Κι αυτό, αν μας ρωτάτε, είναι ακόμα πιο μακριά. Ήλπιζα, ελπίζαμε δηλαδή, ότι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα καταφέρει να γίνει στον φυσικό του χώρο φέτος, δηλαδή στις κινηματογραφικές αίθουσες, στο λιμάνι, στην Αριστοτέλους, στη Θεσσαλονίκη. Από τα πιθανά σενάρια, όχι μόνο για το φεστιβάλ αλλά και για το σύνολο της κοινωνικής μας ζωής, επιβεβαιώθηκε δυστυχώς το χειρότερο. Στην covid εποχή, η φεστιβαλική ζωή του 2020 ξεκίνησε μάλλον απαισιόδοξα με την έκτακτη μεταφορά του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης σε ψηφιακή πλατφόρμα και κλείνει, προς λύπη μας, αναμφίβολα απαισιόδοξα με την online διεξαγωγή του παραδοσιακού νοεμβριάτικου κινηματογραφικού φεστιβάλ που φέτος αρχίζει στις 5 και τελειώνει στις 15 Νοεμβρίου.
Είναι δύσκολο να προσποιηθείς τον φεστιβαλικό ενθουσιασμό για την έναρξη μιας τέτοιας διοργάνωσης μέσα σε μια τέτοια συγκυρία. Όπως έχουμε ξαναγράψει, κινηματογράφος δεν είναι μόνο μια καλλιτεχνική γλώσσα, αλλά επίσης μια πολιτιστική βιομηχανία και μια κοινωνική εμπειρία. Αυτή τη στιγμή, αυτές οι δύο τελευταίες πτυχές του σινεμά βρίσκονται σε κρίση, πιθανώς μη-αναστρέψιμη, ενώ η πρώτη δείχνει να δυσκολεύεται να πραγματοποιήσει καλλιτεχνικά (άρα αισθητικά και ηθικά) άλματα προς τα μπρος. Και βέβαια η μορφή φεστιβάλ – ως κατεξοχήν μητροπολιτική, κοσμοπολίτικη, παλλόμενη, ζωηρή νυχτερινή εκδοχή της εμπειρίας της αίθουσας – βρίσκεται αυτή τη στιγμή στον αντίποδα των προτεραιοτήτων που καθορίζει η κρατική διαχείριση της υγειονομικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
ΟΚ, μάλλον τα παραπάνω δεν αποτελούν τον κατάλληλο πρόλογο ούτε το ιδανικό ύφος για να προχωρήσει κανείς στις κινηματογραφικές προτάσεις ενός σημαντικού φεστιβάλ, αλλά μου είναι δύσκολο να πανηγυρίσω για την έστω-και-online επιβίωση της σινε-εμπειρίας όταν το μέλλον προμηνύεται τόσο ζόρικο. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι το φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης δεν έχει ταινίες που αξίζουν την προσοχή μας – αλλά και τον χαμό που έχουν δημιουργήσει από σήμερα που ξεκίνησε η διάθεση των ηλεκτρονικών εισιτηρίων. Ίσα ίσα, έχει και με το παραπάνω, επιδεικνύοντας ένα πλούσιο πρόγραμμα φετινών παραγωγών, αποτυπώνοντας την παγκόσμια κινηματογραφία στο μεταίχμιο ανάμεσα στην κανονικότητα και τη αντι-κανονικότητα. Θα τις απολαύσουμε, ναι, αλλά με πολύ λιγότερη αισιοδοξία απ’ όσο θα θέλαμε.
Κάπως έτσι, λοιπόν, διαλέγουμε 20 φετινές ταινίες που σας προτείνουμε να τσεκάρετε στο 61ο TIFF. Ο λόγος που εστιάζουμε σε νέες ταινίες, παραγωγές του 2019 και του 2020 που κάνουν την πρώτη τους ελληνική προβολή, είναι γιατί, όσο να πεις, οι παλιότερες ταινίες των αφιερωμάτων μπορούν σε έναν βαθμό να βρεθούν και σε άλλες online πλατφόρμες ή μέσα. Παρ’ όλα αυτά, να σημειώσουμε ότι, αν θέλετε να κοιτάξετε προς το κινηματογραφικό παρελθόν μέσα από τον φακό του φεστιβάλ, τότε να τσεκάρετε οπωσδήποτε το sci-fi και cli-fi αφιέρωμα Προφητείες από έναν άλλο Κόσμο γιατί περιέχει σπουδαίες ταινίες, κάποιες εκ των οποίων δυσεύρετες. Επίσης, τα αφιερώματα στον φεμινιστικό κινηματογράφο των Anja Breien και Věra Chytilová θα σας ανταμείψουν σίγουρα αν ψάχνετε κάτι τέτοιο.
