Αν κάτι δεν το έχεις αγαπήσει, τότε είναι αδύνατον να σε πονέσει. Αυτή είναι η αφετηρία από την οποία ξεκινάμε, φίλες και φίλοι, για να προσεγγίσουμε το ερώτημα του τι συνιστά φόλα και τι όχι – στο σινεμά, εν προκειμένω. Παρότι μπορούμε γενικά να μιλήσουμε για κάποια πιο αντικειμενικά αισθητικά κριτήρια, η φόλα είναι εκ των πραγμάτων μια σχετική κι υποκειμενική έννοια, κι αυτό γιατί πάντα η απογοήτευση έρχεται συναρτήσει των προσδοκιών. Αν δεν έχεις επενδύσει τίποτα σε κάτι, τότε δεν έχει την δυνατότητα να σε πληγώσει. Αν όμως περίμενες πράγματα από αυτό, αν είχες προβάλει πάνω του προσδοκίες, αν του είχες επιτρέψει να σου δώσει υποσχέσεις, τότε θα πληγωθείς. Και φυσικά δεν φταίει κανένας άλλος γι’ αυτό, παρά μόνο εσύ. Επομένως, κάθε φορά που χαρακτηρίζουμε μια ταινία ως απογοήτευση, αυτό αποκαλύπτει περισσότερα πράγματα για εμάς και την σχέση μας με το σινεμά, παρά για την ίδια την ταινία και την ποιότητά της με την στενή έννοια. Μ’ αυτήν την έννοια, από την παρακάτω λίστα απουσιάζουν οι ταινίες που ναι μεν δε μου άρεσαν, αλλά δεν είχα και καμία ιδιαίτερη προσδοκία από αυτές. Ας πούμε, το ότι δε μου άρεσε το Joker: Folie a Deux ή το Beetlejuice Beetlejuice δεν αρκεί για να τους δώσει μια θέση σε αυτήν την λίστα, αφού αμφότερα τα είδα χωρίς να περιμένω να μου αρέσουν (και γι’ αυτό και δεν πρόκειται στα μάτια μου για απογοητευτικές ταινίες). Αντίστοιχα, το Back to Black για την Amy Winehouse επίσης δε μου άρεσε, αλλά καθώς είμαι αρνητικά προκατειλημμένος προς αυτό το είδος μουσικού biopic, δεν μου προκάλεσε κάποια απογοήτευση. Παρομοίως, δεν είχα καμία απολύτως προσδοκία από το Unfrosted, αλλά το είδα γιατί για κάποιο λόγο σπεύδω να δω οτιδήποτε φτιάχνει ο Jerry Seinfeld. Προς μηδενική μου έκπληξη, όμως, η ταινία ήταν σκατά. Για να μην τα πολυλογώ, ελπίζω να κατέστη σαφές πως οι παρακάτω ταινίες δεν είναι οι κατά τη γνώμη μου χειρότερες ταινίες του 2024, αλλά αυτές που με πίκραναν περισσότερο γιατί περίμενα κάτι περισσότερο ή κάτι διαφορετικό. Προχωράμε, λοιπόν, στη λίστα με τις 10 μεγαλύτερες κινηματογραφικές φόλες της χρονιάς. Απολαύστε υπεύθυνα και, κυρίως, ψύχραιμα. 10. Wolfs (Jon Watts) Οκ, γουστάρω παλιομοδίτικο μπαμπαδίστικο σινεμά όπως όλοι μας, και η ιδέα δύο lone wolves που αναγκάζονται να συνεργαστούν παρά την θέλησή τους είναι ένα καλό premise, δε λέω. Και δεν είναι ότι με ενόχλησαν τα κλισέ, κάθε odd couple ταινία που σταδιακά μετατρέπεται σε buddy comedy αναγκαστικά περιέχει τα κλισέ της. Εδώ όμως τα πράγματα ήταν εντελώς άνευρα και ψόφια, με τους Brad Pitt και George Clooney να μοιάζουν