Ζούμε την χρυσή εποχή της τηλεόρασης. Βασικά, ο ίδιος ο όρος “τηλεόραση” είναι πλέον ανεπαρκής για να περιγράψει την κατάσταση. Αυτό που κάποτε γνωρίζαμε σαν παραδοσιακό τηλεοπτικό πεδίο έχει διευρυνθεί τρομερά, τόσο σε μορφή όσο και σε περιεχόμενο. Από την μία πλευρά, κυριαρχεί το online streaming και το downloading, δηλαδή μορφές που ενθαρρύνουν το λιώσιμο και το binge-watching. Από την άλλη, ο δημιουργικός πλούτος και η ποικιλία του περιεχομένου ξεπερνάει πλέον κατά πολύ τα παραδοσιακά όρια του μέσου. Στην ουσία, αυτό το πράγμα που συμβαίνει με την αμερικάνικη (κυρίως) τηλεόραση μέσα στα ’10s έχει αλλάξει το πώς βλέπουμε τον ελεύθερο χρόνο. Ακόμα περισσότερο, έχει δημιουργήσει μια νέα βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου.
Φέτος ήταν η χρονιά που τα όρια μεταξύ σινεμά και τηλεόρασης άρχισαν να θολώνουν κάπως περισσότερο. Δεν είναι μόνο η παρουσία πρωτοκλασάτων κινηματογραφικών ηθοποιών ή το γεγονός ότι είδαμε σειρές δια χειρός David Lynch, Spike Lee, David Fincher ή Steven Soderbergh. Είναι επίσης ότι το Twin Peaks: The Return εμφανίστηκε στις κινηματογραφικές λίστες με τα καλύτερα της χρονιάς σε παραδοσιακά σινεφιλικά μέσα, όπως το Cahiers du Cinema και το Sight & Sound. Είναι επίσης ότι στις φετινές Κάννες δημιουργήθηκε σκάνδαλο με την παρουσία ταινιών του Netflix. Κι είναι επίσης ότι αυτό το τελευταίο έχει απειλήσει για 80 νέες ταινίες μέσα στο 2018.
Κατά τ’ άλλα, η χρονιά είχε απ’ όλα – σε βαθμό που είναι πλέον αδύνατον να έχεις μια πραγματικά πλήρη εικόνα, ακόμα κι αν το να βλέπεις σειρές είναι η full-time δουλειά σου. Είχαμε τα γιγάντια τηλεοπτικά events με τη μορφή του Game of Thrones και του Stranger Things. Είχαμε τη συνέχεια μεγάλων και επιτυχημένων σειρών όπως τα Peaky Blinders, The Walking Dead και Better Call Saul. Είχαμε μια ακόμα μεγαλύτερη άνθιση της genre τηλεόρασης, ειδικά σε sci-fi/fantasy κατεύθυνση, με σειρές όπως τα The Expanse, Preacher, Philip K. Dick’s Electric Dreams, Future Man και American Gods. Είχαμε δυνατές μαύρες σειρές σαν τα Insecure και She’s Gotta Have It. Είχαμε τη συνέχιση της επανόδου του ενήλικου animation με προμετωπίδα τα Bojack Horseman και Rick & Morty. Είχαμε αμέτρητες superhero σειρές, πραγματικά αμέτρητες, με ελάχιστες να ξεχωρίζουν. Είχαμε πρωτότυπες ιδέες σαν το The Good Place. Είχαμε το τέλος σειρών σαν το The Leftovers και το Halt & Catch Fire. Είχαμε σημαντικές μη-αγγλόφωνες σειρές, όπως το Dark και, κυρίως, το Babylon Berlin. Σε λίγο θα έχουμε και την 4η σεζόν του Black Mirror.
Είχαμε πολλά πράγματα ακόμα. Δεν τα είδαμε όλα, αλλά αυτά ήταν τα 10 αγαπημένα μας.
ΟΚ, ξεκινάμε κάπως καταχρηστικά. Η επιστροφή του Twin Peaks και του David Lynch ήταν το πιο πολυ-αναμενόμενο τηλεοπτικό συμβάν της χρονιάς, για μένα τουλάχιστον. Το περίμενα σαν τρελός, το είδα σαν τρελός. Συνολικά, μάλλον απογοητεύτηκα κάπως, και τα είπαμε και (πολύ) αναλυτικά στο παρελθόν. Αλλά είναι αδύνατον να μείνει εκτός λίστας, έστω και στην τελευταία θέση. Αν όχι για κάποιον άλλο λόγο, τότε τουλάχιστον για το 8ο επεισόδιο, δηλαδή μια από τις πιο γεμάτες κινηματογραφικές εμπειρίες της χρονιάς, ένα απ’ τα πιο μοναδικά πράματα που έχουμε δει ποτέ σε οθόνη.
