Πολύ καιρό τώρα τριγυρνάμε γύρω από ένα τέτοιο αφιέρωμα. Εξάλλου, ποτέ δεν έχουμε κρύψει τη μεγάλη αγάπη που θρέφουμε για το κινηματογραφικό genre του τρόμου. Έχουμε συζητήσει εκτενώς για τη νέα golden era του είδους, για την άνοδο του φεμινιστικού τρόμου, για την συνάντηση του horror με την κωμωδία, για τον τηλεοπτικό τρόμο, για τον απόκοσμο τρόμο, για μάγισσες και σατανάδες, ενώ μέσα στις αγαπημένες μας ταινίες από την τελευταία δεκαετία βρίσκονται ουκ ολίγες horror ταινίες.
Δεν είναι μόνο ότι αγαπάμε το ύφος και την αισθητική του είδους, από τις πιο κάφρικες μέχρι τις πιο εκλεπτυσμένες εκδοχές του. Είναι επίσης γιατί, όπως έχουμε ξαναπεί, υπάρχουν δύο αφορισμοί για τη σχέση του horror σινεμά με το σύνολο της κινηματογραφικής παραγωγής, τους οποίους εκτιμούμε πολύ. Ο πρώτος λέει ότι αν μια εποχή δεν έχει καλό horror σινεμά, τότε δεν έχει εν γένει καλό σινεμά. Κι αυτό γιατί, κατά μία έννοια, το horror είναι το κινηματογραφικό ασυνείδητο του ίδιου του σινεμά. Ο δεύτερος λέει ότι καλύτερο σινεμά είναι πάντα εκείνο που είναι πολύ χαμηλό για υψηλή κουλτούρα και πολύ υψηλό για χαμηλή – κι ο τρόμος πάντα έπεφτε κάπου ανάμεσα στα δύο.
Έτσι, με αφορμή την αυριανή γιορτή του Halloween, σταθερό σημείο αναφοράς της αμερικάνικης pop κουλτούρας που μας μεγάλωσε στα πόδια της, είπαμε να πάμε ένα βήμα παρακάτω και να κάνουμε το κλασικό κι αναμενόμενο πλην πάντα ζουμερό αφιέρωμα στις αγαπημένες μας horror ταινίες όλων των εποχών. Προφανώς, τα κριτήρια είναι προσωπικά και υποκειμενικά, αλλά προσπαθήσαμε να κρατήσουμε κι ένα επίπεδο ιστορικής εγκυρότητας όσον αφορά τη συνολική πορεία του είδους. Με άλλα λόγια, ελπίζουμε να κρατήσαμε μια ισορροπία. Για να αποφύγουμε την επανάληψη των ίδιων σκηνοθετών, μιας κι υπάρχουν πολλοί horror auteurs, αποφασίσαμε να βάλουμε μόνο μία ταινία από κάθε σκηνοθέτη (εκτός από 1-2 σημεία που κλέψαμε λίγο). Τέλος, παρότι η τελευταία δεκαετία μας έχει χαρίσει πολλές εξαιρετικές ταινίες τρόμου, αποφασίσαμε να τις αφήσουμε απ’ έξω αφού δεν έχουν περάσει ακόμα το τεστ του χρόνου ώστε να βρίσκονται σ’ αυτήν την λίστα. Έτσι, συμπεριλάβαμε ταινίες που έχουν κυκλοφορήσει από τις απαρχές του σινεμά μέχρι και τη δεκαετία των 00s. Παρόλα αυτά, αν διάλεγα κάποιες κορυφαίες από την τελευταία δεκαετία, αυτές θα ήταν τα Midsommar/Hereditary, The Witch/The Lighthouse, The Babadook, A Field in England, Evolution, In Fabric, Raw, Suspiria.
Χωρίς παραπάνω φλυαρία, λοιπόν, προχωράμε στις 50 καλύτερες ταινίες τρόμου ever, σύμφωνα με την αποψάρα μας πάντα και με την απαραίτητη συνοδεία του κατάλληλου soundtrack φυσικά.
Έχω μια αδυναμία στο ερωτικό horror κι είναι ένα ύφος που έχει διάφορες εκδοχές, από τον Brian De Palma μέχρι τον Jesus Franco και τον Jean Rollin. Αλλά τίποτα δεν συγκρίνεται με τα υψηλά gothic νεο-ρομαντικά aesthetics του The Hunger.
Όλη η πρώτη horror τριλογία του del Toro είναι πανέμορφη, αλλά εδώ ο σύγχρονος μάστορας του λαϊκού φανταστικού σινεμά έφτασε το απόλυτο peak του όσον αφορά τον μαγικό ιστορικό τρόμο.