να καταβάλουν την λιγότερη δυνατή προσπάθεια και να προτιμούσαν να βρίσκονται οπουδήποτε αλλού εκείνη τη στιγμή. Μακάρι να ήταν ωραία αυτή η ταινία, μύριζε ατόφιο, άκοπο fun. 9. Twisters (Lee Isaac Chung) Και θα μου πείτε, είναι δυνατόν να είχες προσδοκίες από το Twisters; Ένα sequel της ταινίας καταστροφής από τα 90s που βλέπαμε μικροί στο Star; Θεωρητικά δεν θα είχα κανέναν απολύτως λόγο να περιμένω το οτιδήποτε. Αυτό που μου ερέθισε την προσοχή όμως ήταν το γεγονός ότι την σκηνοθεσία υπέγραφε ο Lee Isaac Chung του Minari, που ήταν ωραιότατη ταινία, και λέω, οκ, ας δούμε τι θα κάνει σε blockbuster στουντιακό επίπεδο. Κάτι και οι καλές κριτικές που είχε πάρει η ταινία, πίστεψα πως θα ήταν λετζίτ καλή. Αλλά όχι, ήταν απλά ένα ακόμα στερεοτυπικό disaster movie, όχι απαραίτητα *κακό*, αλλά χωρίς τίποτα το αξιόλογο που υποσχόταν το όνομα και οι κριτικές. 8. Kingdom of the Planet of the Apes (Wes Ball) Αν με ρωτάτε, το reboot του Planet of the Apes στα 10s όχι μόνο ήταν μια σπάνια περίπτωση πετυχημένου rebooted franchise, αλλά κι ένα από τα καλύτερα μπλοκμπαστερικά franchises της περασμένης δεκαετίας. Με δεδομένο λοιπόν ότι πέρασαν 7 χρόνια από το τρίτο μέρος του αναγεννημένου franchises, το οποίο μάλιστα είχε κλείσει ικανοποιητικότατα ως τριλογία, αν ήταν να ξαναδούμε μια νέα ταινία Planet of the Apes ας ήταν κάτι καινούριο και διαφορετικό, ένα νεό reboot δηλαδή, ή μια εστίαση σε ένα διαφορετικό στοιχείο του σύμπαντος, κι όχι ένα τόσο χλιαρά ξαναζεσταμένο πιάτο. 7. Blink Twice (Zoe Kravitz) Λοιπόν, νομίζω ότι υπάρχει θέμα πλέον με το πώς το Hollywood εκμεταλλεύεται την ατμόσφαιρα αυξημένης ταξικής ανισότητας (και ταξικού μίσους) φτιάχνοντας απανωτά ταινίες φτηνού λαϊκίστικου pop αντικαπιταλισμού. Το βλέπουμε όλο και περισσότερο με φιλμ σαν το Glass Onion και το The Menu (και χειρότερες εκδοχές τους), με την φιγούρα του διεστραμμένου λευκού tech bro εκατομμυριούχου α λα Elon Musk να χρησιμοποιείται κινηματογραφικά για να ξελασπώσει συνολικά το κεφάλαιο και τον καπιταλισμό. Πρόκειται για μια σύγχρονη μορφή χολιγουντιανού exploitation προς την ταξική, την φυλετική και την έμφυλη καταπίεση – και η liberal girlboss διέξοδος που προτείνεται εδώ είναι φυσικά οι μαύρες γυναίκες CEOs. 6. Alien: Romulus (Fede Alvarez) Λοιπόν, ήρθε η ώρα του hot take. Ξέρω ότι το Alien: Romulus άρεσε γενικά στο κοινό και την κριτική, και ειδικότερα στους πιουρίστες ολντσκουλάδες φίλους του franchise, και σε καμία περίπτωση δεν θα υποστηρίξω ότι είναι μια κακοφτιαγμένη ταινία, αλλά προσωπικά είμαι μέγας λάτρης της στροφής που έκανε