Το 1989 ήμουν πέντε χρονών. Ζούσα επί της Κηφισιάς, στο σπίτι της προγιαγιάς μου με την ημίτρελη μητέρα μου. Θυμάμαι έντονα ακόμα όταν με κάθισε και μου εξήγησε τι είναι ο ‘ψυχρός πόλεμος’. Μου είπε γιατί όλοι αυτοί οι μεγάλοι φωνάζουν μεταξύ τους σε αυτό το σπίτι, γιατί πλανάται αυτή η ακατονόμαστη βία, αυτή η ένταση μεταξύ μας και παντού. Είχε να κάνει με την Σοβιετική Ένωση (φίλοι μας) και τις Ηνωμένες Πολιτείες (καπιταλιστικά καθάρματα) και ότι, λέει, έχουν πυρηνικά όπλα (τι παράλογο όνομα για το Τέλος, “πυρηνικό όπλο”). Επιστήμονες έμαθαν να διαλύουν την βασική ύλη του σύμπαντος και όταν το κάνεις αυτό, λέει, το σύμπαν δεν το εκτιμάει και σκάει στα μούτρα σου. Και κάθε μέρα που περνάει μπορεί να εκτοξεύσει η μια πλευρά τα αυτά όπλα της στην άλλη πλευρά και η άλλη θα αναγκαστεί να κάνει το ίδιο και αυτό θα σημαίνει το Τέλος Του Αυτού Κόσμου. Για όλα αυτά έφταιγε ο Καπιταλισμός, έμαθα. Το βάρος αυτής της αφήγησης, σε ουδέτερο τόνο, ότι όλα μπορεί να τελειώσουν χωρίς προειδοποίηση και εξήγηση από μια ανώτερη βια που διαλύει την ύλη για ένα πεντάχρονο είναι μεγάλο, άλλα κυρίως, δεν εξηγεί στην πραγματικότητα τίποτε. Είναι κυκλικό σχήμα εξίσου θεϊκό με την βια ενός ημίτρελου γονέα ο οποίος σε δέρνει προκαταβολικά για κάτι που δεν έχεις κάνει ακόμα. Η Ιστορία, επί ψυχρού πόλεμου έγινε πληγή, και ανορθόδοξα ίσως, για να γιάνει αυτή η πληγή χρειάστηκε να πεθάνει η ίδια η Ιστορία. Κάπου σε εκείνη την ηλικία είδα και το When The Wind Blows που έμοιαζε σαν ‘παιδικό’ άλλα ήταν κάθε άλλο από τέτοιο (ή ίσως, στο πνεύμα που περιγράφω παραπάνω, να ήταν όντως το κατάλληλο παιδικό για την Ιστορία ως πληγή). Σε αυτό το κόμικ – και έπειτα ταινία – βλέπουμε μέσα από τα μάτια δυο αγαπημένων γέρων, ζωγραφισμένων με την απλότητα ενός παιδιού να ζουν μέσα στο σαλόνι τους την πυρηνική καταστροφή. Πέφτουν οι βόμβες και το θυμάμαι σαν τώρα να τους βλέπω, κρυμμένοι κάτω από μια πόρτα ακουμπισμένη σε γωνία στον τοίχο, οπλισμένοι μονάχα με ο ένας την αγκαλιά του άλλου να τους κυκλώνει το νεκρικό φως της έκρηξης. Πρόσωπα γίνονται σκιές και περιγράμματα, και μετά τίποτε. Τι μένει όταν διαλύονται τα σύμβολα; http://www.youtube.com/watch?v=N9aHT-IlkHo Και μετά; Μετά τίποτα ρε μαν. Τι θες; Βγαίνουν από εκεί κάτω και δεν ξέρουν τι να πιστέψουν, ίσως δεν είναι τόσο άσχημα τα πράγματα. Είναι ακόμα ζωντανοί, άλλωστε. Η ραδιενεργή ημιζωή τους συνεχίζεται για λίγο. Η μεγίστη τραγωδία του αγνώμονα