Κλασική ταινία-διαβατήρια τελετή στον κόσμο της σινεφιλίας για περιπετειώδεις εφήβους. Έχει πλευρές που είναι κιτς, σίγουρα, αλλά ποιος είπε ότι το κιτς είναι κακό πράγμα; Κι όταν είναι νουάρ και σατανιάρικο, ακόμα καλύτερα.
Ναι, εντάξει, είναι αδύνατον να είσαι μη σε σημάδεψε αυτή η ταινία αν ήσουν στην κατάλληλη ηλικία για να την δεις τότε. Δεν κατάφερα ποτέ ξανά να δω το βίντεο κλαμπ της γειτονιάς με τον ίδιο τρόπο μετά από το Ring. Εξίσου σημαντικό με το The Blair Witch Project για τη γενιά μας, προφανώς.
Ο μεγάλος Abel Ferrara στην πιο μαυροκωμική και βαρβαροκαλλιτεχνική στιγμή του.
Η αλήθεια είναι πως το New French Extremity των αρχών του 2000 άφησε μια αντιφατική κληρονομιά, με κάποιες ταινιάρες αλλά και κάποιες μανιερίστικες ασκήσεις στο edginess. Αυτό ανήκει στις ταινιάρες, ενώ στη θέση του θα μπορούσε να είναι και το Trouble Every Day της Claires Denis.
Ο πρώτος από τους μεγάλους Ιταλούς τρομο-μάστορες που θα συναντήσουμε στη λίστα, εδώ στην υπέροχη αμερικάνικη στιγμή του.
Ο Whale ήταν ένα πολύ σημαντικός σκηνοθέτης για τον κλασικό Universal τρόμο του ’30, έχοντας γυρίσει και τις δύο πρώτες ταινίες Frankenstein, αλλά προσωπικά διαλέγω τον Αόρατο Άνθρωπο.
Μεγάλος τεχνίτης του χειροποίητου κινηματογράφου, άρχοντας των b-movies και πατέρας του cult horror, εδώ σε μία από τις πολλές μεταφορές Edgar Allan Poe με τον Vincent Price φυσικά.
Άλλη μια ταινία που μας σημάδεψε ως πιτσιρίκια εκείνη την εποχή, ανοίγοντάς μας τα μάτια σχετικά με τον ιαπωνικό τρόμο. Επίσης, ανεξάντλητος Miike.
Αποκάλυψη η πρώτη φορά που το είδα, από τις πρώτες φορές που συνάντησα μια ταινία η οποία δεν ήθελε να αναπαραστήσει τον εφιάλτη αλλά να γίνει ο εφιάλτης. Στη θέση του θα μπορούσε να είναι και το Der Todesking του Buttgereit.
Το καλό, το pop, το σατανιάρικο, το μαζικό horror σινεμά. Αυτό που μας έμαθε ότι τα παιδάκια πάντα είναι ο αντίχριστος.
Η ένταση ανάμεσα στην Bette Davis και την Joan Crawford ήταν μυθική, κι εξίσου μυθική είναι αυτή η απίστευτη αναμέτρησή τους στην ταινιάρα του Aldrich.
Θα μπορούσε εδώ να βρίσκεται οποιαδήποτε άλλη ταινία τρόμου του μεγάλου Tourneur, ειδικά το Cat People και το I Walked with a Zombie, αλλά στο Night of the Demon έδωσε τον πιο σατανικό εαυτό του.
Μεγάλη ταινία, μεγάλη ερμηνεία, μεγάλος συναισθηματικός πλούτος, από αυτούς που κάνουν τον τρόμο να μένει μαζί σου για πάντα. Κι ήταν τιμή μας που συνομιλήσαμε με τον σκηνοθέτη.
Μια ακόμα horror αδυναμία μου είναι ο θρησκευτικός τρόμος, και το spooky αριστούργημα του Kawalerowicz είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα του είδους. Για ένα ακόμα αριστούργημα πάνω στις μάγισσες του Λούντεν, τσεκάρετε το The Devils του Ken Russell που σε λίγο θα κάνει και τη δική του εμφάνιση στη λίστα.
Ε, ντάξει, ταινία-ορόσημο. Μετά από αυτό σχεδόν τίποτα δε σου φαίνεται τρομακτικό.
Σεξ, ναρκωτικά, χάος, χιούμορ, τρυφερότητα, βία – όλα βρίσκονται εδώ. Τρομοσινεμά στα άκρα, όπως πρέπει δηλαδή.
Είπαμε, θα συναντήσουμε αρκετούς Ιταλούς μετρ στη λίστα. Ο Bava έχει αρκετές εξαιρετικές στιγμές, αλλά αυτή είναι η καλύτερή του. Λόγω συνειρμού τίτλου, ας σημειώσουμε και το Black Christmas του Bob Clark σε περίπτωση που δεν το έχετε δει.
