Το Βερολίνο είναι μεγάλο, φίλες και φίλοι. Το Βερολίνο είναι μακρύ. Είναι σπουδαίο – είναι, αδιαμφισβήτητα, μια πόλη που έχει νιώσει στον πετσί της τον συναρπαστικό και τρομακτικό 20ό αιώνα όσο ελάχιστες άλλες στον πλανήτη. Είναι αυτό που λέμε μια αυθεντική μητρόπολη, και μια αυθεντική μητρόπολη δεν είναι τίποτα χωρίς τις αναπαραστάσεις της στην κατεξοχήν μαζικολαϊκή τέχνη του αιώνα: τον κινηματογράφο.
Προφανώς, το Βερολίνο έχει πρωταγωνιστήσει αμέτρητες φορές στη μεγάλη οθόνη. Όχι μόνο γιατί υπήρξε η πατρίδα της γερμανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας και πρωτοπορίας ήδη από την δεκαετία του ’20 (με τους σημαντικότερους δημιουργούς της να εκδιώχνονται από τον ναζισμό λίγο αργότερα και να αναζωογονούν το Hollywood), αλλά και γιατί οι πιο έντονες στιγμές αυτής της πόλης υπήρξαν χωροχρονικά σημεία αναφοράς που επισκεπτόταν ξανά και ξανά ο παγκόσμιος κινηματογράφος: από την εκστατική Βαϊμάρη του μεσοπολέμου μέχρι τα ερείπια του ναζισμού κι από τα οργιαστικά γερμανικά 60s μέχρι την γκρίζα μουντάδα του ψυχρού πολέμου.
Μιας και βρισκόμαστε εδώ, λοιπόν, για να καλύψουμε την φετινή Berlinale, μας ήταν αδύνατο να αντισταθούμε στον πειρασμό να κάνουμε μια μεγάλη αναδρομή στο κινηματογραφικό Βερολίνο που αγαπήσαμε. Έτσι, μαζέψαμε 10 εκδοχές της πόλης στην μεγάλη οθόνη (κι ενίοτε την μικρή) και σας τις παρουσιάζουμε εδώ πέρα με χαρά, κέφι και μπρίο – πράγματα που, ας μην γελιόμαστε, έχουμε ταυτίσει όλοι μας με την γερμανική κουλτούρα.
Ποιανού Βερολίνο; Του πρωτοπόρου πειραματικού σκηνοθέτη Βάλτερ Ρούτμαν.
Πότε Βερολίνο; Του μεσοπολέμου, της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, του 1927 – όταν δηλαδή γυρίστηκε η ταινία.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο αληθινή μητρόπολη, μέσα στη ζωντάνια, σκηνοθετημένο με τις αρχές της σοβιετικής κινηματογραφικής πρωτοπορίας. Εναλλακτικά, το πιο γλυκούλι People on Sunday, γυρισμένο την ίδια περίοδο.
Ποιανού Βερολίνο; Του τεράστιου Φριτζ Λανγκ, φυσικά.
Πότε Βερολίνο; Του 1931, πάλι του μεσοπολέμου δηλαδή, αλλά σε πολύ πιο σκοτεινή και απαισιόδοξη εκδοχή.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο σκοτεινό, εξπρεσιονιστικό, γεμάτο σκιές και αμφιβολίες, με έναν όχλο έτοιμο να οδηγηθεί στην βαρβαρότητα και μια ένταση έτοιμη να εκραγεί. Εναλλακτικά, το πιο ανθρωπιστικό αλλά εξίσου σκοτεινό The Last Laugh του Μουρνάου.
Ποιανού Βερολίνο; Του Ρομπέρτο Ροσελίνι, στο τρίτο μέρος της άτυπης πολεμικής τριλογίας την δεκαετία του ’40.
Πότε Βερολίνο; Του 1948, λίγα χρόνια μετά το τέλος του Β’ΠΠ, όταν το Βερολίνο ήταν μια πόλη-ερείπιο, με κάθε πιθανή έννοια.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο γκρεμισμένο και ερειπωμένο, με τους τσακισμένους ανθρώπους που έμειναν πίσω να αγωνίζονται για επιβίωση σε ένα αριστούργημα του ιταλικού νεορεαλισμού. Εναλλακτικά, το επίσης τσακισμένο Βερολίνο του The Man Between, δια χειρός Κάρολ Ριντ.
Ποιανού Βερολίνο; Του σκηνοθέτη Μάρτιν Ριτ, αλλά πρωτίστως του συγγραφέα Τζον λε Καρέ.