μελλοθάνατου, θα την θυμάμαι για πάντα. Έχεις πεθάνει και δεν το ξέρεις. Έχεις πεθάνει και δεν το ξέρεις. Τα παιδάκια αυτής της γενιάς έχασαν την αθωότητά τους έτσι. Όχι από ερωτικές απογοητεύσεις, ούτε επειδή δεν τα πάιζαν ποδόσφαιρο. Πολλά από τα πολιτισμικά φαινόμενα του τέλους της δεκαετίας του ’80 και της αρχής του ’90 χαρακτηρίζονται από τη δυναμική που περιγράφω παραπάνω. Αρκετή ποπ τέχνη έγινε εξτρά κυνική και ηδονιστική, σαν να έλεγε, ας περάσουμε όμορφα επειδή ο κόσμος τελειώνει όπου να’ναι, μωρό μου. Άλλη τέχνη προσπάθησε να ακολουθήσει το μοντερνιστικό πρόγραμμα που την ήθελε να εκφράζει την πραγματική ζωή και να αποδίδει την ανθρώπινη κατάσταση πριν είναι πολύ αργά. Αυτό είναι σημαντικό. Πίστευε, δηλαδή, ότι αν πετύχει η τέχνη, ίσως αλλάξει ακόμα την πορεία προς το Τέλος. Το Χιέβι Μέταλ της εποχής χωρίζεται σε ακριβώς αυτά τα δυο στρατόπεδα. Από την δεξιά (προφανώς) πλευρά έχουμε το λεγόμενο ‘Hair Metal’ ή ‘Glam Metal’ που το ξέρετε από τους Bon Jovis και τους Poisons και τους Whitesnakes και τα λοιπά. Χυδαίο πάρτι-ποπ-μέταλ με λαδωμένα πέη και φτηνά ναρκωτικά. Δεν είναι τυχαίο ότι 2013 το ακούν με νοσταλγία άνθρωποι που τώρα επίσης ακούν σκυλάδικα και τοπ 20 με την ίδια άνεση. Μπορεί να μην πεθάναμε ακόμα άλλα το καλό γούστο ψόφησε λιγάκι κάπου εκεί γύρω. Από την αριστερή πλευρά έχουμε το Thrash Metal εν γένει και ειδικά μια ξεχασμένη σήμερα υποκατηγορία που λέγεται Techno-thrash. Το Thrash προφασίζεται ότι ασχολείται με πραγματικά πράγματα, με την ζωή στις χαμηλές κοινωνικές τάξεις, με την έλλειψη δικαιοσύνης και με την περιβαλλοντολογική και γεωπολιτική κατάσταση. Α, και με το σκέιτ-μπόρντινγκ. Και τα δυο αυτά κεντρικά ρεύματα του Χιεβι Μεταλ ήταν ιδιαίτερα πετυχημένα εμπορικά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, που σήμερα οι μεταλλάδες κάνουν ότι ξεχνάνε. Προφανώς το ποπ μέταλ έβγαζε περισσότερα φράγκα και γκλάμουρ, άλλα και οι θρασάδες ήλπιζαν σε επαγγελματική καταξίωση με τα πονήματά τους. Πολλοί μουσικοί, ειδικά στο αμέρικα, έπαιξαν και σε μεν και σε δε μπάντες. Για να καταλάβουμε συνοπτικά πως προκύπτει αυτό το σχιζοφρενικό δίπολο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα απλό ψυχολογικό εργαλείο: το χιέβι μέταλ, από το 1980 μέχρι το 1985 γεννιέται και περνάει τα παιδικά του χρόνια. Στο 1986 περίπου στρέφει το μάτι του πάνω του η εμπορική καταξίωση και η κοινωνία το κοιτάει. Το χιέβι μέταλ, τώρα που έχει