Επιτέλους, μια πραγματικά αναζωογονητική ματιά στο τηλεοπτικό superhero genre. Και πολύ απαραίτητη μάλιστα, αφού το Netflix σύμπαν της Marvel, στο οποίο είχαμε ποντάρει τα λεφτά μας τα τελευταία χρόνια, φέτος μας έδωσε τα απαράδεκτα Iron Fist και The Defenders. Γραμμένο από τον δημιουργό του τηλεοπτικού Fargo, γεμάτο φανταχτερή ψυχεδέλεια, με πολύ όμορφη απεικόνιση της ψυχικής ασθένειας σε superhero μεταλλαγμένες συνθήκες.
Είμαι εθισμένος στον Aziz Ansari. Τον έχω ανάγκη, βαράω χαρμάνες. Δεν φταίω εγώ βασικά. Το Master of None έχει κατακτήσει την τέλεια ισορροπία μεταξύ sitcom-οειδούς εθιστικότητας και καλλιτεχνικού/συναισθηματικού βάθους. Μιλάμε για μια δεύτερη σεζόν που ήταν απρόβλεπτη, απίστευτα καλογυρισμένη, τρομακτικά ειλικρινής – με μεγάλο εύρος κινηματογραφικών αναφορών και αληθινή φροντίδα στην επεξεργασία των χαρακτήρων. Μπράβο στον άνθρωπο.
Ναι, είναι πολιτικά επίκαιρο κι η ουσία του δυστοπικού του κόσμου είναι διάχυτα παρούσα μέσα στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες. Πέρα απ’ αυτό όμως, υπάρχει μια Elizabeth Moss που δίνει απίστευτα ρέστα στον πρωταγωνιστικό ρόλο, δίνοντας την εντύπωση ότι θα μπορούσε να σηκώσει οποιαδήποτε σειρά στην πλάτη της. Άξιο το φετινό της Emmy, άξια και τα υπόλοιπα 7 που πήρε η σειρά. Γενικά, η φετινή χρονιά ήταν πλούσια για την συγγραφέα του βιβλίου Margaret Atwood, αφού πέρα από το The Handmaid’s Tale είχαμε και την πολύ αξιόλογη τηλεοπτική διασκευή του Alias Grace.
Αν πριν από 10 χρόνια μας έλεγαν ότι το American Gods του Neil Gaiman θα γινόταν ακριβή τηλεοπτική παραγωγή, θα δυσκολευόμασταν να το πιστέψουμε. Θεωρητικά, όλα θα λειτουργούσαν εναντίον του. Είναι μεγάλο, φιλόδοξο, υπερβολικό, αλλόκοτο, αντιφατικό, μπουρδουκλωτικό – ένα bad trip κατά βάση. Τα κατάφερε όμως – και τα κατάφερε πολύ καλά. Με τους παλιούς και νέους θεούς του, το μυθολογικό του χάος, τα εκστατικά του χρώματα, την κιτς σουρεαλιστική υπερβολή του. Ε και με τον Ian McShane φυσικά.
Ουφ. Ξεκινάς να βλέπεις μια animated σειρά με ένα ανθρωπόμορφο άλογο και λες ‘οκ θα δούμε μια ποπ μηδενιστική σάτιρα για την celebrity κουλτούρα’, αλλά τελικά όσο περνάν τα χρόνια καταλήγει μια καθαρτική εμπειρία γέλιου, πόνου, χαράς και δυστυχίας. Η φετινή 4η σεζόν το τερμάτισε: ήταν η πιο ειλικρινής και η πιο αλύπητη, με τα arcs του Bojack και της Carolyn να φτάνουν σε συναισθηματικό βάθος που ελάχιστες σειρές καταφέρνουν σήμερα. Βασικά, το Bojack Horseman είναι ίσως η πιο καθοριστική σειρά της εποχής που ζούμε, αυτή που χτυπάει κατευθείαν στο κέντρο. Είναι πλέον το The Sopranos του ενήλικου animation.