Πολύ πριν το Netflix, ο σκηνοθέτης-πολυεργαλείο Robert Wise πήρε το μυθιστόρημα της Shirley Jackson και το έκανε μια αθάνατη ταινία ψυχολογικού τρόμου.
Υπάρχουν ταινίες που αναζητούν τον τρόμο στο μυθικό παρελθόν ή το φανταστικό μέλλον, κι υπάρχουν άλλες που τον βρίσκουν με άνεση στο χειροπιαστό παρόν. Αυτό κάνει ο Haneke. Γι’ αυτό είναι σπουδαίος.
Άλλο ένα δείγμα χειροποίητου, μερακλίδικου, ανεξάρτητου σινεμά τρόμου. Που στη συνέχεια γέννησε ένα από τα καλύτερα και αξιοπρεπέστερα horror franchises όλων των εποχών.
Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Kubrick θεωρούσε πως αυτή είναι η πιο τρομακτική ταινία που έχει δει. Έτσι γίνεται όταν φτιάχνεις ένα ατόφιο θρίλερ ανατρέποντας με ουσιαστικό τρόπο κάθε κλισέ που υπάρχει στο είδος.
Να ένα ταλαιπωρημένο horror franchise, από τα πολλά που υπήρξαν μέσα στις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με το γεγονός ότι η πρώτη ταινία του Hooper είναι αριστούργημα – περισσότερο απ’ όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως.
Ορόσημο του γερμανικού εξπρεσιονιστικού σινεμά του μεσοπολέμου, όπως και οι ταινίες του Fritz Lang την ίδια περίοδο, και απολύτως επιδραστικό για την σκοτεινή αισθητική συνολικότερα στη μεγάλη οθόνη.
Από τις λίγες περιπτώσεις όπου μια horror ταινία έχει καλά remakes (αναφερόμαστε σε αυτά του Kaufman και του Ferrara), αλλά τίποτα δεν συγκρίνεται με το original πράγμα.
Μεγάλος δημιουργός, μεγάλη ταινία, το τέλειο σημείο συνάντηση ανάμεσα στο cult και το pop σινεμά τρόμου. Και μετά το ξανάκανε με το Scream στα 90s. Είπαμε, μεγάλος Craven.
Είναι αδύνατον να διαλέξουμε ανάμεσα στα δύο αριστουργήματα του Browning, οπότε τα βάζουμε και τα δύο στην ίδια θέση.
Αν θέλετε να δείτε από πού κατάγεται ο ιαπωνικός τρόμος που έγινε pop από τα τέλη του ’90 κι έπειτα, εδώ είστε. Και στο Onibaba του Shindo, μεταξύ άλλων.
Η μία και μοναδική ταινία τρόμου που πήρε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Καθόλου τυχαίο, αφού μιλάμε για ένα ανυπέρβλητο crowd-pleaser που έκανε το horror κυριλέ Χόλιγουντ στον κατάλληλο βαθμό.
Από τις καλύτερες αποδείξεις ότι δεν χρειάζεται μπάτζετ για να φτιαχτεί μια σπουδαία ταινία. Τα πάντα, ως γνωστόν, κρύβονται στην ατμόσφαιρα. Κι η ατμόσφαιρα του Carnival of Souls είναι ασυναγώνιστη.
Η ταινία-σημείο αναφοράς για όλα τα φιλμ της τρέχουσας και (υπέροχης) folk horror αναβίωσης. Αν θέλετε να εντρυφήσετε περισσότερο στο είδος, τσεκάρετε επίσης ενδεικτικά τα Witchfinder General, Ganja & Hess και Blood on Satan’s Claw.
Το μυθικό βάρος αυτής της ταινίας παραμένει ασυναγώνιστο, από την ερμηνεία του Nicholson μέχρι την απαράδεκτη συμπεριφορά του Kubrick κι από τα memes μέχρι τις υπέροχες θεωρίες συνομωσίας.
Η πρώτη και καλύτερη κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας του Henry James, μια από τις πιο στοιχειωμένες στιγμές όλου του σινεμά.
Στην εποχή του, θεωρήθηκε η χειρότερη στιγμή του μεγάλου Δανού δημιουργού. Σήμερα, όποιος δεν το θεωρεί ύψιστο αισθητικό επίτευγμα της κινηματογραφικής τέχνης μπορεί να μας περιμένει έξω.
Ελάχιστες φορές ο κινηματογραφικός τρόμος έφτασε τόσο κοντά στην σκοτεινή ποίηση όσο σ’ αυτήν εδώ την ταινία. Μιας και λέμε για horror και πρόσωπα, να σημειώσουμε και το The Face of Another του Teshigahara.
