Ας τα πιάσουμε με τη σειρά, γιατί τα πράγματα είναι αρκετά μπερδεμένα. Λοιπόν, ο Στήβεν Σόντερμπεργκ δεν είναι κι ο πιο συνηθισμένος σκηνοθέτης στην πιάτσα. Ήδη σε ηλικία 26 ετών είχε φτιάξει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, το Sex, Lies, and Videotape, το οποίο του χάρισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες κι έγινε ίσως το γνωστότερο success story του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά. Από εκεί κι έπειτα, η σταδιοδρομία του συνεχίστηκε τόσο με μικρότερες ταινίες (όπως τα Kafka, King of the Hill και Schizopolis) όσο και με μεγαλύτερες χολιγουντιανές παραγωγές (όπως το Erin Brockovich, το Traffic και η Ocean’s τριλογία). Παράλληλα, δούλευε περιστασιακά στην τηλεόραση, γύριζε βιογραφίες του Τσε και έφτιαχνε mashups και fan edits παλιότερων ταινιών. Γύρω στο 2013, λοιπόν, έχοντας γυρίσει 4 ολόκληρες ταινίες μέσα σε 2 χρόνια (Haywire, Magic Mike, Side Effects και Behind the Candelabra), ανακοινώνει ότι σκοπεύει να αποσυρθεί από το σινεμά. Αρχικά λέει ότι θέλει να ασχοληθεί με την ζωγραφική, μετά δηλώνει ότι μάλλον θα πρόκειται περί διαλείμματος, και τέλος αποκαλύπτει ότι έχει ένα σχετικό πενταετές μεταβατικό πλάνο, αρχής γενομένης από τα 50ά του γενέθλια. Από τότε αρχίζει να δουλεύει πιο εντατικά στην τηλεόραση, γυρίζοντας μια δική του σειρά (το αδικοχαμένο The Knick) και εκτελώντας χρέη παραγωγού σε άλλες τρεις (Red Oaks, The Girlfriend Experience και Godless). Ούτε τρία χρόνια δεν περνούν από την κινηματογραφική του απόσυρση, κι ο Σόντερμπεργκ επιστρέφει πέρυσι με το Logan Lucky, ενώ λίγο πριν την κυκλοφορία της ταινίας αποκαλύπτεται ότι έχει γυρίσει ήδη άλλη μία (με iPhone αυτήν την φορά), το horror film Unsane, το οποίο αναμένεται μέσα στο 2018. ΟΚ, διαπιστώσαμε ότι ο άνθρωπος δεν βάζει κώλο κάτω. Ανάμεσα σ’ όλα αυτά όμως, το 2015 ανακοινώνεται ένα ακόμα project του Σόντερμπεργκ – το πιο περίεργο μέχρι τώρα. Επρόκειτο λοιπόν να σκηνοθετήσει το Mosaic, μια mini-σειρά μυστηρίου για λογαριασμό του HBO με την Σάρον Στόουν στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Ed Solomon (Bill & Ted, Men in Black, Charlie’s Angels κλπ) στο σενάριο. Μέχρι εδώ όλα καλά, τίποτα το τρομερά αξιοπερίεργο. Α, ναι, με την εξαίρεση φυσικά ότι η σειρά θα κυκλοφορούσε πρώτα σαν application για κινητά και μετά θα έπαιζε στο HBO, τον Νοέμβριο του ‘17 και τον Γενάρη του ‘18 αντίστοιχα. Ναι, αυτό είναι λοιπόν το Mosaic. Μια σειρά του δικτύου που έγινε συνώνυμο με την χρυσή εποχή της τηλεόρασης, η οποία θα έβγαινε πρώτα στην κυκλοφορία ως interactive app για iOS και Android. Για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί αυτό, ας δούμε πρώτα τα βασικά στοιχεία της πλοκής του Mosaic. H Olivia Lake είναι μια επιτυχημένη συγγραφέας παιδικών βιβλίων και έχει στην ιδιοκτησία της μια μεγάλη έκταση στην χιονισμένη Utah. Παράλληλα, εμπλέκεται στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης και των γκαλερί. Κάπου εκεί μπαίνουν δυο άνδρες στην ζωή της, ο επίδοξος καλλιτέχνης Joel και ο επίδοξος απατεώνας Eric. Όταν η Olivia βρίσκεται δολοφονημένη, αρχίζει