κερδίσει το ενδιαφέρον του μπαμπά του σταματάει να παίζει και μπαίνει στην εφηβεία του. Η διονυσιακή του πλευρά δίνει αυτό το joie de vivre μεσώ του ποπ μέταλ. Ο μπαμπάς χορεύει. Η απολλώνια θέλει να την ‘πάρουν στα σοβαρά’, και έτσι επιστρατεύει την μοντερνιστική γλώσσα για να κάνει σοβαρό μέταλ που έχει κάτι να πει με τον στόμφο που ένα εφηβάκι στο λύκειο κάθεται να γράψει σκέφτομαι και γράφω για τον πυρηνικό όλεθρο ξέροντας ότι με τον πύρκαυλο λόγο του θα αποτρέψει το ολοκαύτωμα. Έτσι λοιπόν, το θρας (μεταξύ μας) μέσα σε 2 χρόνια γίνεται από άπλα πιο_γρήγορο_χιέβι_μέταλ_με_πανκ, σε οργανωμένο (και προ-κατ) μοντερνιστικό παρακλάδι. Είναι πολύ αστείο να δείτε το επίπεδο του από αυτό το χαζό τραγούδι των Anthrax που λέγεται Indians και πραγματεύεται την σφαγή των ντόπιων Αμερικάνων από τους εισβολείς τους. “prejudice, something we all can do without” λένε οι Άνθραξ ανάμεσα στους διασκεδαστικούς χορούς τους και με κάνουν να θέλω να σκοτώσω γατάκια. Οι Anthrax χέστηκαν για τους Ινδιάνους, εδώ που τα λέμε. Το παίζουν άπλα ‘μεγάλοι’ για κάνα δυο τραγούδια και μετά το ξαναγυρνάνε στο παρτάκικο, κάνουν τις κόκες τους στα παρασκήνια, καμιά γκρούπι επειδή είμαστε και Άντρακλες. Όλοι ευχαριστημένοι. Εκεί που το τεχνοθρας (μεταξύ μας) διαφέρει από τον μεγάλο αδερφό του είναι ότι επαναστατεί απέναντι και στα στερεότυπα και τις φόρμες του ίδιου του χιέβι μέταλ και του θρας. Στον ευκαιριακό του χαρακτήρα, στον σεξισμό του, στην επίφασή του, στην ‘διασκέδαση’. Δεν θέλει να φανεί άπλα έξυπνο για τα μάτια του κόσμου, θέλει να αναστατώσει τα κλισέ του ίδιου του χώρου που το αναδεικνύει, επειδή βλέπει προβλήματα και μέσα και έξω. Η εποχή είναι κρίσιμη, ίσως υπάρχει λίγος χρόνος. Πρέπει να κάνουμε κάτι σημαντικό με τον χρόνο που έχουμε. Αυτή η συλλογιστική εξαφανίζεται με την νίκη του καπιταλισμού και το λεγόμενο ‘τέλος της ιστορίας’ λίγο αργότερα. Αλλά θα φτασουμε και εκεί. Ιστορικά ο όρος τεχνοθράς μας έρχεται από μια περίεργη Τεξανή μπάντα με το όνομα Watchtower. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι Αμερικάνικη, επειδή οι Αμερικάνοι, με το διαφημιστικό πνεύμα που τους κατέχει έσπευσαν και μέσα στα 5-10 χρόνια της ιστορίας του Χιεβι Μεταλ εφηύραν δεκάδες υποκατηγορίες μέταλ. Γιατί; Επειδή όταν έφτιαχνε η μια μπάντα το ‘power metal’ της, δεν είχε σκοπό να υπάρξουν και άλλες power metal μπάντες μεθαύριο, το ήθελε για brand του εαυτοί της μονάχα! Έτσι και οι