Είναι δύσκολο να προσποιηθείς τον φεστιβαλικό ενθουσιασμό για την έναρξη μιας τέτοιας (ψηφιακής) διοργάνωσης μέσα σε μια τέτοια (κοινωνική, πολιτική και υγειονομική) συγκυρία. Περίπου αυτά ήταν τα λόγια με τα οποία προλογίζαμε στις αρχές Νοεμβρίου την έναρξη του online Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, σημειώνοντας πως μου είναι δύσκολο να πανηγυρίσω για την έστω-και-online επιβίωση της σινε-εμπειρίας όταν το μέλλον προμηνύεται τόσο ζόρικο. Ταυτόχρονα, επισημαίναμε πως έχει μεγάλο ενδιαφέρον η αποτύπωση της παγκόσμιας κινηματογραφίας στο μεταίχμιο ανάμεσα στην κανονικότητα και τη αντι-κανονικότητα. Είναι κάτι που θέλαμε και θέλουμε να απολαύσουμε, αλλά με πολύ λιγότερη αισιοδοξία απ’ όση θα του αντιστοιχούσε ιδανικά. Λίγες μέρες αργότερα, ξεκίνησε το lockdown του Νοεμβρίου. Τώρα, κατά έναν εφιαλτικά μαγικό τρόπο, είναι ξανά Μάρτιος. Στις αρχές Μαρτίου του 2020, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ήταν η πρώτη μείζονα πολιτιστική διοργάνωση της χώρας που αποφάσισε να ματαιωθεί λόγω της πανδημίας, επανερχόμενη στα μέσα Μαΐου με την μορφή του φεστιβάλ-σε-streaming ως λύση έκτακτης ανάγκης. Βέβαια, αρχίζει να γίνεται όλο και πιο έντονη η υποψία ότι η μονιμοποίηση των καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης δεν είναι μάλλον μια παραφωνία της εποχής αλλά πιθανώς η βαθύτερη λογική της κι ο ιστορικός της ορίζοντας. Κι όπως η online εργασία, η online επαφή κι η online ζωή έχουν κανονικοποιηθεί σε διάφορα πεδία κοινωνικής δραστηριότητας, έτσι και το online σινεμά βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μια κατάσταση διαπραγμάτευσης για το πόσο μεγάλο μέρος του θα είναι online και πόσο offline στις νέες “κανονικότητες” του μέλλοντος. Μ’ αυτά και μ’ εκείνα, το ΦΝΘ διεξάγεται online για ακόμα μια χρόνια (την 23η συνολικά στην ζωή του θεσμού), αφήνοντας βέβαια ανοιχτή την υπόσχεση για physical διοργάνωση από τις 24 Ιουνίου έως τις 4 Ιουλίου σε φυσικούς χώρους στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Προς το παρόν, το πρόγραμμα ξεκινάει μεθαύριο Πέμπτη 4 Μαρτίου και συνεχίζεται μέχρι την Κυριακή 14 Μαρτίου στην streaming πλατφόρμα online.filmfestival.gr (μπορείτε να βρείτε εδώ τις αναλυτικές οδηγίες προβολής) με ένα σφιχτό και συνεκτικό σύνολο 50 ταινιών τεκμηρίωσης χωρισμένων σε τρία βασικά τμήματα: το κεντρικό αφιέρωμα Προορισμός: Ταξίδι, το τμήμα Top Docs που ανθολογεί τα αξιολογότερα ντοκιμαντέρ της πρόσφατης διεθνούς σοδειάς και το νεανικό NextGen που προσφέρεται για ελεύθερη παρακολούθηση, ενώ ταυτόχρονα το φεστιβάλ θα τρέχει κι ένα παράλληλο πρόγραμμα workshops για το podcast ως πρακτική pop ψηφιακής αρχειοποίησης. Από τις 50 ταινίες του φετινού φεστιβάλ, λοιπόν, επιλέξαμε μια 10άδα που σας προτείνουμε να τσεκάρετε. Ελπίζουμε να σας αρέσουν και να περάσετε καλά. ΑΝ ΕΙΧΑ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΑΜΗΛΕΣ / IF I HAD FOUR CAMELS, Chris MARKER, France-West Germany, 1966, 49’ Επείγει σίγουρα μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του σπουδαίου Marker, αλλά προς το παρόν αν είστε φίλοι του στυλ του (όπως έχει αποτυπωθεί στα εμβληματικά La jetee, Le fond de l’air est rouge και Sans Soleil μεταξύ άλλων) τότε αξίζει να τσεκάρετε αυτό το ιδιότυπο ταξιδιωτικό φιλμ παγωμένων φωτογραφιών. ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ / REMINISCENCES OF A JOURNEY IN LITHUANIA, Jonas MEKAS, USA, 1972, 82’ Άλλος ένας σπουδαίος κινηματογραφιστής που, όπως κι ο Marker, έφυγε από τη ζωή κατά την περασμένη δεκαετία. Εδώ ο νονός του αμερικάνικου αβανγκάρντ παρουσιάζει το κατεξοχήν προσωπικό έργο της επιστροφής στις λιθουανικές ρίζες του. ΟΙ ΛΕΝΙΝΓΚΡΑΝΤ ΚΑΟΥΜΠΟΪΣ ΠΑΝΕ ΑΜΕΡΙΚΑ / LENINGRAD COWBOYS GO AMERICA, Aki KAURISMÄKI, Finland-Sweden, 1989, 78’ Πιθανώς να το έχετε δει ήδη, αλλά αν όχι τότε αυτή εδώ είναι η ευκαιρία να απολαύσετε το αριστουργηματικά ανορθόδοξο κλασικό mockumentary του πιο αιχμηρά ευαίσθητου ανθρώπου που έχει να επιδείξει το σινεμά εδώ και δεκαετίες. ROUTE ONE/ΗΠΑ / ROUTE ONE/USA, Robert KRAMER, United Kingdom-France-Italy, 1989, 255’ Ένας σπουδαίος guerilla κινηματογραφιστής των ριζοσπαστικών 60s πραγματοποιεί ένα γιγάντιο φιλμικό road trip στη ρημαγμένη Αμερική των ριγκανικών 80s. ΕΚΕΙ ΚΑΤΩ / DOWN THERE, Chantal AKERMAN, Belgium-France, 2006, 78’ Όπως ο Marker κι ο Mekas, άλλη μια σπουδαία αβανγκάρντ δημιουργός του φετινού προγράμμτος που έφυγε από τη ζωή πριν από λίγα μόλις χρόνια (υπάρχει ένα μοτίβο εδώ). Σε μια αρκετά προσβάσιμη για τα δεδομένα της Akerman ταινία, η σκηνοθέτρια ταξιδεύει στο Τελ Αβίβ και αναμετριέται με την εβραϊκή της ταυτότητα. ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΗ / OF TIME AND THE CITY, Terence DAVIES, United Kingdom, 2008, 77’ Ο μεγάλος άρχοντας της αγγλικής προλεταριακής μελαγχολίας, ο θλιμμένος δοξολόγος του Λίβερπουλ, ο σκηνοθέτης των υπέροχων Distant Voices Still Lives και The Long Day Closes σε ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ για την πόλη που τον μεγάλωσε στα 50s και 60s. Σημειωτέον πως μέσα στη χρονιά περιμένουμε και νέα μεγάλου μήκους μυθοπλασίας. ΣΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΠΡΟΥΣ ΤΣΑΤΓΟΥΙΝ / NOMAD: IN THE FOOTSTEPS OF BRUCE CHATWIN, Werner HERZOG, United Kingdom, 2019, 86’ Βλέπεις Werner Herzog, είναι καλό. Όλοι το ξέρουν αυτό. ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ / CITY HALL, Frederick WISEMAN, USA, 2020, 275’ Ο κατεξοχήν κινηματογραφικός ανατόμος των επίσημων θεσμών της αμερικάνικης κοινωνίας του σε ένα 4ωρο έπος που μελετάει την αυτοδιοίκηση στη Βοστώνη και το οποίο έχει πάρει αποθεωτικές κριτικές σε κάθε του φεστιβαλική προβολή, καθιστώντας περίεργο το σνομπάρισμά του από τα επερχόμενα Όσκαρ. Επίσης, καλύτερη ταινία του 2020 για τα Cahiers du Cinema. ΣΦΑΛΜΑ ΣΤΟ MATRIX / A GLITCH IN THE MATRIX, Rodney ASCHER, USA, 2021, 108’ Αρκετά διχαστικό, μεθοδολογικά θολό, ενίοτε άστοχο αλλά πάντα συναρπαστικό, αυτό εδώ το ντοκιμαντέρ αποτελεί να απαντήσει στο ερώτημα αν όσα ζούμε γύρω μας είναι κάτι παραπάνω από ένα simulation. Από τον δημιουργό του Room 237. Ενδείκνυται για fans του The Matrix, του Black Mirror, του The Social Dilemma και γενικά της pop δυστοπολογίας. ΜΥΤΗ ΑΝΟΙΓΜΕΝΗ, ΑΔΕΙΕΣ ΤΣΕΠΕΣ / BLOODY NOSE, EMPTY POCKETS, Bill ROSS & Turner ROSS, USA, 2020, 98’ Μια από τις καλύτερες ταινίες που είδα πέρσι, ένας θρίαμβος κινηματογραφικού προλεταριακού ανθρωπισμού που αναζητά την ειλικρίνεια και την ευαισθησία γνωρίζοντας ότι δεν κανείς δε μπορεί πια να ξεφύγει από την τεχνητότητα και την ειρωνεία. Τσεκάρετέ το οπωσδήποτε.
