Ακριβώς έναν χρόνο πίσω, όταν τα θερινά σινεμά ετοιμάζονταν να αρχίσουν ξανά την λειτουργία τους μετά από ένα δίμηνο σκληρό lockdown, εκφράζαμε μια ανησυχία για το κινηματογραφικό μέλλον ευρύτερα αλλά και μια αισιοδοξία για την διαφαινόμενη ομαλοποίηση ενός μέρους της κοινωνικής μας ζωής. Σήμερα που τα θερινά ετοιμάζονται και πάλι να ανοίξουν, αυτήν την φορά μετά από έξι μήνες lockdown εναλλασσόμενης έντασης, τόσο η περσινή ανησυχία όσο και η περσινή αισιοδοξία μοιάζουν πλέον εξίσου αθώες και αφελείς. Δεν θα μιλήσουμε γενικά για την υγειονομική κι ευρύτερα κοινωνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δείχνει πια ξεκάθαρες τάσεις μονιμοποίησης (παρά την προαναφερθείσα εναλλασσόμενη ένταση), αλλά θα πούμε ότι η τωρινή επανεκκίνηση της physical κινηματογραφικής ζωής (μιας και η digital με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είχε πάρει τον δρόμο της) έχει μια διαφορετική αίσθηση από την περσινή. Σε ένα πρώτο επίπεδο ανακουφίζει, ναι, αλλά αυτή η ανακούφιση έχει ταυτόχρονα μια γεύση πικρή που δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για αισιοδοξία – ή τουλάχιστον όχι στην αθώα και αφελή εκδοχή της.
Όλο το προηγούμενο διάστημα, σε μια σειρά από κείμενα, προσπαθήσαμε να δούμε τους τρόπους με τους οποίους η έκτακτη συνθήκη του covid λειτούργησε ως επιταχυντής των υπαρκτών τάσεων αναδιάρθρωσης που διαφαίνονταν στο πεδίο του σινεμά και της βιομηχανίας της ψυχαγωγίας ευρύτερα (ειδικά όσον αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στη μεγάλη και τη μικρή οθόνη, τα στούντιο και το streaming, τα παραδοσιακά μοντέλα παραγωγής και διανομής κλπ). Ταυτόχρονα, προσπαθήσαμε να σχολιάσουμε τους τρόπους με τους οποίους η επιτάχυνση του covid συναντιέται με μια σειρά από χρόνια δομικά προβλήματα του ελληνικού κινηματογραφικού περιβάλλοντος, όπως η απουσία συγκροτημένης κρατικής κινηματογραφικής πολιτικής, η υποτίμηση της αίθουσας, ο κακός προγραμματισμός της διανομής κλπ (πράγματα που, όπως αναμενόταν, γίνονται ακόμα χειρότερα μέσα σε συνθήκες lockdown και συνολικότερης απαξίωσης του μεγαλύτερου μέρους του πεδίου της πολιτιστικής παραγωγής από την σκοπιά των θεσμών). Με άλλα λόγια, καθώς το σινεμά βρίσκεται διεθνώς (και τοπικώς) σε μια γενικότερη κρίση ως καλλιτεχνική γλώσσα, ως πολιτιστική βιομηχανία και ως κοινωνική εμπειρία, είναι δύσκολο να περιμένουμε πως η παρτίδα θα σωθεί απλά με μια καλή σεζόν στα θερινά σινεμά.