ο Ridley Scott με το Prometheus προς την μυθολογική πλευρά του Alien και την εξερεύνηση της κοσμολογίας του. Κι ακόμα κι αν το Alien: Covenant δεν ήταν τόσο καλό στην υλοποίηση, θεωρούσε ότι είναι στην σωστή κατεύθυνση θεματολογικά. Αν μη τι άλλο, ήταν μια κατεύθυνση που κοιτούσε μπροστά με κάποιον τρόπο. Αντιθέτως, η νοσταλγική ματιά του Romulus προς τις πρώτες δύο ταινίες δεν θεωρώ ότι προσφέρει κάτι πέρα από ένα (καλοφτιαγμένο) fan service χωρίς φιλοδοξία. 5. Megalopolis (Francis Ford Coppola) Εδώ χρωστάω σαφέστατα ένα εκτενές κείμενο ανάλυσης του Megalopolis γιατί, ακόμα κι αν δε μου άρεσε, η νέα ταινία του Francis Ford Coppola αξίζει να την πάρουμε σοβαρά και να την συζητήσουμε σοβαρά – τόσο σχετικά με τις συνθήκες παραγωγής της όσο και για το περιεχόμενό της. Δεν είναι ότι ο Coppola είχε δώσει καλά δείγματα γραφής τις τελευταίες δεκαετίες (η τελευταία πραγματικά καλή ταινία του είναι το Dracula του 1992), αλλά κανείς δε μπορεί να αρνηθεί ότι πρόκειται για ένα μείζον κινηματογραφικό συμβάν και πιθανώς την τελευταία έκλαμψη της παλιάς μεγάλης κινηματογραφικής φιλοδοξίας του αμερικάνικου σινεμά των 70s, της οποίας ο Coppola είναι ένας από τους τελευταίους εν ζωή εκπροσώπους. Αλλά η ταινία δεν είναι καλή, όχι. Περισσότερα όμως σε επόμενο κείμενο. 4. The Bikeriders (Jeff Nichols) Απαραίτητο disclaimer κι εδώ: σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω ότι το The Bikeriders είναι μια κακή ταινία. Είναι μια καλοφτιαγμένη ταινία σε γενικές γραμμές, ίσως υπερβολικά ρετρό/παραδοσιακή στη ματιά της χωρίς να κομίζει κάτι καινούριο στην Easy Rider κινηματογραφική εικονογραφία και μυθολογία που επικαλείται, και με πιο αδύναμο πρωταγωνιστικό ντουέτο απ’ ό,τι θα απαιτούσε αυτή η back-to-basics επιστροφή (τουλάχιστον το σώζουν ο Tom Hardy κι ο Michael Shannon), αλλά το πρόβλημά μου είναι άλλο. Την προηγούμενη δεκαετία, ο Jeff Nichols ήταν ένας από τους Αμερικάνους σκηνοθέτες απ’ τους οποίους είχα μεγάλες προσδοκίες, λόγω των πρώτων τριών ταινιών του, του Shotgun Stories, του Take Shelter και του Mud. Προσδωκούσε να συνεχίσει σε αυτήν την βρώμικη ρεαλιστική ματιά με ασταθείς και περιθωριακούς χαρακτήρες, αλλά η συνέχεια με τα Loving και Midnight Special ήταν αρκετά χλιαρή για τα γούστα μου. Και το The Bikeriders δυστυχώς επικυρώνει πως μπορεί να μην είναι κακός σκηνοθέτης αλλά σίγουρα δεν είναι πια ένας από εκείνους που παραμένει έντονα μέσα στο ραντάρ μου. 3. Drive-Away Dolls (Ethan Cohen) Ρε, τι έχουν πάθει οι αδερφοί Coen τα τελευταία χρόνια; Οκ, τα τελευταία δύο φιλμ τους, Hail, Caesar! και The