Ναι, πράγματι, εδώ χρειάζονται εξηγήσεις. Ο λόγος είναι ότι, παρότι μπορούμε γενικά να μιλήσουμε για κάποια πιο αντικειμενικά αισθητικά κριτήρια, η φόλα είναι εκ των πραγμάτων μια σχετική κι υποκειμενική έννοια, κι αυτό γιατί πάντα η απογοήτευση έρχεται συναρτήσει των προσδοκιών. Αν δεν έχεις επενδύσει τίποτα σε κάτι, τότε δεν έχει την δυνατότητα να σε πληγώσει. Αν όμως περίμενες πράγματα από αυτό, αν είχες προβάλει πάνω του προσδοκίες, αν του είχες επιτρέψει να σου δώσει υποσχέσεις, τότε πονάει. Και φυσικά δεν φταίει κανένας άλλος γι’ αυτό, παρά μόνο εσύ. Επομένως, κάθε φορά που χαρακτηρίζουμε μια ταινία ως απογοήτευση, αυτό αποκαλύπτει περισσότερα πράγματα για εμάς και την σχέση μας με το σινεμά, παρά για την ίδια την ταινία και την ποιότητά της με την στενή έννοια.
Ας μιλήσουμε με φετινά παραδείγματα για να γίνουμε πιο κατανοητοί. Αν είδατε, για παράδειγμα, το φετινό reboot/sequel του Texas Chainsaw Massacre στο Netflix, τότε ξέρετε ότι μιλάμε για μια αντικειμενικά κακοφτιαγμένη ταινία. Παρόλα αυτά, θα ρωτήσουμε: είχε κανείς προσδοκίες για κάτι διαφορετικό; Ίσα ίσα, η απουσία προσδοκιών μπορεί να σε κάνει κάλλιστα να το απολαύσεις κιόλας, αφού δεν υπάρχουν κανενός είδους stakes: μπορείς απλά να απενεργοποιήσεις τον εγκέφαλο και να χαζέψεις με την ησυχία σου. Το ίδιο ισχύει για κάμποσα φετινά επίδοξα blockbusters που αποδείχτηκαν το ένα χειρότερο από το άλλο, σε βαθμό που σε κάνουν να αναρωτιέσαι τι σκατά σκέφτονται πλέον εκεί στο Hollywood. Ναι, εσάς κοιτάμε Uncharted, Moonfall, Black Adam και Jurassic World: Dominion. Πρόκειται αναμφίβολα για μούφες, αλλά δεν σου προκαλούν κάποια αυθεντική κινηματογραφική απογοήτευση.
Αντιστοίχως, δεν θα έβαζα σε αυτήν την κατηγορία ταινίες με τις οποίες δεν τρελάθηκα καθόλου παρά την γενικευμένη τους υποδοχή από τον κόσμο, αλλά σίγουρα δεν θα τις χαρακτήριζα κακές. Τέτοια περίπτωση είναι φερειπίν το Everything Everywhere All At Once, που το βρήκα over-hyped και κάπως κούφιο στην πραγματικότητα, αλλά καταλαβαίνω απολύτως γιατί άρεσε τόσο και δεν θα το έβαζα σε αυτήν την λίστα. Το ίδιο ισχύει σε έναν βαθμό για το Top Gun: Maverick ή το The Menu, ταινίες που απλά δε με έπιασαν. Παρομοίως, δεν θα έβαζα στη λίστα ταινίες που απλά περίμενα να είναι κακές και με επιβεβαίωσαν πλήρως, όπως το Bardo του Alejandro Gonzales Inarritu, καμία έκπληξη εδώ, οπότε και καμία απογοήτευση. Κι υπάρχει τέλος μια ειδική θέση για ταινία που ήθελα να μου αρέσουν περισσότερο, αλλά απλά δεν τα κατάφεραν (ούτε αυτές ούτε εγώ). Τέτοια περίπτωση είναι το Nightmare Alley του Guillermo del Toro, αλλά και η ταινία με την οποία ξεκινάει η λίστα.