Βέβαια, ακόμα κι οι όροι ανοίγματος των θερινών κινηματογράφων αυτήν την Παρασκευή 21 Μαΐου από την κυβέρνηση δείχνουν στην καλύτερη ανορθολογισμό και στην χειρότερη αδιαφορία (ή μήπως αντίστροφα; ερώτημα). Για παράδειγμα, ενώ η πληρότητα του 75% και η υποχρεωτική κενή θέση ανάμεσα σε καθήμενους αποτελούν λογικά μέτρα που έχουν στόχο να συνδυάσουν την στήριξη των αιθουσών με την υγειονομική προστασία, η απαγόρευση του διαλείμματος την ώρα που το κυλικείο είναι η βασική πηγή εσόδων ενός θερινού σινεμά κι η υποχρεωτική έκδοση ηλεκτρονικού εισιτηρίου που περιορίζει τις δυνατότητες του κοινού καταλήγουν να λειτουργούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Στο μεταξύ, δεν χρειάζεται να αναφέρουμε καν ότι η διατήρηση της απαγόρευσης κυκλοφορίας στις 00.30 τη νύχτα, πέρα από το πρόκειται για ένα σαφέστατα αυταρχικό κρατικό μέτρο χωρίς καμία υγειονομική στόχευση, λίγο-πολύ αποκλείει την δυνατότητα δεύτερης προβολής (πόσο μάλλον μεταμεσονύχτιας). Πιθανώς κάποια από αυτά να τροποποιηθούν το επόμενο διάστημα, αλλά προς το παρόν αφενός είναι υπό συζήτηση το για πόσους κινηματογράφους το εν λόγω άνοιγμα θα είναι επικερδές κι αφετέρου για το κοινό το όλο σκηνικό μοιάζει λιγότερο με νυχτερινή έξοδο και περισσότερο με επιτηρούμενο προαυλισμό.
Ως προς την ποιότητα/ποσότητα των ταινιών που έρχονται, καθώς ακολουθεί ένα τετράμηνο (λογικά) συνεχούς λειτουργίας των θερινών σινεμά από τώρα μέχρι και όλον τον Σεπτέμβριο (με ολίγη από Οκτώβρη ως συνήθως), η κινηματογραφική διανομή μάλλον δείχνει να κινείται σε μια κατεύθυνση business as usual προκειμένου να σώζει ό,τι σώζεται, την ώρα που οι εν λόγω business βέβαια έχουν δείξει τα όριά τους προ πολλού, πόσο μάλλον σε συνθήκες πανδημίας, προετοιμάζοντας μας μάλλον για ένα ακόμα καλοκαίρι υπερ-προσφοράς και μέτριου προγραμματισμού. Παρά την γενική ασάφεια που πλανάται στον αέρα, διανομείς και αίθουσες έχουν ήδη ανακοινώσει πολλές (πολλές όμως) δεκάδες ταινιών που θα ανταγωνιστούν η μία την άλλη σε μια αρένα χωρίς ιδιαίτερη λογική και σχεδιασμό, αλλά με το κοινό χαρμανιασμένο από την κλεισούρα. Χοντρικά, οι ταινίες που αναμένεται να δούμε φέτος το καλοκαίρι χωρίζονται σε μερικές βασικές κατηγορίες. Ας τις δούμε πολύ συνοπτικά.
Πρώτον, έχουμε τα οσκαρικά φιλμ του 2021 που έχουν κάποιο hype και θα επιχειρήσουν να το εξαργυρώσουν (παρόλο που οι περισσότερες έχουν κυκλοφορήσει ήδη σε streaming και πειρατικά sites εδώ και καιρό). Τέτοιες ταινίες θα είναι βεβαίως το Nomadland, το Promising Young Woman, το Minari, το The Father και το Another Round. Μια άλλη κατηγορία είναι τα επίδοξα blockbusters που θα επιχειρήσουν να προσελκύσουν μαζικά το casual κοινό στις θερινές αίθουσες παρόλο που ο φυσικός του χώρος είναι το multiplex, με κάποια εκ των οποίων βέβαια να βγαίνουν ταυτόχρονα σε streaming έπειτα από τις (αμφιλεγόμενες) επιχειρηματικές επιλογές διανομείς των Warner και Disney. Για παράδειγμα, έχουμε Cruella, έχουμε Black Widow, έχουμε Space Jam, έχουμε The Suicide Squad. Τρίτον, υπάρχει μια σειρά μικρότερου μεγέθους ταινιών που τα πήγαν καλά στα κινηματογραφικά φεστιβάλ του προηγούμενου διαστήματος κι έχουν ένα μικρό πλην καλό word-of-mouth στην πλάτη τους, όπως τα The Green Knight, First Cow, Petite Maman, Seules Les Betes, Shorta και Gagarine. Σημειωτέον πως στην ίδια κατηγορία έχουμε και ελληνικές ταινίες που προκάλεσαν φουλ θετικές εντυπώσεις το προηγούμενο διάστημα και τώρα αναμένεται να βγουν στις αίθουσες, δηλαδή το Πρόστιμο, τα Μήλα και το Δεν Θέλω να Γίνω Δυσάρεστος Αλλά Πρέπει να Μιλήσουμε για Κάτι Πολύ Σοβαρό, ενώ πιθανώς να δούμε και τα Digger ή Σελήνη 66 Ερωτήσεις. Και βέβαια, το πρόγραμμα περιλαμβάνει μπόλικη πατροπαράδοτη γαλλο-ισπανο-ιταλική φόλα, αλλά και πλήθος επανεκδόσεων παλιών ταινιών που κατά πλειοψηφία κινείται σε υπερβολικά safe και κοινότοπα μονοπάτια αλλά πάντα κρύβει και μερικά διαμαντάκια.
