Quantcast

Slender Man: Η πρώτη αληθινή ταινία-meme είναι ένα μαρτύριο, αλλά η αποτυχία της έχει να μας μάθει πολλά

Πώς ένα ιντερνετικό creepypasta meme κατέληξε να γίνει μια αποτυχημένη ταινία τρόμου

Ας το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή. Το Slender Man, η ταινία τρόμου που κυκλοφορεί αυτήν τη βδομάδα στις κινηματογραφικές αίθουσες κι η οποία βασίστηκε στο ομώνυμο creepypasta meme, είναι μια πολύ κακή ταινία. Ακόμα και για τις εξαιρετικά χαμηλές απαιτήσεις κάποιου που θέλει να δει απλώς ένα horror φιλμ ώστε να χαζολογήσει με μερικά jumpscares ή να απολαύσει μια cult ταινία που καταλήγει τόσο-κακή-που-γίνεται-καλή, το Slender Man αποτυγχάνει πλήρως. Δυστυχώς, δεν αποτελεί καν ένα παθιασμένο πρότζεκτ που, ναι μεν αποτυγχάνει, αλλά τουλάχιστον η αποτυχία του έχει ένα στίγμα, μια ατμόσφαιρα. Είναι απλώς κακοφτιαγμένο από κάθε άποψη, είναι γραμμένο πρόχειρα, είναι γυρισμένο χωρίς ίχνος φαντασίας, είναι βαρετό. Τι να κάνουμε, συμβαίνουν αυτά. Κρίμα για τους ανθρώπους που δούλεψαν στην ταινία ώστε να την κάνουν τουλάχιστον ευχάριστη, αλλά τα έχει αυτά η ζωή και το σινεμά.

Μ’ αυτήν την έννοια, δεν παρουσιάζει και κανένα τρομερό ενδιαφέρον να μιλήσεις για το ίδιο το περιεχόμενο της ταινίας. Κακές ταινίες βγαίνουν κάθε βδομάδα. Αν γράφαμε αναλυτικά για κάθε μία από αυτές, θα καταλήγαμε ίσως να μισούμε τον εαυτό μας και την δουλειά μας. Εδώ, όμως, υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Μπορεί η αποτυχία του Slender Man να μην παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από καλλιτεχνική σκοπιά, αλλά το γεγονός ότι υπήρξε αυτή η ταινία έχει ένα ενδιαφέρον από κοινωνική και πολιτισμική σκοπιά. Για την ακρίβεια, είναι η πρώτη πραγματική αληθινή ταινία-meme που φτιάχνεται στο Χόλιγουντ. Κι αυτό, ναι, έχει μια κάποια σημασία.

Ας το πιάσουμε με τη σειρά, λοιπόν. Η φιγούρα του Slender Man είναι ένα creepypasta meme, δηλαδή μια απ’ αυτές τις ιντερνετικές δημιουργίες του πρώιμου web που κυκλοφορούσαν από χρήστη σε χρήστη, περιέχοντας ιστορίες σχετικές με horror θρύλους έτσι ώστε να προκαλέσουν τον τρόμο. Κατά μία έννοια, ήταν για την online κουλτούρα το αντίστοιχο της αφήγησης τρομακτικών ιστοριών γύρω από την φωτιά. Τα creepypasta ξεπήδησαν από την πρώιμη ιντερνετική κουλτούρα των 90s κι εμφανίστηκαν αρχικά σε chainmails και forums, βρίσκοντας τελικά ένα εξαιρετικά φιλόξενο σπίτι στα μέσα των 00s στo 4chan και το Reddit, επικοινωνώντας με την λογοτεχνία τρόμου (από τον Lovecraft μέχρι τον King και τον Barker), την κουλτούρα των κόμιξ και τα horror videogames.

Χοντρικά, μιλάμε για την ιντερνετική εκδοχή ενός σταθερού στοιχείου της λαϊκής κουλτούρας – δηλαδή της έλξης προς τον τρόμο, τον θάνατο, το αλλόκοτο, το απόκρυφο, το υπερφυσικό και το μοίρασμα αυτής της έλξης μέσα από την αφήγηση ιστοριών και τη δημιουργία δοξασιών. Μια τέτοια περίπτωση ήταν κι ο Slender Man. Δημιουργήθηκε στα boards του Something Awful από τον χρήστη Eric KnudsenVictor Surge) και απεικονιζόταν ως ένα λεπτό, αδύνατο ανθρωποειδές με μαύρο κουστούμι και πρόσωπο χωρίς χαρακτηριστικά. Έπειτα από την δημιουργία του, οι ιστορίες με πρωταγωνιστή τον Slender Man κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα online fiction, με κοινό παρονομαστή κυρίως την στοχοποίηση ή την απαγωγή νεαρών παιδιών.

Βέβαια, το Slender Man δεν είναι το πρώτο online πολιτισμικό προϊόν που μετατρέπεται σε ταινία. Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει κάμποσα πράγματα που πρώτα έγιναν viral και μετά έγιναν σινεμά – ή που πηγάζουν εν γένει από την ιντερνετική κουλτούρα και γλώσσα. Για παράδειγμα, είχαμε το Emoji Movie, δυστυχώς. Ή την ταινία Grumpy Cat. Ή, αντίστοιχα, έχουμε δει viral videos να γίνονται έπειτα ταινίες, σαν το Pixels. Άλλες φορές, έχουμε απλό cult exploitation της online κουλτούρας, όπως με το horror φιλμ Smiley. Κατά γενική ομολογία, όμως, σχεδόν όλες αυτές οι απόπειρες καταλήγουν σε σαβούρες.

