Κάποτε στα 50s-60s, όταν οι πωλήσεις του rock ‘n’ roll είχαν εκτοξευθεί και κάποιες μπάντες μπορούσαν να δηλώνουν αληθώς ότι είναι “bigger than Jesus”, η μαζική ιδιοφυία των δισκογραφικών αποφάσισε να επεκτείνει την κερδοφορία των μεγάλων ονομάτων της ποπ μουσικής έξω απ’ τα στενά πλαίσια της αγοράς δίσκων και συναυλιών. Κάπως έτσι γεννήθηκαν μνημεία βλακείας της 7ης τέχνης που απεικόνιζαν τους rock ‘n’ roll τεντιμπόηδες μπλεγμένους σε ρομαντικές ιστορίες, με μεγάλο μέρος της ταινίας να καλύπτεται από τα τραγούδια τους συμπληρωμένα με πολυμελείς χορογραφίες, δημιουργώντας ουσιαστικά διαφημίσεις μιάμισης ώρας. Η αισθητική άποψη αυτή γρήγορα κατέκτησε το ελληνικό σινεμά, αν θυμηθούμε τη «χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου» ή όσα σατίριζε το «Κλάμα βγήκε απ’ τον Παράδεισο».
Κυριάρχες – αλλά όχι μοναδικές – περιπτώσεις στο rock ‘n’ roll μιούζικαλ ήταν οι ταινίες με τον Elvis, όπως το G.I. Blues που υμνούσε τα κατορθώματα του καλού λευκού Αμερικάνου στη στρατιωτική του θητεία και το Jailhouse Rock που μάλλον η εικόνα των κρατούμενων να χορεύουν όλοι συγχρονισμένα στα κελιά τους δεν θα πολυταίριαζε με τις εμπειρίες των ανθρώπων από τις φυλακές των ΗΠΑ. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, λίγα χρόνια αργότερα, το φαινόμενο Beatles θα έβγαζε κι αυτό τις δικές του μουσικές ταινίες όπως το Help! και το A Hard Day’s Night, δύο ταινίες που αναμφίβολα λατρεύει ο πατέρας σας χωρίς να μπορεί ακριβώς να εξηγήσει γιατί.
Η καλύτερη στιγμή του είδους βέβαια, ανήκει δικαιωματικά στο ελληνικό σινεμά:
Παρότι τα χρόνια έχουν περάσει, το είδος δεν σπάει πια τα ταμεία και για να είμαστε ειλικρινείς έχει σοβαρέψει και λίγο, η τάση των pop stars να κάνουν ταινίες δεν δείχνει να έχει φύγει. Τελευταίο κρούσμα, το Tropico της Lana Del Rey, μία ταινία μισής ώρας που κυκλοφόρησε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας στο internet και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, κυρίως γιατί έχει τη μέση διαρκεία των επεισοδίων των τηλεοπτικών σειρών και προσφιλή στα σύγχρονα trends θεματική, ενώ τα στοιχεία του – τυχαία ή μη – είναι ένα συνονθύλευμα απ’ όλα τα like του κοινού της καλλιτέχνιδος.
Όταν μια νεαρή μουσικός απ’ τη Νέα Υόρκη ξεκινάει να βγάλει το πρώτο της ΕΡ δηλώνοντας πως θέλει να παίξει «χαβανέζικο glam metal», είναι ήδη πρόδηλη η διάθεσή της να χτυπήσει ακριβώς στο σημέιο συνάντησης της δίψας των χίπστερ για εξωτισμό και της mainstream κουλτούρας. Οι αμερικάνικες σημαίες, τα κοντά τζιν σορτσάκια, τα τροχόσπιτα κ.ο.κ., απ’ τη μία υπάρχουν στην εικονογραφία της για να ικανοποιήσουν όσους τα νιώθουν οικεία ως σύμβολα, απ’ την άλλη είναι εκεί με τη διάθεση του «ντοκιμαντερίστα» που πλάθει ένα μετα-επίπεδο με τις «άλλες» πτυχές της αμερικάνικης ζωής, τις οποίες και εκθέτει στους urban καλλιεργημένους θεατές συνοδεία μιας μίζερης μελαγχολίας που θα κάνει αυτές τις ιστορίες να φαίνονται ενδιαφέρουσες*.