Χωρίς να χρονοτριβούμε άλλο, λοιπόν, διαλέξαμε για σας τις 10 ταινίες που αξίζει περισσότερο να δείτε φέτος το καλοκαίρι σε θερινό σινεμά, προσπαθώντας να κρατήσουμε μια ισορροπία ανάμεσα σε νέες και παλιές ταινίες κι αποφεύγοντας τις υπερ-κλασικές προτάσεις ταινιών που λίγο-πολύ έχουν δει ήδη οι πάντες. Απολαύστε ψύχραιμα και υπεύθυνα, όπως πάντα, έχοντας το νου σας για τη στιγμή που θα τις δείτε στα προγράμματα των κινηματογράφων.
Ας ξεμπερδεύουμε μια και καλή με τα βασικά. Ναι, αξίζει να έχεις δει το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας στη μεγάλη οθόνη, εκτός από όλες εκείνες τις φορές που η Ακαδημία έχει βραβεύσει μπάζα. Ακόμα περισσότερο, αξίζει να έχεις δει το Nomadland της Chloe Zhao στη μεγάλη οθόνη, όπως έγινε πέρσι με όσους τυχερούς το είδαμε στην τελετή έναρξης των Νυχτών Πρεμιέρας. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για μια ταινία που, παρά τα προβλήματά της, έχει έναν καταπραϋντικό λυρισμό που μπορεί να ανακουφίσει έστω για μια νύχτα ακόμα και την πιο ταραγμένη ψυχούλα. Βγαίνει αυτήν την Παρασκευή.
Αν με ρωτάτε, αυτή είναι η καινούρια ταινία που περιμένω περισσότερο να δω αυτό το καλοκαίρι. Φαίνεται γαμάτη, είναι A24 κι αν μη τι άλλο είμαστε simps του στούντιο, δηλώνω σαφέστατα hyped για μαγικό μεσαιωνικό τζέρτζελο. Σημειωτέον πως ο David Lowery έχει γυρίσει ένα από τα καλύτερα ερωτικά δράματα της περασμένης δεκαετίας με το A Ghost Story πριν από μερικά χρόνια.
Αγαπώ πολύ την Kelly Reichardt και αγαπώ ακόμα περισσότερο αυτήν την ταινία. Από τις φεστιβαλικές ταινίες των περασμένων μηνών που βγαίνουν τώρα στα ελληνικά, αυτή είναι εκείνη που προτείνω με τον πιο εμφατικό τρόπο. Η ευαισθησία, η ποιητικότητα και η ομορφιά του First Cow είναι τόσο διακριτική που μπορεί να περάσει σχεδόν απαρατήρητη, αλλά βρίσκει τρόπο να μείνει μέσα σου για πολύ καιρό μετά την προβολή.
Θερινό σινεμά χωρίς film noir δε νοείται, προφανώς, κι ευτυχώς φέτος οι επανεκδόσεις του είδους έχουν πιο ενδιαφέρουσες επιλογές απ’ ό,τι συνήθως που περιλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια. Πέρα από τα εξαίρετα Ace in the Hole και You Only Live Once που επίσης θα κυκλοφορήσουν, να δείτε οπωσδήποτε το αριστουργηματικό In a Lonely Place του μεγάλου δασκάλου Nicholas Ray, το αγαπημένο μου noir (μαζί με το Sunset Boulevard) και μια από τις αγαπημένες μου ταινίες γενικότερα.