Για να μην τα πολυλογώ, ελπίζω να κατέστη σαφές πως οι παρακάτω ταινίες δεν είναι οι κατά τη γνώμη μου χειρότερες ταινίες του 2022, αλλά αυτές που με πίκραναν περισσότερο γιατί περίμενα κάτι περισσότερο ή κάτι διαφορετικό. Δυστυχώς θεωρώ πως είχαμε μια μέτρια χρονιά, αλλά γι’ αυτά θα τα πούμε και στην ανασκόπηση των καλύτερων ταινιών του ’22. Προς το παρόν, προχωράμε στη λίστα με τις 10 μεγαλύτερες κινηματογραφικές φόλες της χρονιάς. Απολαύστε υπεύθυνα και, κυρίως, ψύχραιμα.
Ξεκινάω από την τελευταία ταινία του Robert Eggers, όχι επειδή ήταν απαραίτητα κακή ή επειδή την θεωρώ στ’ αλήθεια φόλα, αλλά επειδή σίγουρα κινήθηκε πολύ χαμηλότερα από τις προσδοκίες μου. Ίσως ήταν υπερβολικά υψηλές, γιατί θεωρώ το The Lighthouse μια από τις καλύτερες ταινίες της περασμένης δεκαετίας, αλλά βρίσκω ότι ο Eggers έμεινε μακριά από το να εκπληρώσει τις κινηματογραφικές δυνατότητές του, αλλά και αυτές του υλικού με το οποίο δούλεψε.
20 χρόνια είχε να κάνει ταινία ο Adrian Lyne, μετρ του ερωτικού θρίλερ με τα Indecent Proposal και Fatal Attraction μεταξύ άλλων (και το εξαιρετικό Foxes νωρίτερα), και πίστευα ότι η μεταφορά ενός μυθιστορήματος της Patricia Highsmith ήταν μια καλή ευκαιρία για πανηγυρική επιστροφή στο είδος. Κρίμα που το Deep Water αποδείχτηκε τόσο ψόφιο κινηματογραφικά και λιβιδινικά, παρά τις προσπάθειες της Ana de Armas να το αναστήσει.
Η Olivia Wilde είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη μου ως σκηνοθέτρια μετά το υπερ-wholesome Booksmart, οπότε ανέμενα να συνεχίσει σε έναν δρόμο τιμιότητας με το Don’t Worry Darling. Δυστυχώς, η ρετρονοσταλγική αισθητική και ο βαρύγδουπος συμβολισμός έκαναν την ταινία να μοιάζει μασημένη τροφή σε επίπεδο εικόνων και ιδεών. Τουλάχιστον το drama γύρω από την Don’t Worry Darling αποδείχτηκε πολύ πιο ενδιαφέρον.
Ρε, δεν θυμάμαι σχεδόν τίποτα από το Nope. Σα να μην το είδα ποτέ. Και δεν έχει περάσει καν τόσος πολύς καιρός. Στο Us είχα υπερασπιστεί τον Jordan Peele απέναντι στο κράξιμο για έλλειψη συνοχής και μπουρδούκλωμα ιδεών, αλλά εδώ δυσκολεύομαι περισσότερο να το κάνω. Μου φαίνεται πως η ταινία ήταν ελάχιστα σίγουρη γι’ αυτό που ήθελε να δείξει και να πει, κι έτσι το έθαψε κάτω από τόνους αντιπερισπασμών.
Τι άχαρο, άκαμπτο, αμήχανο πράγμα ήταν αυτό; Για χάρη μιας δήθεν πιουρίστικης σαιξπηρικής μεταφοράς, ο Joel Coen (χωρίς τον αδερφό του, Ethan, για πρώτη φορά) επέλεξε μια προσέγγιση που περισσότερο θυμίζει σπουδαστική ταινία επίδοξου νεαρού arthouse σκηνοθέτη παρά απόπειρα ενός έμπειρου και σίγουρου δημιουργού με προσωπικό ύφος που αναμετριέται με έναν από τους Μεγάλους Παλαιούς.