Ballad of Buster Scruggs δεν ήταν πιο δυνατές δουλειές τους, αλλά πριν από αυτά προέρχονταν από μια δυνατή τριπλέτα με A Serious Man (υποτιμημένο διαμάντι), True Grit και Inside Llewyn Davis. Αφότου χώρισαν οι δρόμοι τους όμως πριν τρία χρόνια, τα αποτελέσματα είναι εντελώς απογοητευτικά. O Joel Coen έφτιαξε μόνος το 2021 το The Tragedy of Macbeth, μια σοβαροφανή και άκαμπτη σαιξπηρική μεταφορά, ενώ ο Ethan έκανε σόλο ντεμπούτο φέτος με το Drive-Away Dolls, μία ανέπνευστη και ανώριμη λεσβιακή road κωμωδία. Το γεγονός ότι τράβηξαν τόσο διαφορετικούς δρόμους μας κάνει μάλλον να σκεφτόμαστε το εξής: αυτή οι δύο πόλοι (η σοβαρότητα και η ασοβαρότητα) λειτουργούσαν όσο συνδυάζονταν μεταξύ τους, αλλά ο καθένας μόνος του δεν φαίνεται να έχει κάτι τρομερό να προσφέρει. Μακάρι reunion λοιπόν. 2. Civil War (Alex Garland) Οκ, εδώ έχουμε μια περίπτωση σαν του Jeff Nichols προηγουμένως, απλά αντί για έναν πολλά υποσχόμενο σκηνοθέτη απ’ τον οποίο δεν έχω πια μεγάλες προσδοκίες, εδώ έχουμε έναν αγαπημένο δημιουργό ο οποίος σταδιακά με απογοητεύει όλο και περισσότερο, σε βαθμό που να αναθεωρώ την αγάπη μου γι’ αυτόν. Είμαι fan του Alex Garland από παλιά, από την σεναριακή δουλειά σε 28 Days Later και Never Let Me Go (και το Dredd που ήταν εντελώς δικό του παιδί), μέχρι τα εξαίρετα Ex Machina και Annihilation. Ακόμα και στο Devs τον υποστήριξα σθεναρά, παρότι οι αρνητικές κριτικές δεν ήταν άδικες. Και μετά είχαμε το πρώτο στραβοπάτημα του Men, μια μπερδεμένη ταινία, πολύ πιο φιλόδοξη απ’ όσο την έπαιρνε στην πραγματικότητα, γεμάτη αμπελοφιλοσοφίες και οπτικές ακροβασίες. Συνέχισα όμως να είμαι αισιόδοξος για το Civil War, αλλά το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά απογοητευτικό: μια ταινία που δεν έχει να πει τίποτα κινηματογραφικά και ιστορικο-πολιτικά, και που την ίδια στιγμή νιώθει ότι λέει κάτι πάρα πολύ σοβαρό, έξυπνο και βαθύ, ενώ απλά επιστρατεύει τα μεγαλύτερα κλισέ. Παρά το σαφώς εμφυλιοπολεμικό κλίμα της αμερικάνικης εγχώριας πολιτικής, το Civil War δεν κατάφερε να γίνει καν αμφιλεγόμενο – τόσο βασικό και χλιαρό ήταν, παρά τις υποσχέσεις προκλητικότητας που έδινε. 1. Anora (Sean Baker) Τα είπαμε αναλυτικά μόλις χτες, οπότε δεν θα επεκταθούμε εδώ περισσότερο. Όχι πως το Anora είναι κακοφτιαγμένη ταινία, δηλαδή αν δεν είχε την υπογραφή Sean Baker στην σκηνοθέσια δεν θα με είχε ενοχλήσει τίποτα. Αλλά όταν γράφει Sean Baker, οι προσδοκίες ανεβαίνουν δικαιολογημένα στα ύψη. Δεν πειράζει, προχωράμε περιμένοντας την επόμενη ταινία του, με τις προσδοκίες σταθερά ανεβασμένες παρά την απογοήτευση.