Αν πρέπει να διαλέξω ένα επίδοξο blockbuster για αυτό το καλοκαίρι, διαλέγω το The Suicide Squad κι ο λόγος είναι, προφανώς, ο James Gunn, δημιουργός των Guardians of the Galaxy μεταξύ άλλων. Αναμένεται έξυπνο, όμορφο και διασκεδαστικό. Δεν θέλω κάτι περισσότερο. Επίσης, και γιατί να το κρύψουμε άλλωστε, θέλω σαν τρελός να δω το καινούριο Space Jam.
Θα έχουμε καλοκαίρι επανεκδόσεων Wong Kar-wai γενικά, οπότε προειδοποιήστε τα μάτια σας για το ενδεχόμενο overdose κινηματογραφικής ομορφιάς. Υποθέτοντας πως έχετε δει ήδη τα Chungking Express, In the Mood for Love και 2046, θα πρότεινα να στραφείτε και προς τα ελαφρώς πιο παραγνωρισμένα Happy Together και Fallen Angels. Ειδικά το τελευταίο, αποτελώντας αρχικά την τρίτη ιστορία του Chungking Express (<3), είναι Wong Kar-wai και Christopher Doyle (ο φοβερός διευθυντής φωτογραφίας του) στην πιο ανεξέλεγκτα a e s t h e t i c στιγμή τους.
Είπαμε, το ελληνικό σινεμά είχε μια πολύ καλή φεστιβαλική χρονιά εντός και εκτός συνόρων πέρσι, και σιγά σιγά θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματά της και στις εγχώριες κινηματογραφικές αίθουσες με ταινίες που σίγουρα αξίζει να στηριχτούν από το (γενικά επιφυλακτικό) κοινό. Η πρώτη τέτοια ταινία που κυκλοφορεί φέτος σε θερινό σινεμά (αυτήν την Παρασκευή για την ακρίβεια) και αξίζει να την τσεκάρετε είναι το Πρόστιμο του Φωκίωνα Μπόγρη, ένα βρώμικο αθηναϊκό φιλμ που δεν αισθητικοποιεί ούτε την βρωμιά ούτε την αθηναΐλα – πράγμα πολύ σημαντικό.
Προφανώς (και) το φετινό κινηματογραφικό καλοκαίρι θα περιλαμβάνει κλασικές nouvelle vague επανεκδόσεις με Godard και Truffaut, αλλά αν θέλετε κάτι άλλο γαλλικό ρετρό, λιγότερο δοκιμασμένο, τότε να δείτε οπωσδήποτε το Bob le Flambeur, το υπερ-στυλάτο υπαρξιακό heist film του Jean-Pierre Melville που αποτέλεσε σημαντικό πρόδρομο των προαναφερθέντων auteurs.
Ακολουθούμε τυφλά την Celine Sciamma, για τον πολύ απλό και πολύ σαφή λόγο ότι στα 10s έφτιαξε δύο από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας με τα Girlhood και Portrait of a Lady on Fire. Περιμένουμε τα καλύτερα λοιπόν.
Είναι γνωστό τοις πάσι πως το ’70 συνέβαιναν θαύματα στο αμερικάνικο σινεμά (ένα ακόμα τεκμήριο τα The Conversation και The Sting που επίσης κυκλοφορούν φέτος το καλοκαίρι) κι ένας από τους σπουδαιότερους θαυματοποιούς ήταν ο John Cassavetes, ο πιο τρυφερός και σκληρός μαζί απ’ όλους τους σκηνοθέτες που θέλησαν να κάνουν αληθινά ανθρώπινο σινεμά. Τα μεγάλα αριστουργήματά του είναι τρία αν με ρωτάτε: το Shadows, το A Woman Under the Influence και το Opening Night. Τα δύο τελευταία θα επανεκδοθούν σε θερινά σινεμά και, υποθέτοντας πως το πρώτο είναι πιθανότερο να το έχετε δει ήδη, θα προτείνω το τρίτο. Βασικά, καλύτερα δείτε τα και τα δύο, είναι απίστευτα, αλήθεια.
