Δύσκολα τα πράγματα, εν γένει, αν είσαι μη-λευκός δημιουργός στην κινηματογραφική βιομηχανία του Hollywood – ακόμα κι αν η ίδια θέλει να καυχιέται και να αυτο-επαινείται για τον προοδευτισμό της. Ακόμα πιο δύσκολα, μάλλον, αν είσαι ο Spike Lee – δηλαδή πιθανώς ο σημαντικός μαύρος σκηνοθέτης στην ιστορία του αμερικάνικου σινεμά και ίσως ο πιο σνομπαρισμένος δημιουργός στην πρόσφατη ιστορία των Όσκαρ.
Ας μιλήσουμε με νούμερα: μέχρι φέτος, ο Spike Lee ήταν υποψήφιος μόλις δύο φορές στην καριέρα του. Η πρώτη φορά ήταν για το σενάριο του Do the Right Thing κι η δεύτερη φορά ήταν για την κατηγορία καλύτερου ντοκιμαντέρ με το 4 Little Girls, το 1989 και το 1997 αντίστοιχα. Προφανώς, δεν κέρδισε κανένα από τα δύο. Με λίγα λόγια, ο Spike Lee δεν υπήρξε ποτέ υποψήφιος για καλύτερη ταινία ή καλύτερη σκηνοθεσία στα 32 χρόνια κινηματογραφικής του παρουσίας – πράγμα από χοντρό έως προκλητικό. Βέβαια, είχε δεχθεί ένα τιμητικό Όσκαρ το 2016 για τη συνολική του προσφορά στο σινεμά, το οποίο – αν μας ρωτάτε – απλά έκανε πιο αμήχανη την όλη κατάσταση.
Όλα αυτά, λοιπόν, άλλαξαν φέτος με το BlacKkKlansman. Η τελευταία ταινία του Lee, η οποία δεν μας τρέλανε κιόλας, ήταν υποψήφια για το μεγάλο βραβείο των Όσκαρ, ενώ ο ίδιος είχε δύο ακόμα υποψηφιότητες: καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου. Για να μην τα πολυλογούμε, στην χτεσινή τελετή η Ακαδημία του απένειμε (επιτέλους) το βραβείο για την τελευταία κατηγορία, ενώ έχασε στις δύο προηγούμενες από το Green Book του Peter Farrelly και τον Alfonso Cuaron του Roma αντίστοιχα.
Υπάρχει εδώ μια ειρωνεία, αγαπητοί φίλοι κι αγαπητές φίλες. Πριν από 30 χρόνια, το Όσκαρ καλύτερης ταινίας είχε πάρει το Driving Miss Daisy με τον Morgan Freeman, ο οποίος υποδυόταν τον μαύρο σοφέρ μιας πλούσιας λευκής γυναίκας. Τότε, το Do the Right Thing δεν ήταν καν υποψήφιο, παρόλο που ήταν (και είναι) κατά γενική ομολογία μια εξαιρετική ταινία. Τώρα, 30 χρόνια μετά, το Green Book έχει έναν λευκό σοφέρ ενός πλούσιου μαύρου μουσικού – κι ο Spike Lee χάνει ξανά το Όσκαρ. Βασικά, αυτό το tweet λέει με 4 εικόνες όλα όσα είπαμε μόλις τώρα με 79 λέξεις:
30 year challenge pic.twitter.com/ZPWW7Ei6an
— Siddhant Adlakha (@SiddhantAdlakha) January 21, 2019
Προφανώς, αυτή η ειρωνεία δεν ξέφυγε από το παρατηρητικότατο μάτι του ίδιου του Spike Lee, ο οποίος αναφέρθηκε στην βράβευση του Green Book ως ένα «λάθος σφύριγμα του διαιτητή», θεωρώντας την ένα πολιτικό-πολιτισμικό φάουλ της Ακαδημίας, μιας και η ταινία αναπαράγει με αφελή τρόπο έναν νερωμένο προοδευτισμό για όλη την οικογένεια, βασιζόμενη στα ίδια φυλετικά κλισέ και στερεότυπα που θεωρητικά αντιμάχεται. Για την ιστορία, βέβαια, το BlacKkKlansman δέχτηκε επίσης φέτος κάμποσα πυρά από πολιτικοποιημένους μαύρους καλλιτέχνες. Λίγο νωρίτερα, πάντως, ο ίδιος o Lee έδινε έναν απολαυστικά τσαμπουκαλεμένο λόγο καθώς παραλάμβανε το πρώτο του Όσκαρ:
Μιας κι επιτέλους βραβεύθηκε, λοιπόν, κάτσαμε και βάλαμε κάτω όλες τις φορές που αδικήθηκε από την Ακαδημία ο Spike Lee. Έτσι, σας παρουσιάζουμε εδώ τα Όσκαρ που ρεαλιστικά και μετριοπαθώς θα έπρεπε να έχει πάρει, αλλά του στερήθηκαν.