Χωρίς να μακρηγορούμε άλλο λοιπόν, κι έχοντας μοιραστεί μαζί σας ήδη τον τρόπο αγοράς των εισιτηρίων και προβολή των ταινιών, περνάμε στις 20 νέες ταινίες που αξίζει να τσεκάρετε στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Μπορεί φέτος οι Κάννες να μην έγιναν, αλλά η Βενετία πραγματοποιήθηκε κανονικά. Δίπλα στο κυρίως πρόγραμμα του φεστιβάλ, τρέχουν πάντα οι παράλληλες διοργανώσεις Venice Days και International Critics’ Week, απ’ τις οποίες προκύπτουν ουκ ολίγες φορές διαμάντια. Φέτος, λοιπόν, στην online Θεσσαλονίκη ταξιδεύει το ψυχολογικό δράμα The Book of Vision του Carlo Hintermann και το Saint-Narcisse του queer μάστορα της ακρότητας Bruce LaBruce, αλλά και τα βραβευμένα The Whaler Boy του Philipp Yuryev από Ρωσία και Ghosts του Azra Deniz Okyay από Τουρκία.
Μιας και σήμερα οι ΗΠΑ μπαίνουν σε μια εκλογική ιστορία με ζοφερό μέλλον μπροστά της, αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά στις ταινίες του φεστιβάλ που αποτυπώνουν την Αμερική σε στιγμές κατάρρευσης. Το Lapsis του Noah Hutton είναι ένα sci-fi εργατικό δράμα, το Funny Face του Tim Sutton είναι ένα εναλλακτικό Joker για το gentrification της Νέας Υόρκης και το Identifying Features της Fernanda Valadez, βραβευμένο δις στο Sundance, ακολουθεί το διαρκές σύνορο μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού μετά την απέλαση.
Πάντα το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είχε πλούσιο πρόγραμμα όσον αφορά τον κινηματογράφο των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης και της Τουρκίας, είτε μέσα από τα διαγωνιστικά τμήματα είτε μέσα από τα αφιερώματα Ματιές στα Βαλκάνια και Meet the Neighbors. Απ’ αυτήν την γενική ομπρέλα λοιπόν, πέρα από το Ghosts που αναφέραμε ήδη, προτείνουμε το βουλγάρικο February του Kamen Kalev (από τις ακυρωμένες φετινές Κάννες) και το σλοβάκικο Servants του Ivan Ostrochovský (από την φετινή Berlinale).
Μιας και είπαμε Berlinale, αν σας αρέσει το πειραματικό σινεμά τότε οπωσδήποτε να τσεκάρετε το sci-fi όνειρο Last and First Men του Jóhann Jóhannsson αλλά και το ρουμάνικο docu-fiction Uppercase Print από τον μετρ του είδους Radu Jude. Στο ίδιο πειραματικό κλίμα, μας έχει ψήσει τα μάλα το Red Moon Tide του Lois Patiño που μοιάζει με έναν αργό και φλεγόμενο sci-fi εφιάλτη.
Περιμένουμε πολλά από το φετινό ελληνικό πρόγραμμα του φεστιβάλ. Πρώτον, έχει το Digger του Τζωρτζή Γρηγοράκη που λατρέψαμε στο Βερολίνο. Δεύτερον, έχει τα Μήλα του Χρήστου Νίκου που εντυπωσίασε στη Βενετία. Τρίτον, έχει το Πρόστιμο του Φωκίωνα Μπόγρη που περιμένουμε να μας δώσει το βρώμικο νυχτερινό αθηναϊκό φιλμ που μας αξίζει.
Μη μας δίνετε πολλή σημασία εδώ. Μυριζόμαστε ότι οι δύο παρακάτω ταινίες θα είναι μούφες, αλλά τις σημειώνουμε γιατί μπορεί κι εσείς, όπως κι εμείς, να λατρεύετε τόσο πολύ τους ανθρώπους που βιογραφούν που να μη μπορέσετε να αντισταθείτε. Το πρώτο είναι το Enfant Terrible για τον Rainer Werner Fassbinder και το δεύτερο είναι το Stardust για τον David Bowie. Με δική σας ευθύνη αποκλειστικά.
Τέλος, επειδή πάντα το αγαπημένο μας κομμάτι κάθε φεστιβάλ είναι το μεταμεσονύχτιο κι επειδή αγαπάμε παράφορα τον κινηματογραφικό τρόμο, σας αφήνουμε με τρεις horror προτάσεις από το φετινό TIFF. Η πρώτη είναι το Relic της Natalie Erika James, μια από τις καλύτερες ταινίες του είδους για το 2020, κι ακολουθούν το Sleep του Michael Venus και το My Heart Can’t Beat Unless you Tell it to του Jonathan Cuartas.
