Το 2024 ήταν μια καλή χρονιά, σε γενικές γραμμές τουλάχιστον. Είδαμε πολλές ταινίες, περισσότερες από άλλες χρονιές, κι αυτό έχει ιστορικές αιτίες. Η περσινή χρονιά χαρακτηρίστηκε από μια αντιφατική δυναμική: επιτάχυνση και επιβράδυνση. Από τη μία πλευρά, το πολιτισμικό-διαφημιστικό φαινόμενο του Barbenheimer άνοιξε νέους δρόμους για την προώθηση και την κερδοφορία των κινηματογραφικών προϊόντων μέσα από την άνευ προηγούμενου εμπορική αξιοποίηση της ψηφιακής δημόσιας σφαίρας και του πολιτισμικού πνεύματος της εποχής, με αποτέλεσμα οι δύο ταινίες μαζί να βάλουν στα ταμεία των στούντιό τους σχεδόν 2,4 δις δολάρια. Από την άλλη πλευρά, η κινηματογραφική παραγωγή και διανομή επιβραδύνθηκε απότομα, καθώς η χολιγουντιανή βιομηχανία διαρρήχθηκε εσωτερικά, με τις εσωτερικές της παραγωγικές αντιφάσεις να εκρύγνηνται και να εκβάλλουν σε μια ιστορική διπλή απεργία διαρκείας σεναριογράφων και ηθοποιών, η οποία οδήγησε την κινηματογραφική παραγωγή σε πάγωμα: γυρίσματα ακυρώνονταν, πρεμιέρες πραγματοποιούνταν χωρίς λαμπερούς stars, ημερομηνίες κυκλοφορίας αναβάλλονταν μέχρι το 2024. Και βεβαίως, οι ταινίες που ανέβαλαν τις φεστιβαλικές πρεμιέρες και τις ημερομηνίες κυκλοφορίας τους, άρχισαν να σκάνε απανωτά τους πρώτους μήνες του 2024. Και κάπως έτσι προέκυψε η φετινή υπερ-πληθώρα. Πριν προχωρήσουμε στο τοπ-10, ας κάνουμε μερικές διευκρινίσεις. Πρώτα, αρκετές από τις ταινίες που θα δείτε την λίστα έχουν ως τυπική ημερομηνία παραγωγής το 2023. Εδώ όμως μας ενδιαφέρει το πότε διανεμήθηκαν στις αίθουσες, άσχετα αν είχαν παίξει ήδη σε κάποιο φεστιβάλ – άρα πρόκειται για ταινίες διανομής του 2024. Παρομοίως, υπάρχουν ταινίες που μπορεί τυπικά να ανήκουν στο 2024, αλλά εμείς θα τις δούμε στα σινεμά του χρόνου. Τέτοιες περιπτώσεις είναι το Queer του Luca Guadagnino, το The Brutalist του Brady Corbet και το Nosferatu του Robert Eggers, που μ’ άρεσαν όλα τους πολύ, αλλά θα κυκλοφορήσουν με τη νέα χρονιά. Το ίδιο ισχύει και με ταινίες που κουβαλάνε μεγάλο φεστιβαλικό και οσκαρικό hype όπως το All We Imagine as Light, το Nickel Boys, το Hard Truths και το Babygirl, κι οι οποίες ήδη κυριαρχούν στις λίστες που διαβάζουμε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Και τέλος, ας δούμε μερικά honorable mentions πριν την λίστα. Υπήρξαν νέες ταινίες μεγάλων δημιουργών που απέδειξαν το μέγεθός τους, όπως το The Room Next Door του Pedro Almodovar, το Perfect Days του Wim Wenders και το Close Your Eyes του Victor Erice. Υπήρξαν επίσης εκλεκτές νέες ταινίες από σκηνοθέτες που βρίσκονται ανάμεσα στους πιο ενδιαφέροντες της εποχής μας, σαν το Pacifiction του Albert Serra και το Blitz του Steve McQueen (το δεύτερο δυστυχώς χωρίς να φτάνει ποτέ στα ελληνικά σινεμά). Είχαμε ακόμα νέες ταινίες από πιο νέους δημιουργούς, στους οποίους έχουμε βάλει τα λεφτά μας για το μέλλον, όπως το I Saw the TV Glow της Jane Schoenbrun, το The Hyperboreans των Cristobal Leon και Joaquin Cocina, το