Στις 23 Μαρτίου του 1929, ο Ριζοσπάστης αναφέρει στο πρωτοσέλιδό του:

«Ο μέγας καθηγητής των μαθηματικών Άλμπερ Αϊνστάιν διαμαρτυρήθηκε έντονα στο Βενιζέλο και στη σύγκλητο του πανεπιστημίου για τις τελευταίες αποβολές των φοιτητών.» ενώ συνεχίζει λέγοντας «Νέος μπάτσος στα μούτρα του δικτάτορα και των ιεροεξεταστών του «Αθήνησι Πανεπιστημίου».

Το πως ο Αϊνστάιν κατέληξε να στέλνει τηλεγραφήματα σε αυστηρό τόνο στον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι μια υπόθεση που έχει να κάνει με τα πογκρόμ που γίνονταν τα χρόνια του μεσοπολέμου εναντίον των αριστερών φοιτητών στην πιο όμορφη χώρα του κόσμου.

Όλα ξεκίνησαν όταν στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών έφτασαν τον Φεβρουάριο του 1929 πληροφορίες από την Χωροφυλακή, την Ασφάλεια και απ’ το Γενικό Επιτελείο του Στρατού σύμφωνα με τις οποίες πέντε φοιτητές από τη Νομική και Φιλοσοφική Σχολή ανέπτυσσαν «κομμουνιστική δράση». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος βρίσκεται στην τελευταία τετραετία της διακυβέρνησής τους και έχει αρχίσει πανικόβλητος να παίρνει μέτρα κατά των κομμουνιστών, οπότε εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν πολιτικές παρατάξεις στα πανεπιστήμια ώστε «να υποβιβάζεται το έργο της εκπαίδευσης με αφίσες» και οι αποκλεισμοί και οι διωγμοί των κομμουνιστών φοιτητών και εργαζομένων δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο.

Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών συνεδρίασε στις 28 Φεβρουαρίου για να εξετάσει την περίπτωση των πέντε φοιτητών στους οποίους καταλογίζονταν η κομμουνιστική δραστηριότητα, καταλήγοντας στην οριστική αποβολή και των πέντε. Μάλιστα το κατηγορητήριο που έφτασε από Ασφάλεια, Χωροφυλακή και στρατό συχνά εμπεριείχε ενδείξεις και όχι αποδείξεις. Οι πληροφορίες της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής Βιάννου Κρήτης «χρέωναν» στον φοιτητή Γιάννη Τσαγκαράκη τη δημοσίευση ενός άρθρου στον «Ριζοσπάστη» της 26ης Σεπτεμβρίου 1928. Το κείμενο ήταν ανυπόγραφο, όμως η Χωροφυλακή πίστευε ότι το έχει γράψει ο Τσαγκαράκης.

Μάλιστα η φοιτήτρια Ελένη Σακελλαρίου, μετά την αποβολή της προσπάθησε την επόμενη χρονιά να γραφτεί στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, χωρίς να γίνει δεκτή, αφού με έγγραφο που υπογράφει ο αντιπρύτανης Κ. Βογιατζίδης, ενημερώθηκε η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών ότι όσοι αποβάλλονται από ένα Πανεπιστήμιο θα θεωρείται πως έχουν αποβληθεί απ’ όλα τα πανεπιστήμια.

Ενώ η Σύγκλητος είχε αποφασίσει απ’ την 1η Μαρτίου του 1929 την οριστική αποβολή των Ελένη Σακελλαρίου, Ιωάννη Τσαγκαράκη, Μαρκοβίτη, Ματθαίου και Κοβατζίδης, ωστόσο η απόφαση δεν τοιχοκολλήθηκε επίσημα, παρά μόνο 11 ημέρες αργότερα, όταν θα έκλεινε το πανεπιστήμιο εν όψει εθνικής αργίας, προκειμένου να μην υπάρξουν αντιδράσεις από τους φοιτητές.

