Μένοντας στο Λονδίνο τα τελευταία χρόνια, έχω δει τα καλλιτεχνικά κινήματα να έρχονται και να παρέρχονται. Πριν από δύο – τρία χρόνια ο μποέμικος κόσμος ζούσε ανατολικά, τώρα μετακινείται νότια, και μαζί με αυτόν οι τιμές των σπιτιών. To Λονδίνο, ως μητρόπολη του κόσμου, έχει αυτό το ιδίωμα του να βλέπεις την street art της Brick Lane ακριβώς δίπλα στα γυάλινα μεγαθήρια του οικονομικού κέντρου σαν μια συνθήκη παντελώς φυσιολογική, όπως τα Εξάρχεια αναπνέουν δίπλα στις βιτρίνες του Κολωνακίου, μα πολλαπλασιασμένο επί εκατό. Όπου πηγαίνει η τέχνη οι τιμές εκτοξεύονται και αυτόματα προσελκύουν εταιρικά στελέχη και μεγαλοαστούς που επιζητούν μια ψευδαίσθηση περιπέτειας στη στυλιζαρισμένη ζωή τους. Έτσι, οι καλλιτέχνες πρέπει πάλι να μετακινηθούν και να φτιάξουν από την αρχή ένα νέο πυρήνα δημιουργίας. Και σιγά σιγά το Λονδίνο χάνει αυτόν τον αέρα του πολιτισμικού αναβρασμού, τόσο στο δρόμο όσο και στις γκαλερί, γιατί πολύ απλά η ίδια η πόλη διώχνει τα κατώτερα στρώματα για να υποδεχθεί τον ξένο επενδυτή, το ασφαλιστικό γραφείο και την κόρη του σεΐχη. Μαζί με αυτούς, θα υποδεχθεί και την απώλεια πολιτιστικής ταυτότητας. Η Αθήνα όμως, περνώντας μέσα από το φίλτρο της κρίσης, παραμένει οπτικά στάσιμη, τουλάχιστον όσον αφορά την ανακατάταξη πληθυσμών από περιοχή σε περιοχή. Αυτό είναι το στοίχημα που έχασε το Λονδίνο αλλά κέρδισε το Βερολίνο: να καταφέρουν οι καλλιτέχνες να διαχειριστούν με κάθε δυνατό τρόπο τις όποιες συνθήκες τους παρουσιάζονται για να κρατήσουν μακρυά την άψυχη ανάπτυξη του ουρανοξύστη που είναι χτισμένος εκτός περιβάλλοντος, και κατά συνέπεια να καλλιεργήσουν την όψη και την αύρα της πόλης. Μέσα από τη μιζέρια και τη στασιμότητα βλέπω τους συνομήλικους μου Αθηναίους να δημιουργούν και να καταλαμβάνουν το κέντρο με τον ίδιο τρόπο που γινόταν πάντα, πολύ απλά γιατί το οικονομικό πάγωμα δεν σήμανε πολιτιστικό πάγωμα, ακόμα και αν τα οράματά τους είναι κρυμμένα στους άσχημους τοίχους της πόλης και όχι σε μεγαλεπήβολα σχέδια. Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, αλλά η καλλιτεχνικά ασυμβίβαστη ζωή είναι παντού δύσκολη, ίσως πιο δύσκολη στο Λονδίνο παρά στην Αθήνα, και πιο εύκολη σε άλλες πόλεις του κόσμου. Οι μητροπόλεις αλλάζουν με ραγδαίους ρυθμούς αντικατοπτρίζοντας τις συνθήκες των καιρών. Στον αγώνα τρεξίματος μεταξύ της τέχνης και της οπτικής ομογενοποιήσης, το πλεονέκτημα ταχύτητας που έχει ο Αθηναίος καλλιτέχνης στηρίζεται στο κομμένο πόδι της οικονομίας μας, η οποία, στα χέρια της διαφθοράς, επιζητεί να μετατρέψει την πόλη σε ένα τεχνοκρατικό φάντασμα.