The Devil’s Bath των Veronika Franz και Severin Fiala, και το A Different Man του Aaron Schimberg – χωρίς όμως κανένα από αυτά να είναι η καλύτερη δουλειά των σκηνοθετών. Και υπήρξαν και ταινίες που απλά με εξέπληξαν ευχάριστα χωρίς να περιμένω κάτι από αυτές, όπως ήταν το Late Night with the Devil και το Saturday Night με την νοσταλγική 70s ματιά τους στην αμερικάνικη τηλεόραση. Και έτσι, χωρίς άλλη καθυστέρηση, προχωράμε στις 10 καλύτερες ταινίες του 2024, ψύχραιμα και όμορφα. 10. The Boy and the Heron (Hayao Miyazaki) Έχω την εντύπωση ότι υποτιμήθηκε αρκετά αυτή η ταινία. Σίγουρα ξένισε κάποιο κόσμο με την ανορθόδοξη αφηγηματική ροή της, την διαρκή εναλλαγή χαρακτήρων και εστίασης, και τον φαινομενικά ασυνάρτητο ρυθμό, αλλά βρίσκω πως το world-building του Hayao Miyazaki φτάνει εδώ σε ένα επίπεδο αφηγηματικής, μυθολογικής και ψυχαναλυτικής πολυπλοκότητας που δεν έχουμε ξαναδεί από εκείνον. Μπορεί να μοιάζει αδιαπέραστο και αυτοαναφορικό σαν έργο, αλλά υπάρχει ένας σπάνιος κόσμος εκεί μέσα. Κρίμα που δεν κρατήθηκε ο εξαιρετικός πρωτότυπος τίτλος How Do You Live? βέβαια. 9. Evil Does Not Exist (Ryusuke Hamaguchi) Η κοινή αίσθηση είναι πως εδώ ο Ryusuke Hamaguchi έριξε λίγο ταχύτητα μετά το τρελό one-two punch του Wheel of Fortune and Fantasy και Drive My Car του 2021, και πράγματι έχουμε να κάνουμε με μια αρκετά πιο απλή, διακριτική και χαμηλόφωνη ταινία, αλλά αυτή η απλότητα στη αισθητική και αφηγηματική προσέγγιση δεν στερεί τίποτα από τον σύνθετο πολιτικό προβληματισμό αυτού του καίριου οικολογικού δράματος. 8. Kneecap (Rich Peppiatt) Δεν είχα την παραμικρή ιδέα πόσο πολύ ανάγκη είχα αυτήν την ταινία. Ήδη γούσταρα μουσικά τους Kneecap, αλλά δεν περίμενα ένα τέτοιο αυτοβιογραφικό διαμαντάκι από μια μπάντα από ιρλανδο-παρτάλια που παίζουν τον εαυτό τους σε ένα φιλμ με τόσο τσιτωμένο ρυθμό, πετυχημένο χιούμορ, έξυπνη πολιτική ματιά και τίγκα πορωτικό ραπ. Το καλύτερο μουσικό biopic που έχουμε δει εδώ και αρκετά χρόνια. 7. The End (Joshua Oppenheimer) Ναι, φέτος ήταν η χρονιά των μιούζικαλ, αλλά κανένα μιούζικαλ δεν ήταν σαν το The End. Πρώτα απ’ όλα, όταν άκουσα ότι ο Joshua Oppenheimer, δηλαδή ο σκηνοθέτης του καλύτερου ντοκιμαντέρ της περασμένης δεκαετίας (The Act of Killing φυσικά), θα γύρισε ένα μετα-αποκαλυπτικό μιούζικαλ, η περιέργειά μου βάρεσε τιλτ. Θα τα πούμε και σε πιο αναλυτικό κείμενο, αλλά βρήκα στο The End μια ευπρόσδεκτη αναζωογόνηση της μετα-αποκαλυπτικής φαντασίας και μια πανέξυπνη ανατομία του σύγχρονου οικολογικού άγχους και της άρχουσας αστικής τάξης της εποχής μας. 6. La Chimera (Alice Rohrwacher) Με χαροποιεί πολύ η όλο και μεγαλύτερη αναγνώριση που παίρνει η Alice Rohrwacher, γιατί όχι μόνο πρόκειται για το πιο ενδιαφέρον σκηνοθετικό έργο που έχει προκύψει από το ιταλικό σινεμά εδώ και χρόνια, αλλά και μια από τις πιο καίριες πολιτικές κινηματογραφικές ματιές στο παγκόσμιο σινεμά. Το The Wonders και το Happy as Lazzaro έστρωσαν