Watchtower, ονόμασαν την μουσική τους ‘abstract, complex techno-thrash’ και με καραβάκι την ελπίδα εκμοντερνίσανε τους Rush δια μέσου των Metallica (αν θέλετε και μια αφαιρετική μουσική περιγραφή του ιδιώματος, να τη). Αυτό που χαρακτηρίζει λοιπόν τους Watchtower και ενέπνευσε σχεδόν όλους τους άλλους ακόλουθούς τους στα επόμενα 3-5 χρόνια είναι μια πυκνότητα στην μουσική τους. Το θρας ήταν ήδη πολύ πυκνό, ειδικά ρυθμικά. Πολύς κόσμος αυτό πιστεύει ότι είναι το τεχνοθρας, ήτοι “τεχνικό θρας”. Αυτό είναι εσφαλμένο. Παρακάτω θα παρουσιάσω μερικές μπάντες και δεν πρόκειται να σχολιάσω το πόσο ‘παιχταράδες’ είναι ή πόσο περίπλοκες είναι οι συνθέσεις. Είναι όσο παίχτες χρειάζεται και οι συνθέσεις όσο σύνθετες χρειάζεται για να εκφραστούν αυτά που θα εξετάσουμε. Θα κοιτάξουμε μαζί μερικά αισθητικά και λυρικά αποσπάσματα και θα βγάλουμε ένα άλλου είδους συμπέρασμα που θα επιστρέψει στο αυτό χαμένο ιδίωμα λίγη από την ιστορική του αναγκαιότητα ύπαρξης. http://youtu.be/5Bi58negGw4 Σε μια χώρα με επικίνδυνη ροπή προς την απόκρυψη Μια φρικτή καταστροφή στο Τσερνομπίλ αποσιωπήθηκε Ενώ ένα δηλητηριώδες σύννεφο απλώνεται πάνω από το Ανατολικό Μπλοκ Θορυβώδεις πληροφορίες διαρρέουν σταδιακά. […] Ραδιενεργές πολίτικες επιπτώσεις – τοξικές συγκρούσεις Σοβιετική κρυπτικότητα υπό διπλωματική επίθεση Στο εξωτερικό εξαγριωμένες χώρες απαιτούν εξηγήσεις Απαντιούνται από δύστροπες αντιπαραθέσεις και διστακτική παραδοχή […] Ενταφιασμένο σε τσιμέντο, το Τσερνομπίλ θα παραμείνει για πάντα Ένα μνημείο των φρικτόν αποτελεσμάτων της ανθρώπινης απροσεξίας. Αυτό ήταν οι Watchtower, και αυτό είναι συνοπτικά, το τεχνοθράς. Ένας κώδωνας κινδύνου. Οι Τεξανοί εδώ δεν προσπαθούν άπλα να κάνουν ‘κουλ, σκεπτόμενο μέταλ’. Επαναστατούν απέναντι στα αισθητικά κλισέ του ίδιου του μέταλ, αναστατώνουν το παράδειγμα. Από τα αφηρημένα ακόρντα στην αρχή όπου το μπάσο οδηγεί μέχρι το ατονικό σόλο στην μέση που περισσότερα κοινά έχει με κάποιον κυβιστικό πίνακα πάρα με τους Τζουντας Πριστ, γίνεται ξεκάθαρο ότι έχουμε εδώ μια νέα γλωσσά που ακολουθεί άλλο πρόγραμμα, μια ριζοσπαστική κίνηση εντός του κατά τα άλλα ρομαντικού μέταλ μας. Πανκ στην νοοτροπία, φιούζιον στην μέθοδο, επαναστατική και ενοχλητική. Ενώ οι Watchtower φοράνε στο San Antonio Texas μπλουζάκια με το σφυροδρέπανο (μπορείτε να σκεφτείτε πόσα κότσια αυτό θέλει το 1988) στην διχασμένη γερμάνια οι Sieges Even κυκλοφορούν το δικό τους ντεμπούτο, με