Πολύ κρίμα που αυτή η μίνι-σειρά δεν έλαβε την προσοχή που της αξίζει. Στο τιμόνι βρίσκεται ο σπουδαίος ντοκιμαντερίστας Errol Morris (του Thin Blue Line και του The Fog of War) και φτιάχνει ένα μοναδικό docudrama που μοιάζει περισσότερο με μυθιστόρημα του Thomas Pynchon παρά με παραδοσιακή σειρά. Έχουμε μια συνωμοσία γύρω από την CIA με κατασκευή βιολογικών όπλων, επιστημονικά πειράματα με LSD, κλασικό 50s αμερικάνικο αντι-κομμουνισμό, βιβλικούς και σαιξπηρικούς παραλληλισμούς, κι έναν γιο που αναζητά εμμονικά την αλήθεια για τον θάνατο του πατέρα του. Ελάχιστα πράγματα έχουν ισορροπήσει στα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας με τον τρόπο που το κάνει το Wormwood.
Πάμε πρώτα στα τυπικά γιατί είναι εντυπωσιακά από μόνα τους. Είναι HBO, είναι γραμμένο από έναν έμπειρο άνθρωπο της τηλεόρασης (τον David E. Kelley των The Practice και AllyMcBeale), είναι γυρισμένο από τον Jean-Marc Vallee (του Dallas Buyers Club και του Wild) κι έχει ένα καστ που περιλαμβάνει την Nicole Kidman, την Reese Witherspoon και την Laura Dern. Στην ουσία του, το Big Little Lies είναι μια καταπληκτική ριζοσπαστική σαπουνόπερα μυστηρίου, η οποία πραγματεύεται υπέροχα την ενδοοικογενειακή βία και την σεξουαλική κακοποίηση, κρατώντας μια ένταση και έναν ρυθμό που θα ζήλευαν και τα καλύτερα mystery dramas. Αρχικά ήταν μίνι-σειρά, αλλά τελικά θα έχουμε και δεύτερη σεζόν δια χειρός της αγαπημένης Andrea Arnold.
Τι να πούμε τώρα; Ότι ο David Simon είναι ένας σύγχρονος θησαυρός; Το έχουμε πει ήδη, οπότε θα συγχωρέσετε τον ενθουσιασμό μας. Οι προσδοκίες ήταν τεράστιες και το The Deuce ανταποκρίθηκε πλήρως. Το περιβάλλον είναι η άνθιση της βιομηχανίας του σεξ στην Νέα Υόρκη κατά την δεκαετία του ’70, η γέννηση ενός νέου κόσμου μέσα στα πλαίσια του παλιού. Ο Simon προσφέρει την γνωστή συνταγή του, αλλά σημαντικά βελτιωμένη σε σχέση με τα τελευταία του projects: η χειρουργική ανατομία των κοινωνικών σχέσεων εξουσίας συναντάει την μέγιστη φροντίδα για τους πραγματικούς ανθρώπους και τις ιστορίες τους. Η Maggie Gyllenhaal είναι καταπληκτική, ο James Franco είναι καταπληκτικός, το soundtrack είναι καταπληκτικό, το The Deuce είναι καταπληκτικό.
Η αλήθεια είναι η εξής: το Fargo έχει περάσει σε άλλο επίπεδο, κι αν συνεχίσει σ’ αυτόν τον δρόμο θα μιλάμε στο μέλλον για μια από τις 2-3 καλύτερες σειρές όλων των εποχών. Ξεκίνησε σαν παραλλαγή πάνω στην ταινία των αδερφών Cohen, αλλά ο Noah Hawley χτίζει πλέον ένα σύμπαν που θα μάλλον ζήλευαν πολύ και οι ίδιοι. Μετά από δύο τρομερές σεζόν, η φετινή επιστροφή της σειράς άρχισε να δείχνει το πλήρες εύρος της φιλοδοξίας και του ρίσκου της. Ενώ συνεχίζει την σκοτεινά ανθρώπινη τραγικωμική παράδοση του Fargo, εδώ πλέον βουτάει ακόμα πιο βαθιά στα όρια μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας, στο περιεχόμενο της ανθρώπινης φαντασίωσης, στην ιστορία του 20ού αιώνα, στο αλλόκοτο sci-fi υπόστρωμα, στο παρελθόν της ίδιας της βιομηχανίας του θεάματος. Λίγα πράγματα εκπέμπουν πραγματική μαγεία, και το Fargo δεν είναι απλά ανάμεσα σ’ αυτά: είναι ίσως το καλύτερο απ’ αυτά.