να ξετυλίγεται ένα γιγάντιο νήμα ερωτικού μυστηρίου, καλλιτεχνικής ίντριγκας και επιχειρηματικής συνωμοσίας – με την διαλεύκανση του φόνου στο προσκήνιο. Πώς κολλάει το app σε όλα αυτά; Όχι, εδώ δεν έχουμε μια φάση Γιάννης Βούρος, Εσύ Αποφασίζεις κλπ. Οι θεατές δεν έχουν την δυνατότητα να επηρεάσουν την έκβαση της πλοκής. Μετά από κάθε “επεισόδιο” όμως (στην ουσία πρόκειται για clips με χρονολογική ελευθερία στην προβολή τους), η εφαρμογή σε ρωτάει από ποια οπτική γωνία θέλεις να συνεχίσεις. Να διαλέξεις το point of view ενός χαρακτήρα, να διαμορφώσεις την ισορροπία μεταξύ των ηρώων ανάλογα με το πώς προσλαμβάνεις κάθε στιγμή την εξέλιξη της σειράς. Παράλληλα, κινείσαι ανάμεσα σε flashbacks και flashforwards, έχοντας την δυνατότητα να μελετήσεις έγγραφα, αποδεικτικά στοιχεία κλπ. Έχουμε λοιπόν εδώ μια interactive εμπειρία που μοιάζει εξίσου με τηλεοπτική σειρά και adventure game, πακεταρισμένη σε συσκευασία κυριλέ κινηματογραφικού μυστηρίου. Κι εδώ υπάρχει ένα κομβικό ερώτημα. ΟΚ, πες ότι το έκανες αυτό και είδες έτσι το Mosaic. Μετά πώς μεταφράζεται όλο αυτό σε μια συμβατική μίνι-σειρά 6 επεισοδίων; Υπάρχει κάτι που την διαφοροποιεί; Περνάει κάτι από την μορφή στο περιεχόμενο; Ναι, ευτυχώς, και το αποτέλεσμα είναι περίπου όσο μπάχαλο προλαβαίνει να γίνει μια σειρά σε 6 επεισόδια. Ο Σόντερμπεργκ δεν αρκέστηκε στο να σκηνοθετήσει ένα interactive πείραμα ως συνηθισμένη σειρά. Αντιθέτως, πήρε τα στοιχεία της μορφής αυτούς του πειράματος και τα ενσωμάτωσε στο ίδιο το περιεχόμενο του Mosaic. Το αποτέλεσμα είναι άλλοτε μαγικό κι άλλοτε αλλόκοτο. Η σειρά είναι γυρισμένη με απόλυτα φυσικό τρόπο, σχεδόν σαν να μην έχουν γίνει πρόβες ή μοντάζ – ενώ πάντα μοιάζει να μεταφέρεται από το ένα point of view στο άλλο. Στο μεταξύ, αφού η αρχή της σειράς μας έχει βάλει στον πιάτο έναν ανεξιχνίαστο φόνο, εμείς αρχίζουμε να μαζεύουμε στοιχεία και να μαζεύουμε ενδείξεις. Η λέξη κλειδί εδώ είναι η ταχύτητα και η αστάθεια. Όποτε νομίζεις ότι βρήκες ένα κέντρο βάρους στο Mosaic, η σειρά αρχίζει να σε μπουρδουκλώνει με εντυπωσιακό τρόπο. Χαρακτήρες, στοιχεία, εικασίες και plotlines εμφανίζονται και εξαφανίζονται με καταιγιστικό ρυθμό, σαν να τα χειρίζεται σε πραγματικό χρόνο κάποιος που προσπαθεί να σε ξεγελάσει. Το Mosaic μοιάζει με ένα παζλ όπου τα πραγματικά κομμάτια του έχουν ακριβώς την ίδια σημασία με ό,τι περισσεύει απ’ αυτό. Δεν θα πέσουν όλα στην θέση του, δεν θα σου τυλίξει κανείς με φιόγκο το αποτέλεσμα. Κάποιες απαντήσεις είναι ικανοποιητικές, κάποιες όχι, και κάποιες άλλες δεν υπάρχουν. Deal with it. Αυτήν την δομική αποσπασματικότητα την αγκαλιάζει στο έπακρο ο Σόντερμπεργκ. Πάντα στις ταινίες του αγαπάει τους αξιόπιστους αφηγητές, κι εδώ μετατρέπεται ο ίδιος ξεδιάντροπα και υπέροχα σε τέτοιον. Η σειρά είναι ατελής, κι επενδύει σ’ αυτήν την ατέλεια με εκκεντρικότητα και με όραμα. Όταν τον ρώτησαν τι είναι εν τέλει αυτό το πράγμα, ο Σόντερμπεργκ απάντησε πώς “δεν είναι τηλεοπτική σειρά ούτε ταινία, είναι κάτι άλλο”. Το δεχόμαστε και τον ενθαρρύνουμε να συνεχίσει να δοκιμάζει “κάτι άλλο” κάθε φορά.