το όνομα Life Cycles. Ας το ακούσουμε και ας διαβάσουμε τους στίχους του “David”. http://youtu.be/pMVQjVG-HoM Πίσω στις μέρες της αμφιβολίας και αμφισβήτησης, από Παλαιστινιακό χώμα Ξεκίνησε ένα ταξίδι, αχανές στα βάθη της ιστορίας και του χρόνου. Εξορισμένοι και αποδιωγμένοι, φυλακισμένοι στα τείχη της Βαβυλώνας Μια συνεπεία ανήκουστη, διασπορά και αποδιωγμός για κανέναν κατανοητό λόγο Το σύμβολο της εξομολόγησης, τώρα αντικείμενο χλεύης Ένα αέναο ταξίδι μέσα στον χρόνο Προκατάληψη, παραλογισμός, ένας επιδημικός σπόρος Σήμερα κουνάμε τα κεφάλια μας, δεν μπορούμε να καταλάβουμε Αλλά στην νύχτα του πολιτισμοί, όταν η λογική κατέρρευσε και ο φασισμός υπερνίκησε Μια τραγωδία σημάδεψε τον κόσμο, ενεργοποιημένη από μια δουλική μάζα. Αλλά ο,τι έγινε τότε δεν θα ξαναγίνει τώρα, σίγουρα Κλείστε τα μάτια σας και άπλα ξεχάστε. Το 1989 οι Sieges Even γράφουν ένα τραγούδι που υπερασπίζεται τους Εβραίους και προειδοποιεί για την επάνοδο του φασισμού ενώ το υπόλοιπο χιέβι μέταλ λίγο-πολύ ενστερνίζεται δεισιδαιμονίες μεσαιωνικές περί του πως ‘όλοι αυτά τα ελέγχουν’ και ‘new world order’ και τέτοιες πίπες. Και τότε, και τώρα. Μέσα στο βινύλιο οι Sieges Even έχουν το χωρίο του Bertolt Brecht “αυτός που δεν ξέρει την αλήθεια είναι άπλα ηλίθιος, αυτός που την ξέρει και την ονομάζει ψέμα είναι εγκληματίας”. Κώδωνας κίνδυνου. Αυτή ήταν και είναι η δέσμευση της μοντερνιστικής τέχνης. Οι επίσης Γερμανοί Deathrow εξετάζουν την καπιταλιστική πραγματικότητα στο δικό τους Machinery, Περπατώ στους δρόμους της παλιάς μου πόλης Κοιτώ πίσω στις μέρες της παιδικής μας ηλικίας Εργοστάσια στα λιβάδια που παίζαμε Καπνός πνίγει τον ουρανό Και κρύβει τον ήλιο Ο Θεός να ευλογήσει αυτό το σπίτι, το αμάξι μου και την TV Δείξτε μας τα είδωλά μας στα περιοδικά Χτίστε μας μια φυλακή δίχως τοίχους Εξουσιάστε μας με τα λεφτά, είμαστε ανίσχυροι Είμαστε άπλα γρανάζια σε μια μεγάλη μηχανή Ο σύμπτωση του στιχουργικού περιεχομένου με την αγκιστροειδή μουσική σβήνει την ελπίδα, τρώει μέσα στις αλυσίδες της το ‘εγώ’, απογυμνώνει τον τρόμο κάτω του ‘όλα είναι καλά’. Οι Αμερικάνοι Kinetic Dissent στο Melanin γράφουν ένα από τα πιο πειστικά τραγούδια για το ζήτημα της ράτσας στο ιδίωμα μόνο και μόνο επειδή είναι λακωνικοί και ελπιδοφόροι. Η διάφορα τους με τους Anthrax παραπάνω είναι ότι στο να μας πουν ‘με τι μπορούμε να ζήσουμε χωρίς’ άλλα να μας ρωτήσουν το τι έχουμε κάνει παραπάνω. Η διάφορα της ανοχής από