Οι αντιδράσεις, όμως, ήρθαν ούτως, ή άλλως και μάλιστα μέχρι και από τον Αϊνστάιν, αφού η ανταπόκριση των φοιτητών ήταν άμεση. Το Φοιτητικό Τμήμα της «Εργατικής Βοήθειας» κυκλοφόρησε προκήρυξη και έστειλε τηλεγράφημα διαμαρτυρίας στο Αντιφασιστικό Συνέδριο που γινόταν στο Βερολίνο και στην Επιτροπή Αμύνης των θυμάτων της λευκής τρομοκρατίας στα Βαλκάνια.

Ο Αϊνστάιν ήταν μέλος της παραπάνω επιτροπής και μάλιστα αρθρογραφούσε συχνά στο δελτίο της που εκδιδόταν στη Βιέννη, ενώ μετείχε και στο Αντιφασιστικό Συνέδριο μαζί με πολλούς άλλους διεθνούς φήμης επιστήμονες και λογοτέχνες, οπότε πληροφορήθηκε για τους διωγμούς των φοιτητών, και αντέδρασε έντονα στέλνοντας αμέσως δύο τηλεγραφήματα. Το πρώτο απευθυνόταν στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και έγραφε τα εξής:

«Προς: Πρωθυπουργόν Βενιζέλον, Αθήνας

Διαμαρτυρόμαστε εντόνως ενάντια στην αποβολή φοιτητών από το Πανεπιστήμιο. Απαιτούμε την ελευθερία στην εκδήλωση των σκέψεων ανάμεσα στους φοιτητές.

Καθηγητής: Αλμπέρ Αϊνστάιν»

Το άλλο, που απευθυνόταν στη Σύγκλητο, υπογραφόταν από ακόμη δύο καθηγητές και έγραφε τα εξής:

«Προς: Σύγκλητον Πανεπιστημίου Αθήνας

Διαμαρτυρόμαστε εντόνως ενάντια στην αποβολή των φοιτητών που αγωνίστηκαν για τα πολιτικά τους φρονήματα. Απαιτούμε την άμεσο επανεγγραφή τους

Καθηγητής: Αλμπέρ Αϊνστάιν».

«Νέος μπάτσος στα μούτρα του διχτάτορα και των ιεροεξεταστών του «Αθήνησι Πανεπιστημίου». Οι αποβολές των φοιτητών για τα πολιτικά τους φρονήματα, βρήκαν βαθειά απήχηση και κίνησαν την αγανάχτηση της Δύσης. Ο μέγας καθηγητής Αλμπερτ Αϊνστάιν, ο γνωστότατος παγκοσμίου φήμης μαθηματικός που ακόμα χτες ο αστικός Τύπος αφιέρωσε τις στήλες του για να τον υμνήσει με την ευκαιρία της 50ετηρίδος του, μαζί με άλλους Γερμανούς επιστήμονες, έστειλε το παρακάτω τηλεγράφημα διαμαρτυρίας από το Βερολίνο…»

Παρότι ο μεγάλος φυσικομαθηματικός ήταν ήδη παγκοσμίως γνωστός, αφού είχε ήδη πάρει το Νόμπελ Φυσικής το 1921, οι επιστολές του αποσιωπήθηκαν από την κυβέρνηση, τη Σύγκλητο, αλλά και τον Τύπο της εποχής. Τελικά η ελληνική κυβέρνηση και η σύγκλητος του Πανεπιστημίου καθόλου δεν ίδρωσε από τα μηνύματα του Αϊνστάιν και επιστημονική και πολιτική αφρόκρεμα της Ελλάδας συνεχίζουν τους διωγμούς με τον ίδιο και μεγαλύτερο ζήλο.

Λίγους μήνες μετά τα τηλεγραφήματα του Αϊνστάιν, η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου ψήφισε στις 26 Ιούλη 1929 τον αντικομμουνιστικό νόμο «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος», το γνωστό «ιδιώνυμο», σύμφωνα με τον οποίο η κομμουνιστική δράση και ιδεολογία αποτελούσε «ιδιώνυμο αδίκημα». Μετά την ψήφιση του «ιδιώνυμου» οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις, οι εκτοπίσεις, οι ξυλοδαρμοί και οι τραυματισμοί, ακόμα και οι δολοφονίες κομμουνιστών εντάθηκαν.

Πηγή: Ριζοσπάστης, ΕΦΣΥΝ