Υπάρχει ο τρόμος ο μυθικά τερατώδης, κι υπάρχει ο τρόμος ο εφιαλτικά υπαρξιακός. Ε, ο Lynch τον τερμάτισε από νωρίς με το Eraserhead.
Ήταν αδύνατον να λείψει ο Hitchcock από αυτήν την λίστα, προφανώς. Και βέβαια ήταν αδύνατον να λείψει το Psycho.
Υπάρχουν κάποιες ταινίες που είναι τρομακτικές με έναν εντελώς δικό τους τρόπο, εντελώς μοναδικό μέσα στην πορεία του horror κινηματογράφου. Το αλλόκοτο αριστούργημα του Jodorowsky είναι μία από αυτές.
Προκάτοχος των slasher ταινιών και πρωτοπόρος της κινηματογραφικής ηδονοβλεψίας, ο Peeping Tom του Powell παραμένει η πιο σπουδαία ταινία που έχουμε δει για την κάμερα ως φονικό όπλο.
Η εικαστική κορυφή του horror κινηματογράφου. Η φιλμογραφία του Argento έχει αρκετά αριστουργήματα, αλλά εδώ όλα βρίσκονται στην εντέλεια. Και ναι, είμαστε απ’ αυτούς που λατρεύουν επίσης το remake του Guadagnino.
Στο διάστημα κανείς δε μπορεί να ακούσει τις κραυγές σου. Μέσα σε μια φράση κρύβεται όλος ο κοσμικός τρόμος που απελευθέρωσε ο Ridley Scott σ’ αυτήν την ταινία.
Αν νομίζετε ότι αυτή η ταινία έχει χάσει κάτι από τη δύναμή της απ’ την πρώτη φορά που την είδατε, σας προκαλούμε να την ξαναδείτε. Επίσης, δείτε και το πολύ όμορφο ντοκιμαντέρ πάνω στη δημιουργία της με τον τίτλο Leap of Faith.
Τεράστια προσωπική αδυναμία, από τις αγαπημένες μου ταινία γενικά, ο μόνος λόγος που δεν βρίσκεται στην κορυφή είναι για να μην προκαλέσω τα πάθη σχετικά με το αν είναι όντως horror ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, ο ψυχικός τρόμος κυλάει παντού μέσα στις φλέβες του Don’t Look Now.
Ε, ντάξει, Cronenberg. Ξανά, αν ήθελα να αφεθώ εντελώς ελεύθερος, θα έβαζα σχεδόν όλες τις ταινίες του στη λίστα. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, δε μπορώ με τίποτα να χορτάσω το Dead Ringers, το The Fly, το The Brood ή το Scanners. Αλλά τίποτα δε συγκρίνεται με τον cyberpunk τρόμο του Videodrome.
Μάλλον η δραματουργική κορυφή του horror κινηματογράφου. Ίσως αυτό που θα προέκυπτε αν ανακάτευες τον προαναφερθέντα Cronenberg με τον Bergman. Σίγουρα μια από τις πιο τρομακτικές ταινίες που έχουν γυριστεί.
Όσο κι αν απεχθάνομαι τον ίδιο τον Polanski, δε μπορώ να αρνηθώ το αισθητικό και πολιτικό αποτύπωμα αυτού του αριστουργήματος. Κι ο ίδιος άγγιξε φυσικά άλλες δύο φορές την horror κορυφή με το Repulsion και το The Tenant.
Έχουμε ξαναμιλήσει για το δρακουλιάρικο σινεμά κι έχουμε εκφράσει την αγάπη μας για τις εκδοχές του Coppola, του Herzog, της Hammer Films και της Universal Pictures. Αλλά όσο υπάρχει ο O.G. του Murnau όλα τα υπόλοιπα θα ακολουθούν.
Ο απύθμενος κοσμικός τρόμος κι ο καθημερινός τρόμος της διπλανής πόρτας. Δεν είναι απίστευτο που ο ίδιος άνθρωπος ήταν ο σκηνοθέτης που κατάφερε να δημιουργήσει τις σπουδαιότερες εκδοχές και των δύο; Αυτό σημαίνει να είσαι ο Carpenter. Μου είναι αδύνατον να διαλέξω, οπότε μαζί.
Όταν έφυγε από τη ζωή πριν από 3 χρόνια, λέγαμε ότι χάθηκε ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Και δεν υπερβάλλαμε. Μέσα στο ταραγμένο παγκόσμιο ’68, ο Romero με το Night of the Living Dead καθόρισε το νέο κινηματογραφικό συντακτικό του τρόμου σε όλες τις πλευρές του: την αισθητική, την κοινωνική, την πολιτική. Ήταν ένα ανεξάρτητο φιλμ με μπάτζετ 100.000 δολάρια όλα κι όλα, το οποίο άλλαξε την ιστορία του σινεμά. Αυτή είναι η μαγεία.