τον ακτιβισμό. http://youtu.be/bD5Fv1b7ePo Μελανίνη – πάει να πει το βάσανο συνεχίζεται Μνήμη – πάει να πει ότι δεν είναι δίκη μας αυτή η γη Αλλά προσπαθούμε να κάνουμε την ζωή μας να αξίζει. […] Έρχεται μια στιγμή που πρέπει να σε ρωτήσω Τι κάνεις; Τι θα μπορούσες να έχεις κάνει; Τι έχεις κάνει ως τώρα; Οι Coroner από την Ζυριχη στο No Need to be Human καθρεφτίζουν το διαλυμένο άτομο στο κοινωνικό επίπεδο. […] Μα τώρα είμαι εδώ, χαμένος ανάμεσα σε μηχανές Παρακολουθώ γκρίζα, βουβά πρόσωπα να καταστρέφουν τις ζωές τους. Γιατί το κάνεις αυτό; Σταμάτα Είσαι αθώος σαν νεογέννητο Χαμένη ταυτότητα – δεν χρειάζονται ονόματα Χαμένη ταυτότητα – δεν χρειάζονται ιδέες Χαμένη ταυτότητα – δεν χρειάζεται αντίσταση Χαμένη ταυτότητα – δεν χρειάζεται να είσαι άνθρωπος Και οι Depressive Age, θύματα του ψυχρού πόλεμου με τρόπο που εγώ και εσύ δεν θα βιώσουμε πότε, λένε στο Never Be Blind [ca_audio url=”http://luben.tv/wp-content/uploads/2013/03/nbb.mp3″ width=”460″ height=”27″ css_class=”codeart-google-mp3-player” autoplay=”false”] Βλέπω αγάπη και βλέπω μίσος Απόλαυση και αηδία υποκρισία και ειλικρίνεια πεινά και λαιμαργία βασανισμούς και φάρμακα ασθενείς και κουλ φρικιά κοροϊδία και συμπάθια Βλέπω το χτες και το σήμερα Την ανατολή και την σκοτεινή νύχτα Την σκληρότητα και την ευγένεια την μιζέρια και την άνεση Και πότε δεν θα είμαι τυφλός Μέτα την πτώση του τείχους πολλές από αυτές τις μπάντες άλλα και άλλες που είχαν συγγενικές επιρροές και φιλοδοξίες σταδιακά ενσωματώθηκαν σε αυτό που σήμερα αναγνωρίζουμε ως ‘προοδευτικό μέταλ’ και μερικά χρόνια ακόμα μετά, εξαφανίστηκαν. Αρκετό από αυτό το προοδευτικό μέταλ διατηρεί το μοντερνιστικό του πρόγραμμα άλλα – όπως διάφορα κοινωνικά ρεύματα μετά την επικράτηση του καπιταλισμού – εξατομικεύεται. Η μέση προοδευτική μέταλ μπάντα ασχολείται πολύ με την ζωή του πεφωτισμένου ιδιώτη μέσα σε έναν κόσμο μετριότητας. Με έναν τρόπο το προοδευτικό μέταλ ξαναγυρνάει τους θράσερς-που-τους-άρεσαν-οι-Rush πίσω στους Rush ευθέως και την αντικειμενιστική φιλοσοφία τους που τόσο ταιριάζει στον καπιταλισμό. Η βίαιη άκρη του -θρας τμήματος του ιδιώματος αμβλύνεται επειδή δεν υπάρχει κίνδυνος άμεσος πια. Ας σολαρουμε τώρα. Αυτό μας λέει ότι το χιέβι μέταλ έχει κάτι να πει κοινωνικά και σε ταξικό επίπεδο μόνο επί συνθήκες επικείμενης καταστροφής και επειδή δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Κατά τα άλλα προτιμά να ασχολείται με τον