Πότε Βερολίνο; Του 1965, με την ανέγερση του τείχους ακόμα φρέσκια, με τον ψυχρό πόλεμο να μπαίνει για τα καλά στην ψυχρότερη φάση του.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο γκρίζο, μουντό, πνιγηρό – όπως πρέπει δηλαδή. Εναλλακτικά, ο πρώιμος ψυχροπολεμικός παραλογισμός έχει την κωμική εκδοχή του στο One, Two, Three του Μπίλι Γουάιλντερ και την (επίσης) κατασκοπική εκδοχή του στο Octopussy του Τζέιμς Μποντ.
Ποιανού Βερολίνο; Σκηνοθετικά, του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. Συγγραφικά, του Άλφρεντ Ντέμπλιν. Ανάθεμα κι αν υπήρξε πιο επική συνάντηση κινηματογράφου και λογοτεχνίας.
Πότε Βερολίνο; Του ’20, όταν η ιστορία έκαιγε σαν πυρωμένο σίδερο, όταν εν γένει τίποτα στον ορίζοντα δεν έμοιαζε ευοίωνο. Η σειρά, αντίθετα, γυρίστηκε το 1980, όταν η ιστορία έμοιαζε πια τελειωμένη υπόθεση συνολικά.
Τι Βερολίνο; Ένα συγκλονιστικό Βερολίνο 15 ωρών που πρέπει να κάνετε την χάρη στον εαυτό σας να παρακολουθήσει. Εναλλακτικά, η ίδια υπόγεια άνοδος του ναζιστικού σκοταδιού υπάρχει και στο The Serpent’s Egg του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν.
Ποιανού Βερολίνο; Του Ούλι Έντελ και, έμμεσα, του Ντέιβιντ Μπόουι.
Πότε Βερολίνο; Των 70s, της αντικουλτούρας, του ριζοσπαστισμού, των ντραγκς και του σεξ και του ροκενρολ – αλλά στην σκοτεινή τους εκδοχή.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο παραβατικό, νυχτερινό, ακραίο, σπαταλημένο – αντίστοιχο με αυτό που θα έκανε αργότερα ξανά ο Έντελ για την Νέα Υόρκη με το Last Exit to Brooklyn. Εναλλακτικά, το The Edukators, σε πιο μοντέρνα και σαφώς πιο ρηχή εκδοχή.
Ποιανού Βερολίνο; Του Βιμ Βέντερς και, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, όλων μας.
Πότε Βερολίνο; Του 1987, όταν οι άγγελοι άκουγαν τις σκέψεις των ανθρώπων – και δεν το άντεχαν ούτε οι ίδιοι.
Τι Βερολίνο; Το καλύτερο Βερολίνο, το πιο ποιητικό, αυτό με την πιο υπερβατική αγάπη. Εναλλακτικά, για μια πιο σκληρή ποίηση και μια πιο βίαιη υπέρβαση, το Possession του Αντρέι Ζουλάφσκι.
Ποιανού Βερολίνο; Του Τομ Τίκβερ, της Λόλα.
Πότε Βερολίνο; Του 1998, σχεδόν μια δεκαετία μετά την επανένωση της Γερμανίας, με τους πληβείους να παραμένουν στο τρέξιμο.
Τι Βερολίνο; Το Βερολίνο της γενιάς Χ, της τέκνο, της ταχύτητας, του τέλους του αιώνα. Εναλλακτικά, για ένα πολύ διαφορετικό αλλά εξίσου υπερκινητικό Βερολίνο, παίζει και το The Bourne Supremacy.
Ποιανού Βερολίνο; Του Βόλφγκανγκ Μπέκερ, της νέας χιλιετίας.
Πότε Βερολίνο; Του 1989 και του 1990, δηλαδή λίγο πριν και λίγο μετά την επανένωση της Γερμανίας.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο διχασμένο, τραγικωμικό, γλυκόπικρο. Εναλλακτικά, για άλλη μία επιστροφή των 00s στα ψυχροπολεμικά 80s, από τη σκοπιά των νικητών και πάλι, το The Lives of Others.
Ποιανού Βερολίνο; Της τωρινής, σύγχρονης, παγκόσμιας χρυσής εποχής της τηλεόρασης.
Πότε Βερολίνο; Του μεσοπολέμου και πάλι, στο 1929 της Βαϊμάρης, μέσα στον πανικό και τον χαμό και το χάος.
Τι Βερολίνο; Ένα Βερολίνο εκστατικό, ηδονιστικό, οργιαστικό, επικίνδυνο, συγκρουσιακό – που χαίρεσαι να το βλέπεις και προβληματίζεσαι να το σκέφτεσαι. Εναλλακτικά, το εξίσου φαντασμαγορικό Cabaret του Μπομπ Φόσι με την εξαιρετική Λάιζα Μινέλι.