υπέροχα το έδαφος για το La Chimera, την καλύτερη μέχρι τώρα ταινία της σκηνοθέτριας, με έναν απίστευτο Josh O’Connor στον πρωταγωνιστικό ρόλο. 5. Poor Things (Γιώργος Λάνθιμος) Μου φαίνεται σα να έχει περάσει ένας αιώνας απ’ όταν όλο το ελληνικό ίντερνετ ασχολούταν με το Poor Things, κι ίσως η υποχώρηση της αφόρητης λανθιμολογίας να συνεπήρε και την κινηματογραφική συζήτηση για την ταινία, αλλά δεν πρέπει να παραλείψουμε πως πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και φιλόδοξα κινηματογραφικά πειράματα που έχουμε δει τελευταία στο mainstream σινεμά. Κι είναι τρομερό πως μέσα σε ένα διάστημα τόσο λίγων μηνών ο Γιώργος Λάνθιμος έφτιαξε κι ένα Kinds of Kindness, που μοιάζει σαν σκοτεινό είδωλο μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη του Poor Things. 4. Furiosa: A Mad Max Saga (George Miller) Είναι στενάχωρη η εμπορική αποτυχία του Furiosa, κι όχι μόνο γιατί πρόκειται κατά τη γνώμη μου για μια φανταστική ταινία με έναν εξαιρετικά πλούσιο κόσμο προς ανακάλυψη, αλλά και γιατί αυτό φαίνεται να στερεί από τον μεγάλο George Miller να εξερευνήσει κι άλλο αυτόν τον κόσμο. Πιστεύω πως η ταινία έχει αδικηθεί από ένα σημαντικό μέρος του κοινού, και πιστεύω ότι θα επανανακαλυφθεί μετά από κάποια χρόνια για το βάθος και την συνθετότητά της. 3. Do Not Expect Too Much From the End of the World (Radu Jude) O Radu Jude κάνει κάτι καταπληκτικό: προτείνει έναν δρόμο για τον κινηματογραφικό πειραματισμό που διατηρεί ακέραια την φιλοδοξία και τον περιπετειώδη χαρακτήρα του, και ταυτόχρονα τον κάνει προσβάσιμο σε ένα κοινό που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν διστακτικό απέναντι στο avant-garde σινεμά. Σε αυτό φυσικά παίζει τεράστιο ρόλο ότι ο Jude αναζητά την κινηματογραφικότητα σε κάθε πλευρά της σύγχρονης ζωής, από την πορνογραφία και το TikTok μέχρι τα Zoom meetings. Εύκολα ένας από τους πιο μοναδικούς και ενδιαφέροντες σκηνοθέτες αυτήν την στιγμή στο παγκόσμιο σινεμά. 2. Dune: Part Two (Denis Villeneuve) Αυτό είναι το χολιγουντιανό blockbuster σινεμά που θέλουμε και χρειαζόμαστε. Ο Denis Villeneuve τα κάνει όλα σωστά στις δύο ταινίες Dune που έχουμε δει μέχρι τώρα, με το φετινό sequel να θυσιάζει λίγη από την ονειρική ατμόσφαιρα της πρώτης ταινίας για χάρη της εξέλιξης της πλοκής, αλλά και να βαθαίνει την επεξεργασία των χαρακτήρων και την μυθικο-πολιτική πτυχή του έργου. Οι προσδοκίες για το Dune Messiah δεν θα μπορούσαν να είναι υψηλότερες. 1. Challengers (Luca Guadagnino) Έχω κρύψει ποτέ ότι είμαι Luca Guadagnino stan; Όχι, και ούτε πρόκειται να το κρύψω και τώρα. Πίστω στο 2018, στην αντίστοιχη τοπ-10 λίστα, στην κορυφή βρίσκονταν δύο ταινίες του Guadagnino, το Call Me By Your Name και το Suspiria. Αν φέτος είχε προλάβει να κυκλοφορήσει και το Queer πέρα από το Challengers, ίσως και να συνέβαινε το ίδιο. Σε κάθε περίπτωση, καμία ταινία του 2024 δε με έκανε να νιώσω όπως το Challengers. Ό,τι ειχαμε πει ισχύει ακόμα.