εαυτό του ως μονάδα και οντότητα, πίσω, δηλαδή, στο ρομαντικό του κέντρο. Η κοροϊδία του να προσποιούνται ρομαντικοί ότι είναι μοντερνιστές εξηγεί γιατί το προοδευτικό μέταλ κατέρρευσε πολύ γρήγορα και σήμερα επιζεί μόνο σαν φορμαλιστική περιγραφή του τσίρκο-μέταλ (παίζω όλα τα είδη μουσικής μαζί και σολάρω ατελείωτα). Χωρίς ψυχρό πόλεμο δεν μπορεί να υπάρχει τεχνοθράς και αυτό είναι καλό. Δεν είναι τυχαίο ότι η αναζωπύρωση του θρας τα τελευταία 5 χρόνια τόσα δεν έχει παρασύρει και το τεχνοθράς μαζί, και αυτό δεν συμβαίνει επειδή δεν μπορούν να παίξουν αρκετά σύνθετα οι νεόκοποι, το αντίθετο (αν και δεν μπορούν όλοι να συνθέσουν έτσι και ας μπορούν να εκτελέσουν έτσι, σίγουρα). Έχει να κάνει με το ότι το νεοθράς είναι μουσική για διασκέδαση από εξατομικευμένες οντότητες που άπλα τους αρέσουν τα πυκνά ριφς και η ταχύτητα. Κανέναν δεν τον ωθεί ο τρόμος της αυριανής καταστροφής στο να γράψει σύνθετα κομμάτια που εκφράζουν σύνθετες ανησυχίες. Τελειώσαμε με αυτά τα πράγματα, έτσι; Είναι γραφικά. Τελειώσαμε με την ιστορία. Όλα είναι καλά. Είμαστε όλοι καταναλωτές και χαρούμενοι, ναι; Έχουμε δουλείες, προνομία και υπεροχή κουλτούρα. Έχεις πεθάνει και δεν το ξέρεις. Σημασία έχει όμως ακόμα και για αυτό το ασθενές ιδίωμα να μην ξεχαστεί επειδή μέσα του εμπεριέχεται η ιστορία του τρόμου και του πως επηρέασε την υποκουλτούρα του χιέβι μέταλ. Μην συνοψίζετε το τεχνοθράς στο προοδευτικό μέταλ. Προϋπάρχει αυτού και αποτελεί μια από τις καθοριστικές του επιρροές. Μην αντιλαμβάνεστε το τεχνοθράς σαν επίδειξη άδειας τεχνικής, στο jazz fusion έπαιζαν πολύ περισσότερα πολύ πιο σύνθετα 10 χρόνια πριν. Μπορεί το χιέβι μέταλ να είναι συνολικά ρομαντικό και απασχολημένο με την εσωτερική αντανάκλαση, άλλα όχι μόνο, και όχι πάντα. Υπάρχει μια πλούσια δυναμική στην αντιδιαστολή των κοινωνικών ανησυχιών αυτών των περίεργων μεταλλάδων της εποχής και της δύσκαμπτης, δύστροπης και μη-διασκεδαστικής άλλα συνάμα γεμάτης ζωή και ενεργεία μουσικής τους. Εν τελεί το ιδίωμα ήταν υποκριτικό ακριβώς επειδή με την πτώση της ΕΣΣΔ δεν επαναπροσδιορίστηκε σε άλλη ακτιβιστική βάση άλλα κατάπιε το παραμύθι της ‘ελευθερίας της αγοράς’. Αλλά πολλή τέχνη είναι υποκριτική, ίσως όλη. Μας έχουν εμπνεύσει πολλοί υποκριτές που δεν τους είχαμε καταλάβει, και αυτό που μας ζήτησαν ήταν αδύνατο. Στην πορεία προς το αδύνατο, με την σκιά μας να μας ακολουθεί σαν τρόμο ίσως να ζήσαμε και λίγο παραπάνω από μισή ζωή.