Τι είχε πάρει: Μια υποψηφιότητα Β’ ανδρικού ρόλου και μια υποψηφιότητα καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου για τον Spike Lee. Ψίχουλα δηλαδή.
Τι έπρεπε να πάρει: Τα πάντα, για να είμαστε ακριβείς. Θα έπρεπε να αναδειχθεί καλύτερη ταινία έναντι του Driving Miss Daisy. Θα έπρεπε να πάρει καλύτερη σκηνοθεσία έναντι του Oliver Stone. Θα έπρεπε να πάρει σενάριο έναντι του Dead Poets Society. Α, ναι, θα έπρεπε να πάρει και Όσκαρ τραγουδιού για το Fight the Power των Public Enemy. Ρεαλιστικά πάντα.
Τι είχε πάρει: Μια υποψηφιότητα Α’ ανδρικού ρόλου για τον Denzel Washington. Τίποτα άλλο.
Τι έπρεπε να πάρει: Πρώτα απ’ όλα, έπρεπε να πάρει το Όσκαρ ο Washington. Έχασε από τον Al Pacino, αλλά μόνο και μόνο επειδή κι εκείνος είναι σνομπαριστεί φουλ στο παρελθόν, οπότε του το δώσανε για το Scent of a Woman. Κατά τ’ άλλα, το Malcolm X έπρεπε να έχει σίγουρα υποψηφιότητα καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας, κι αδιαμφισβήτητα να έχει πάρει το βραβείο διασκευασμένου σεναρίου, το οποίο έγραψε ο Spike Lee με τον Arnold Perl, βασισμένοι στην αυτοβιογραφία του Malcolm X.
Τι είχε πάρει: Μια υποψηφιότητα καλύτερου ντοκιμαντέρ.
Τι έπρεπε να πάρει: Ε, το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ. Ούτε αυτό δεν του δώσανε οι αλήτες.
Τι είχε πάρει: Τίποτα, ούτε μία υποψηφιότητα.
Τι έπρεπε να πάρει: Θα έπρεπε, τουλάχιστον, να έχει μια υποψηφιότητα σκηνοθεσίας – και να την κέρδιζε κιόλας βασικά. Και φυσικά χρωστάνε ακόμα στον Edward Norton μια υποψηφιότητα ερμηνείας γι’ αυτήν την ταινία.
Τι είχε πάρει: Τίποτα, νάδα, νίχιλ.
Τι έπρεπε να πάρει: Κατά κοινή ομολογία, ήταν η τελευταία κοινώς αναγνωρισμένη «πραγματικά καλή ταινία» εκ μέρους του Spike Lee, αλλά είχε σνομπαριστεί παντελώς. Θα έπρεπε να έχει σίγουρα υποψηφιότητες καλύτερης ταινίας και καλύτερης σκηνοθεσίας – και σεναρίου, παρεμπιπτόντως, αλλά αυτό δεν ήταν του Lee.