* (Στον αντίποδα αυτού, έχει υπάρξει η τηλεοπτική σειρά My Name is Earl που χρησιμοποιούσε τη ζωή του «λούμπεν προλεταριάτου» στα trailer parks της αμερικάνικης επαρχίας ως πρωτογενές υλικό για να πει χιουμοριστικές ιστορίες, χωρίς να υποβιβάζει το υποκείμενο αυτό σε νούμερο τσίρκου. Απλά δεν έστεκε εξίσου καλά εικαστικά.)
Στο Tropico, την καινούργια της ταινία, όλα όσα εκφράζει η Lana Del Rey ενώνονται, με τον φετιχισμό της αμερικάνικης επαρχίας και των τελετουργικών της όψεων να έχει φυσικά την τιμητική του. Το Tropico ξεκινάει στον Κήπο της Εδέμ με τη Lana σε ρόλο Εύας να περιστοιχίζεται από τρεις προσεκτικά επιλεγμένες φιγούρες, κι αυτές στο μεταίχμιο του mainstream και του alt πάνθεου ως ποπ είδωλα: τον John Wayne, τη Marilyn Monroe και τον Elvis. Η θρησκευτική αναφορά εδώ δεν φαίνεται τυχαία, καθώς η τάση της Del Rey να αναπαράγει καλλωπισμένο το φαντασιακό των κατώτερων στρωμάτων των ΗΠΑ, αναγκαστικά θα συνοδεύεται από τον χριστιανικό φονταμενταλισμό που παρουσιάζεται συνυφασμένος με αυτά. Ίσως δε, μέσα απ’ το ότι εκτίθεται από μία αναγνωρισμένη καλλιτέχνιδα, αυτός να αποκτά και διδακτικό χαρακτήρα, μέσα από την «ιερή σοφία» που συχνά αποδίδουν οι «πρωτευουσιάνοι» στα φτωχά κομμάτια της επαρχίας, y’ all.
Η βία και το σεξ, θέματα που απευθύνονται σε όλους (εδώ σε αργή κίνηση για να αισθητικοποιηθούν καταλλήλως) καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, ενώ δεν λείπει η συμπλοκή στο παντοπωλείο που είναι πια μεγαλύτερη ανάγκη και από την κάμερα για όποιον θέλει να γυρίσει ταινία με θέμα την «αμερικάνικη ζωή». Η μακροσκελής σκηνή με τις ορδές βαμμένων τύπων (άλλος ένας ύμνος εξωτισμού στο white trash, καθώς το βάψιμο φαίνεται να παραπέμπει στους Juggalos), όπου η Lana απαγγέλει το «Ουρλιαχτό» του Ginsberg μπορεί να γίνει κατανοητή σημειολογικά μόνο αν σκεφτούμε το ελληνικό της αντίστοιχο που μάλλον θα ήταν η Monika να απαγγέλει το «Άξιον Εστί» περικυκλωμένη από σπατάνια με GLX. Η παραδοξότητά μιας τέτοιας εικόνας, δεν αλλάζει το ότι δεν απαίτει παρά ελάχιστη δημιουργική φαντασία.
