Μιλώντας στην εκπομπή «Χαμογέλα και Πάλι» του MEGA, η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ Λίνα Παπαδοπούλου είπε πάνω κάτω ότι οι υπογραφές που μαζεύονται δε μπορού να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, διότι αυτό η ουσία του προβλήματος είναι η αναθεώρηση του άρθρου του Συντάγματος περί ευθύνης υπουργών.

Για την ακρίβεια, οι υπογραφές δεν έχουν τη δυνατότητα (με βάση τον νόμο) ούτε καν να φέρουν το ζήτημα στη Βουλή προς συζήτηση:

«Δυστυχώς στο Σύνταγμα δεν προβλέπεται κάτι βάσει του οποίου μπορεί να παραπεμφθούν οι υπουργοί, όπως ζήτησε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Η συλλογή υπογραφών στο δικό μας Σύνταγμα προβλέπεται μόνο προκειμένου να προταθεί προς τη Βουλή η ψήφιση ενός νόμου. Το πρόβλημα εν προκειμένω δεν το έχει ο νόμος, αλλά το ίδιο το Σύνταγμα.»

Ως προς το δεύτερο που ειπώθηκε, είναι προφανές ότι ακόμη κι αν το ζήτημα της βουλευτικής ασυλίας και της ευθύνης υπουργών πάει στη Βουλή, αυτό από μόνο του δεν εγγυάται κάτι. Άρα ο αριθμός των υπογραφών μπορεί μόνο να ασκήσει πίεση με έναν πιο γενικό τρόπο, δείχνοντας ότι το ζήτημα απασχολεί πολύ, πολύ κόσμο. Έχει αυτό όμως πιθανότητες να οδηγήσει κάπου;

Η αλήθεια είναι ότι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε να κάνεις κανείς είναι να απαξιώσει τις προθέσεις πίσω από το ψήφισμα. Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι κατά πάσα πιθανότητα, θα χρειαστεί να ψάξει πολύ κάποιος μέχρι να βρει κάποιο τέτοιο ψήφισμα που πέτυχε τον σκοπό του. Δεν είναι τυχαίο ότι το παράδειγμα επιτυχίας που αναφέρει το αντίστοιχο λήμμα της Wikipedia είναι η αλλαγή στάσης των αερογραμμών United Airlines για το ποιες ράτσες σκυλιών επιτρέπονται στα αεροπλάνα της. Το σχετικό online petition είχε μαζέψει 46 χιλιάδες υπογραφές.

Όμως το να σταματήσουν οι διακρίσεις κατά των πιτ μπουλ και το να αλλάξει το Σύνταγμα της Ελλάδας (μια διαδικασία αρκετά πολύπλοκη που θα βρει απέναντί της κάθε είδους εμπόδιο) είναι αρκετά διαφορετικά πράγματα. Φυσικά, η συντάκτρια του ψηφίσματος σίγουρα δεν είναι αφελής και δεν αγνοεί ότι για τα Τέμπη πάρθηκαν μια σειρά από πρωτοβουλίες, μεταξύ άλλων και μια απεργία με μεγάλη συμμετοχή λίγες μέρες μετά. Ένα ψήφισμα λειτουργεί μαζί με τέτοιες πρωτοβουλίες, θα διάβαζε κανείς σε κάποιο εγχειρίδιο για πολιτικές καμπάνιες από τα κάτω – grassroots activism που λένε και στο χωριό μας.

Εδώ όμως έρχεται κανείς να αναμετρηθεί με κάτι που είναι μάλλον ταυτοτικό χαρακτηριστικό αυτών των petitions: Ακόμα κι όταν πέφτουν, οι υπογραφές δε φαίνεται να σημαίνουν και πολλά. Παρότι το ψήφισμα διακινήθηκε ευρέως στα ΜΜΕ και στα social media μαζί με καλέσματα για περαιτέρω υπογραφές, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι σαν γεγονός, τα Τέμπη ήταν κριτήριο ήσσονος σημασίας στις εκλογές του Μαΐου – Ιουνίου. Για την ακρίβεια, ήταν το προτελευταίο σε προτεραιότητα.

Τι συμβαίνει λοιπόν όταν εκατομμύρια άνθρωποι υπογράφουν κάτι αλλά δεν το θεωρούν αρκετά σημαντικό ώστε να ψηφίσουν γι’αυτό στις εκλογές; Μάλλον ότι δεν πρέπει να παίρνουμε αυτούς τους αριθμούς τόσο στα σοβαρά. Μια ηλεκτρονική υπογραφή είναι εύκολη, δεν έχει συνέπειες, αλλά σίγουρα δημιουργεί την ικανοποίηση σε αυτόν που την βάζει ότι έκανε κάτι. Αυτό από μόνο του σημαίνει ότι πολύ, πολύ λιγότεροι άνθρωποι από όσους υπέγραψαν έχουν σκοπό να κάνουν κάτι παραπάνω. Για παράδειγμα, την προηγούμενη βδομάδα έγινε μια (στην πράξη) πανελλαδική απεργία που συνέπεσε με τον ένα χρόνο από τα Τέμπη. Η απεργία είναι ένα μέσο πάλης που παραδοσιακά μπορεί (αλλά δεν είναι και σίγουρο ότι θα) φέρει αποτελέσματα. Πόσοι άνθρωποι συμμετείχαν και κατέβηκαν σε αυτές τις απεργίες ως προς τον αριθμό που έβαλε τη τζίφρα του; Υπάρχει μια απόσταση, θα έλεγε κανείς.

Το πλεονέκτημα του ηλεκτρονικού ακτιβισμού και δη των ψηφισμάτων (σκεφτείτε πόσες χιλιάδες έχουν γίνει κατά καιρούς) είναι και το μειονέκτημά του: Είναι πολύ εύκολος. Οι πραγματικές κοινωνικές αλλαγές δυστυχώς γίνονται με πολύ κόπο. Όσον αφορά τα Τέμπη, πιστεύει κανείς ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα από έναν χρόνο που για το δυστύχημα είχαμε απεργίες, κινητοποιήσεις, ατελείωτα ρεπορτάζ, καλλιτεχνικούς ακτιβισμούς, μια ολόκληρη Εξεταστική Επιτροπή και τόσα άλλα;

Όχι τίποτε άλλο, αλλά το θέαμα στην Εξεταστική λέει πολλά από μόνο του:

Γιατί η αλήθεια είναι ότι το χαρακτηριστικά ελληνικό τοπίο κακοδιαχείρισης, εγκατάλειψης, εγκληματικής αμέλειας και καταστροφικών πολιτικών επιλογών που οδήγησε στα Τέμπη χρειάζεται πολλά παραπάνω για να αλλάξει ριζικά.