Περίμενα πώς και πώς τη νέα ταινία της Ildiko Enyedi, αφού το On Body and Soul του 2017 ήταν μια από τις αγαπημένες μου ταινίες εκείνης της χρονιάς, κι άλλωστε η Ούγγρα σκηνοθέτιδα είχε μια υπερ-αξιόλογη πορεία πίσω της με ταινίες σαν το My 20th Century και το Simon the Magician. Κρίμα που το The Story of My Wife αποδείχτηκε ένα τόσο άνευρο και συμβατικό ψευδο-prestigious δράμα εποχής.
Πάντα είχα πίστη στον Alex Garland ως σεναριογράφο και συγγραφέα. Κι όταν έκανε το βήμα πίσω από την κάμερα, ενθουσιάστηκα με το Ex Machina και (κυρίως) με το Annihilation. Από το τηλεοπτικό Devs είχε φανεί όμως, παρότι γενικά μου άρεσε, ότι η ροπή του προς την βεβιασμένη εγκεφαλικότητα δεν θα βγαίνει πάντα σε καλό. Και στο Men δυστυχώς είδαμε ότι οι κινηματογραφικές του ιδέες ήταν λιγότερο συνεκτικές, πρωτότυπες και ενδιαφέρουσες απ’ όσο φάνηκε να πιστεύει η ταινία για τον εαυτό της. Ελπίζουμε στην επόμενη τα πράγματα να πάνε καλύτερα.
Εδώ ήλπιζα για το καλύτερο αλλά είχα ήδη σοβαρές αμφιβολίες για το πόσο καλά θα πάει μια μεταφορα Don DeLillo από τον Noah Baumbach. Τους αγαπάω και τους δύο, αλλά μου φαινόταν δύσκολο να ταιριάξει η χαοτικά μεταμοντέρνα ιδιοσυγκρασία της λογοτεχνίας του πρώτου με την μετρημένη, μελαγχολική, μεσοαστική ευαισθησία και ειρωνεία του δεύτερου. Ήθελα να μου αρέσει πολύ περισσότερο, αλλά δυστυχώς τζούφια τα πράγματα.
Αυτό πάλι τι ήταν, Taika Waititi; Οκ, σου έχουν αναθέσει περίπου τα μισά πρότζεκτ που έχουν πάρει πράσινο φως στο Hollywood, ανάμεσα στα οποία και κάποια εξαιρετικά ενδιαφέροντα πλην ριψοκίνδυνα πράγματα, όπως οι live-action κινηματογραφικές μεταφορές του Akira και του The Incal. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να δώσεις το lowest effort όλων των εποχών στο Love and Thunder, ειδικά μετά την πανέμορφη πρώτη ταινία Thor. Κρίμας και θλίψις.
Κατά μία έννοια, είναι εντυπωσιακό να βλέπεις μία ταινία στην οποία πηγαίνουν στραβά περίπου όλα όσα θα μπορούσαν να πάνε στραβά σε μια ταινία. Ο σκηνοθέτης να πιστεύει ότι κάνει κάτι διαφορετικό αυτό που κάνει στα αλήθεια, το ύφος της ταινίας να είναι αποπροσανατολισμένο, οι ιδέες της να είναι συγκεχυμένες, η αισθητική να είναι χαοτική, το point να χάνεται κάπου στη μετάφραση, οι ερμηνείες να μοιάζουν παρωδιακές κι οι μισές σκηνές να προκαλούν την διερώτηση “γιατί;” από την πλευρά του θεατή. Θα μπορούσε να πει κανείς με ασφάλεια ότι ο Andrew Dominik δεν καταλάβαινε τι έκανε: έπαιρνε ζωές, καριέρες – ελπίζω όχι την δική του ή της De Armas, υπάρχει πάντα η ελπίδα της εξιλέωσης.