Το σεξ ειδικότερα φαίνεται να είναι ο κεντρικός άξονας της ταινίας. Η ημί-γυμνη Εύα που τη βρίσκει με τον Αδάμ στην αρχή της ταινίας διαφθείρεται από το μήλο, οπότε γίνεται ημίγυμνη στρίπερ που λικνίζεται λάγνα πάνω στους πελάτες του μαγαζιού, η οποία στον ελεύθερό της χρόνο κάθεται με το κοντό τζιν σορτσάκι και χαριεντίζεται/μισο-φιλιέται με τα άλλα κορίτσια και η οποία καταλήγει γυμνή σε ένα vintage κάμπριο να τη βρίσκει με τον έκπτωτο Αδάμ στη μέση του πουθενά. Το παζλ συμπληρώνεται στιχουργικά στο “Gods and Monsters” απ’ το soundtrack που εναλλάσσει φιλοσοφικά τσιτάτα όπως «Η ζωή μιμείται την τέχνη» και «ο Θεός είναι νεκρός» με στίχους όπως «I was an angel, lookin’ to get fucked hard like a groupie» και «Motel, squeeze, squeeze, and I’m singing/Fuck yeah give it to me, this is Heaven, what I truly want./It’s innocence lost.» Ο ερωτισμός επιτυγχάνεται, ναι, αλλά το τσιτάτο του Νίτσε δίπλα δεν σώζει την άκομψη ευθύτητά του, με το όλο πράγμα να καταλήγει να μοιάζει ραφιναρισμένο σινεμά sexploitation.
Παντού επικροτήθηκαν η φωτογραφία της ταινίας, ο «σουρρεαλισμός» της, οι «μαγικές εικόνες» και οι «συμβολισμοί» της. Με μια προσεκτική ματιά όμως, δεν μιλάμε για μία φωτογραφία που δίνει τον τόνο αλλά για πολλές, λες και το αποτέλεσμα έχει προκύψει από κόψε-ράψε τυχαίων ταινιών. Ο «σουρρεαλισμός» της δεν φαίνεται και τόσο σουρρεαλιστικός, όταν απλά έχει πάρει τους ποπ Θεούς των ΗΠΑ (John Wayne, Marilyn, Elvis) και τους έχει βάλει στον Κήπο της Εδέμ, ικανοποιώντας τις ορέξεις του κάθε θεατή να βλέπει θρησκείες και μεγάλους μύθους στο γυαλί. Τις «μαγικές εικόνες» που θα μπορούσε να βρει κανείς στον Κήπο της Εδέμ και στις τελευταίες σκηνές, μάλλον τις πνίγει η κιτς ατμόσφαιρα του πρώτου και ο κακός φωτισμός του δεύτερου. Οι δε «συμβολισμοί» είναι ανέκδοτο.
Στα παραπάνω ας προστεθεί και μία πτυχή που δεν σχολιάστηκε και η οποία δένει το “Tropico” με την παράδοση του κινηματογράφου των pop stars: το σενάριο. Όπως ο Βοσκόπουλος έχει μία αδιάφορη κουβέντα με την κοπέλα που χρησιμεύει μόνο στο να προλογίσει το «Καρρράβια μου» και όπως οι Beatles είναι στην οθόνη κυρίως για να τραγουδήσουν το “Help!”, έτσι και η πλοκή του “Tropico” είναι απλά σάλτσα γύρω απ’ τα τρία τραγούδια του soundtrack. Λόγω αυτού, η λέξη «ταίνια» ίσως να μην είναι ακριβώς κατάλληλη. Περισσότερο φαίνεται να ταιριάζει η «έκθεση», καθώς τα 30 αυτά λεπτά απλώς εκθέτουν όλα όσα επιδεικνύει διάσπαρτα η Lana: τη φωνή και τα τραγούδια της, την αίγλη που αποκτά το white trash μέσα απ’ τα χίπστερ φίλτρα, το σώμα της, τη σεξουαλικότητά της και τις εικόνες που επιλέγονται σήμερα απ’ τους εναλλακτικούς δημιουργούς των ΗΠΑ.
Ωστόσο, παρότι δεν στέκεται σαν ταινία, ακριβώς επειδή τα στοιχεία αυτά έχουν μια επικαιρότητα, τα 30 λέπτα του “Tropico” περνούν ευχάριστα. Απλά δεν συγκροτούν κάτι ιδιαίτερα καλό.