Το Slender Man, από την άλλη, είχε μια ιδιαιτερότητα. Δεν ήταν απλώς κάτι viral. Για την ακρίβεια, δεν ήταν καν τόσο viral για τον μεγάλο πληθυσμό του ίντερνετ, παρόλο που σίγουρα ήταν αξιοσημείωτα δημοφιλές. Ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας και δημιουργίας που αντιστοιχούσε στην πραγματική κατάσταση της online δημόσιας σφαίρας, όπως αυτή εμφανίζεται πέρα από το mainstream επίπεδο των viral που διαπερνούν όλες τις ιντερνετικές φυλές και υποκουλτούρες. Ο Slender Man έφτασε στα αυτιά και τα ματιά του μαζικού ακροατηρίου όταν συνδυάστηκε με τον ηθικό πανικό για τις σκοτεινές κουλτούρες του ίντερνετ έπειτα από ένα θανατηφόρο περιστατικό στο Ουισκόνσιν, όπου δύο 12χρονα παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, δολοφόνησαν μια συνομήλικη φίλη τους προσπαθώντας να τον εντυπωσιάσουν.

Αυτή ήταν κι η ώθηση ώστε να γίνει πράγματι ταινία το creepypasta του Slender Man. Σε διαφορετικό κλίμα, την ίδια περίπου περίοδο ανακοινώνεται κι άλλη μια ταινία βασισμένη σε meme, αλλά αυτήν την φορά με αφορμή ένα tweet που σχολίασε μια φωτογραφία της Rihanna και της Lupita Nyong’o, με την σκηνοθέτιδα Ava DuVernay (που είχε γυρίσει πριν από μερικά χρόνια το Selma) να αναλαμβάνει να γυρίσει την ταινία για λογαριασμό του Netflix και την Issa Rae του Insecure να ετοιμάζει το σενάριο. Η περίπτωση αυτού του tweet όμως, εφόσον προχωρήσει πράγματι και γίνει ταινία, μοιάζει περισσότερο με τις παραπάνω περιπτώσεις όπου κάτι έγινε viral και η κινηματογραφική βιομηχανία, απεγνωσμένη για υλικό, το τσιμπάει ώστε να το αξιοποιήσει.

Και πάλι, δηλαδή, δεν έχουμε κάτι που να αντιστοιχεί στην περίπτωση του Slender Man. Με λίγα λόγια, δεν έχουμε κάτι που να ανταποκρίνεται όντως στο πώς σχηματίζουν κοινές κοινότητες, κουλτούρες και κώδικες επικοινωνίας οι άνθρωποι στο internet μέσα από την γλώσσα των memes. Κι εδώ είναι που ξεκινάει το πρόβλημα της ταινίας – ήδη από τις ρίζες της. Ο σεναριογράφος του κινηματογραφικού Slender Man, David Birke, ο οποίος περιέργως είχε γράψει και το περσινό αξιοπρεπές Elle του Paul Verhoeven (ενώ παράλληλα ετοιμάζει και το σενάριο της μεταφοράς του Ντόριαν Γκρέι που έχει αναλάβει η μουσικός St. Vincent), προσπάθησε μάλλον να μετατρέψει το creepypasta σε μια ταινία που να καταφέρει να γίνει το The Ring των millenials. Δηλαδή, όπως έχει γραφτεί πετυχημένα κι αλλού, να φτιάξει μια horror εκδοχή για τις γενιές του YouTube και των memes, όπως τα The Ring και The Blair Witch Project αντιστοιχούσαν στις γενιές της βιντεοκασέτας και του home video.

Αλλά το πρόβλημα, εν τέλει, δεν είναι απλώς ότι το The Ring ήταν καλή ταινία και το Slender Man ήταν κακή ταινία. Ισχύει κι αυτό, προφανώς, αλλά δεν αρκεί να το κρίνουμε εκ του αποτελέσματος. Το Slender Man θα μπορούσε να γίνει μια ενδιαφέρουσα ταινία αν ξεκινούσε από τελείως διαφορετική βάση. Αν έδινε έμφαση στο πως σχετίζονται μεταξύ τους και δημιουργούν λαϊκές κουλτούρες οι άνθρωποι στο ίντερνετ, στο πώς το πεδίο της online υποκουλτούρας αλληλεπιδρά με τους θεσμούς και τις σχέσεις της καθημερινής ζωής εκτός διαδικτύου, στο πώς προσεγγίζονται οι φαντασιώσεις, τα σκοτεινά αισθήματα ή ακόμα κι η ψυχική υγεία των εφήβων σε ιντερνετικό περιβάλλον. Αντ’ αυτού, επιλέχθηκε μια ασφαλής εκδοχή των χιλιοπαιγμένων εφηβικών horror κλισέ που οι πάντες έχουν κουραστεί να βλέπουν εδώ και πολλά χρόνια. Τι να κάνουμε, συμβαίνουν αυτά.

Best of internet