Αν υπάρχει μια λίστα-ορόσημο για τις ταινίες που θεωρούνται οι καλύτερες στην ιστορία του κινηματογράφου, αυτή είναι η μεγάλη 100άδα που προκύπτει έπειτα από την γκράντε ψηφοφορία του Sight and Sound, του ιστορικού περιοδικού που εκδίδει το British Film Institute. Κάθε δέκα χρόνια λοιπόν το περιοδικό καλεί μερικούς εκατοντάδες κριτικούς να ψηφίσουν τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Για την ιστορία, την πρωτιά την κατείχε για 40 χρόνια το Citizen Kane του Orson Welles, ενώ το 2012 (δηλαδή στην προηγούμενη ψηφοφορία) νο.1 αναδείχθηκε το Vertigo του Alfred Hitchcock.

Φέτος λοιπόν τα πράγματα άλλαξαν δραματικά, αφού η πρώτη θέση πήγε στο Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce, 1080 Bruxelles της Chantal Akerman από το 1975, ένα τρίωρο έπος οικιακού ρεαλισμού που αποτέλεσε ταινία-σταθμό για την εξέλιξη του γυναικείου και του φεμινιστικού σινεμά. Πρόκειται προφανώς για την πρώτη φορά που ταινία γυρισμένη από γυναίκα βρίσκεται στην κορυφή της ιστορικής αυτής ψηφοφορίας, γεγονός που εν πολλοίς εξηγείται από την άνοδο του φεμινιστικού κλίματος ευρύτερα στην μαζική κουλτούρα αλλά και τον μεγαλύτερο αριθμό ψηφοφόρων στο φετινό poll: φέτος ήταν 1600 σε σύγκριση με τους 846 του 2012, γεγονός που σημαίνει ότι συμπεριλήφθηκαν και αρκετοί νεότεροι σε ηλικία κριτικοί που ενσαρκώνουν το πιο σύγχρονο πνεύμα των συζητήσεων γύρω από το σινεμά και τον πολιτισμό ευρύτερα.

Η πρωτιά της Akerman, η οποία έφυγε από τη ζωή το 2015, εκτιμήθηκε άμεσα ως ιστορική (μεταξύ άλλων κι από την πρωτοπόρο θεωρητικό του κινηματογράφου Laura Mulvey που προβληματικοποίησε πρώτη το ανδρικό βλέμμα στο σινεμά), όχι μόνο λόγω του φύλου της σκηνοθέτριας αλλά κι επειδή πρόκειται για μια ταινία που παραδοσιακά δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστή πέρα από τους hardcore σινεκριτικούς και σινεφιλικούς κύκλους. Στις προηγούμενες ψηφοφορίες του Sight and Sound πάντως υπήρξε κριτική σχετικά με την κυριαρχία λευκών ανδρών σκηνοθετών, οπότε το φετινό poll έρχεται και ως απάντηση στο πνεύμα της εποχής κατά μία έννοια. Φυσικά, κάθε τέτοια επιλογή είναι στην ουσία της αυθαίρετη και στον έναν ή τον άλλο βαθμό πολιτική, αλλά το νο.1 της Jeanne Dielman τρίγκαρε ουκ ολίγους εύθραυστους ανδρισμούς του κινηματογραφικού κόσμου που έσπευσαν να κράξουν την “πολιτική ορθότητα” και το “cancel culture” που θεωρούν ότι ευθύνονται γι’ αυτήν την πρωτιά. Κουλ πάντως παιδιά, οκ, πρόκειται για μια prestigious ψηφοφορία που αντανακλά πολιτισμικές και πολιτικές τάσεις, δεν είναι πανανθρώπινη αλήθεια το poll του Sight and Sound.

Ας σημειώσουμε επίσης πως στην αντίστοιχη ψηφοφορία των σκηνοθετών για το Sight and Sound, η οποία διεξάγεται επίσης κάθε 10 χρόνια από το 1992 και μετά, την πρώτη θέση πήρε το 2001: A Space Odyssey του Stanley Kubrick, ενώ το Jeanne Dielman βρέθηκε στο νο. 4. Δείτε στο παρακάτω όμορφο βίντεο την πρώτη 20άδα της ψηφοφορίας των κριτικών και τσεκάρετε το site του Sight and Sound για ολόκληρη την λίστα: