Πράγματι, η φόλα είναι μια σχετική κι υποκειμενική έννοια, κι αυτό γιατί πάντα η απογοήτευση έρχεται συναρτήσει των προσδοκιών. Αν δεν έχεις επενδύσει τίποτα σε κάτι, υλικά ή συναισθηματικά μιλώντας, τότε δεν έχει την δυνατότητα να σε πληγώσει. Αν όμως περίμενες πράγματα από αυτό, αν είχες προβάλει πάνω του προσδοκίες, αν του είχες επιτρέψει να σου δώσει υποσχέσεις, τότε πονάει. Και φυσικά δεν φταίει κανένας άλλος γι’ αυτό, παρά μόνο εσύ. Επομένως, κάθε φορά που χαρακτηρίζουμε μια ταινία ως απογοήτευση, αυτό αποκαλύπτει περισσότερα πράγματα για εμάς και την σχέση μας με το σινεμά, παρά για την ίδια την ταινία και την ποιότητά της με την στενή έννοια. Ας μιλήσουμε με παραδείγματα για να γίνει κατανοητό αυτό που λέμε με πιο συγκεκριμένους όρους. Το Beckett, δηλαδή το greekxploitation λούνα παρκ που είδαμε στο Netflix φέτος, ήταν μια κατά γενική ομολογία κακή ταινία. Παρόλα αυτά, προσωπικά μιλώντας, την απόλαυσα ιδιαίτερα γι’ αυτό που ήταν: ένα pulp film που δεν καταλαβαίνει καλά-καλά ότι είναι τέτοιο (αναζητώντας ταυτόχρονα φίλους και γνωστούς που έπαιξαν κομπάρσοι στις σκηνές του μεγάλου πλήθους). Αντίστοιχα, ας πούμε, θα ήταν αδύνατον να με απογοητεύσει το Old του M. Night Shyamalan, γιατί είναι ένας σκηνοθέτης από τον οποίο δεν περιμένω κυριολεκτικά τίποτα. Είδα την ταινία, κρίντζαρα τη ζωή μου, συνέχισα τη μέρα μου. Το ίδιο θα έλεγα και για το Demonic του Neill Blomkamp, για παράδειγμα, αφού πρόκειται για έναν δημιουργό που έχω λίγο-πολύ ξεγράψει προσωπικά. Παρομοίως, δεν θα μπορούσα να βάλω σε αυτήν την λίστα ταινία που δεν ήταν απαραίτητα κακές, αλλά προέρχονται από δημιουργούς που απλά δεν μου μιλάνε ιδιαίτερα, όπως το The Power of the Dog της Jane Campion και το Don’t Look Up του Adam McKay. Στον αντίποδα, υπήρξαν ταινίες από δημιουργούς που γενικά δεν είναι του γούστου μου και σίγουρα δεν θα τις αποκαλούσα αξιόλογες, αλλά παρόλα αυτά κατέληξε να τις απολαμβάνω περισσότερο απ’ όσο περίμενα (ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Snyder Cut). Από την άλλη, όμως, με απογοήτευσαν ταινίες σαν το Space Jam: A New Legacy και το Mortal Kombat, γιατί περίμενα τίμιο mindless fun και δε μου έδωσαν καν αυτό. Για να μην φλυαρούμε περισσότερο, ελπίζουμε να κατέστη σαφές πως οι παρακάτω ταινίες δεν είναι οι κατά τη γνώμη μας χειρότερες ταινίες του 2021, αλλά αυτές που μας πίκραναν περισσότερο γιατί περιμέναμε κάτι περισσότερο ή κάτι διαφορετικό. Προχωράμε στη λίστα με τις 10 μεγαλύτερες κινηματογραφικές φόλες της χρονιάς. Απολαύστε υπεύθυνα και, κυρίως, ψύχραιμα. 10. The Many Saints of Newark Δεν ξέρω γιατί άφησα τον εαυτό μου να πιστέψει πως το κινηματογραφικό prequel των The Sopranos θα ήταν μια καλό ταινία (τα καλά film spinoffs τηλεοπτικών σειρών είναι ένα σπάνιο ζώο άλλωστε). Δυστυχώς ο δημιουργός της σειράς, David Chase, έχει να γράψει οτιδήποτε ενδιαφέρον από το φινάλε του The Sopranos, κι αυτό έκανε μπαμ στην ταινία. Ήταν σίγουρα συγκινητικό να βλέπεις τον υιό Gandolfini στην οθόνη, αλλά όχι, πέρα απ’ αυτό δεν είχε κάτι άλλο να πιαστεί το The Many Saints of Newark. 9. Cherry Αυτή εδώ ήταν η ευκαιρία των αδερφών Russo να αποδείξουν πως είναι ικανοί κινηματογραφικοί δημιουργοί και πέραν του Marvel Cinematic Universe, στο οποίο σκηνοθέτησαν τρεις από τις καλύτερες ταινίες του (μιλάμε βέβαια για τα Winter Soldier, Infinity War και Endgame). Δυστυχώς το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικά μέτριο κι άνευρο, πράγμα που έκανε το παραφουσκωμένο runtime των 141 λεπτών να μοιάζει σχεδόν προκλητικό. Με καλύτερο σενάριο ίσως τα πήγαιναν καλύτερα. Συμπαθέστατη ερμηνεία από τον Tom Holland πάντως. 8. Stillwater Γενικά ανήκω στους fans του Tom McCarthy, κι εκτιμώ το americana ανθρωπιστικό σινεμά του – πάνω απ’ όλα στο The Station Agent αλλά και στα The Visitor και Win Win, ενώ το Spotlight το απόλαυσα φουλ ως καΐλας δημοσιογραφικών ταινιών. Το Stillwater, όμως, με απογοήτευσε. Η τοποθέτηση της δράσης εκτός αμερικάνικης ηπείρου κι η διερεύνηση ιδεών ξένων προς την θεματολογία του δημιουργού ανέδειξε την αδυναμία του να έρθει σε δημιουργική επαφή με τον Άλλο όταν είναι έξω από τα νερά του. Συντηρητικό και θεματικά και κινηματογραφικά. 7. Cry Macho Οκ, να ένας σκηνοθέτης που παραδοσιακά είναι συντηρητικός και θεματικά και κινηματογραφικά, κι όμως καταφέρνει (σχεδόν) πάντα να είναι ακριβής και ουσιαστικός σε αυτά που θέλει να αποτυπώσει και να επικοινωνήσει. Παρομοίως, όμως, ο Clint Eastwood αποδείχτηκε ανεπαρκής ώστε να επεξεργαστεί αποτελεσματικά τις θεματικές του φιλμ, παρόλο που οι προθέσεις μοιάζουν καλές και ειλικρινείς. Κι εκτός αυτού, όμως, το αποτέλεσμα μοιάζει κακοφτιαγμένο και, κυρίως, αρκετές ερμηνείες είναι αμήχανες σε σημείο πλήρους απόσπασης από την παρακολούθηση. 6. Those Who Wish Me Dead Και συνεχίζουμε λοιπόν με τον κατεξοχήν κινηματογραφικό κληρονόμο του Clint Eastwood στο αμερικάνικο σινεμά, τον Taylor Sheridan, έναν μείζονα εκπρόσωπο του νεο-western μετα-macho ύφους, όπως έχει αποδείξει πετυχημένα μέσα από ταινίες σαν το Hell or High Water, το Wind River και το Sicario μεταξύ άλλων. Εδώ, στην τρίτη του σκηνοθετική απόπειρα, ο (πρώτα και κύρια) σεναριογράφος παραδίδει την πιο πρόχειρη, επαναληπτική και ανακυκλωμένη ταινία του. Τουλάχιστον διαβάζουμε καλά λόγια για τις τηλεοπτικές του δουλειές, θα πρέπει να τις τσεκάρουμε κάποια στιγμή. 5. Eternals Έχουμε υπογραμμίσει ξανά και ξανά πως οι υπερηρωικές ταινίες, κι ειδικά αυτές του Marvel Cinematic Universe, υποφέρουν συχνότατα από μια κινηματογραφική ομοιομορφία που οφείλεται εν πολλοίς στην βιομηχανικά τυποποιημένη διαδικασία παραγωγής τους και την έλλειψη εμπιστοσύνης σε σκηνοθέτες με όραμα που θα μπορούσαν να βάλουν μια προσωπική και ξεχωριστή καλλιτεχνική σφραγίδα σε τέτοια φιλμ (υπάρχουν εξαιρέσεις βέβαια, για να μην είμαστε άδικοι). Ε, όταν ανακοινώθηκε πως η Chloe Zhao, δημιουργός των The Rider και Nomadland, θα σκηνοθετήσει μια ταινία Marvel, περιμέναμε σίγουρα κάτι πολύ πιο ικανοποιητικό από αυτό που μας έδωσε το Eternals. Όχι πως είναι κακή ταινία. Μην σας παραπλανεί η ποσοτική διάσταση των κακών κριτικών: το Eternals δεν είναι καν μέσα στις 10 χειρότερες ταινίες του MCU. Αλλά σαν superhero ταινία μας δημιουργού με Χρυσό Λιοντάρι και Όσκαρ, όχι, δεν ήταν αρκετή. 4. The Matrix: Resurrections Θα τα πούμε αναλυτικότερα αυτές τις μέρες, μιας και το The Matrix 4 κυκλοφορεί σήμερα ψηφιακά μέσω του HBO Max και από αύριο θα βρίσκεται στις κινηματογραφικές αίθουσες, αλλά προς το παρόν θα αρκεστούμε στο ότι η ταινία της Lana Wachowski είναι ένας franchise sequel που νομίζει πως είναι αρκετά έξυπνο ώστε να σατιρίσει με meta τρόπο το ίδιο το franchise filmmaking χωρίς να συνειδητοποιεί καν πως πέφτει στα ίδια (και ακόμα μεγαλύτερα) λάθη. Κι αυτό με στεναχώρησε γιατί, σε αντίθεση με την πλειοψηφία του κοινού, δεν είχα σε καμία περίπτωση ξεγράψει καλλιτεχνικά τις Wachowski. Ίσα ίσα, βρίσκω πως το Jupiter Ascending είναι αρκετά παρεξηγημένο και το Sense8 ήταν μια πολύ αξιόλογη σειρά που δυστυχώς έτυχε κακής μεταχείρισης από το Netflix. Για την ιστορία, θεματικά τουλάχιστον, θεωρώ πως το Sense8 είναι πιο ικανοποιητικό σαν Matrix 4. Αυτά ήταν τα πραγματικά παιδιά του Matrix. 3. Last Night in Soho Εδώ τα έχουμε πει ήδη αρκετά αναλυτικά, οπότε δεν θα φλυαρήσω. Αγαπώ τον Edgar Wright από τις μέρες του Spaced και του Cornetto trilogy, αλλά νιώθω πως όσο περισσότερο προσπαθεί να γίνει writer-director τόσο περισσότερο στραβώνει η δουλειά. Είναι κινηματογραφικός νέρντουλας του κερατά, είναι πάρα πολύ καλός διασκεδαστής, αλλά τα κινηματογραφικά του σενάρια δεν είναι επουδενί ικανοποιητικά. Το είδαμε στο Baby Driver, και το είδαμε ξανά στο Last Night in Soho. Αν με ρωτάτε, το ντοκιμαντέρ The Sparks Brothers που έβγαλε φέτος ήταν καλύτερη ταινία. 2. The Green Knight Κι εδώ τα είπαμε αναλυτικά, οπότε θα είμαι και πάλι σύντομος. Παρότι συνολικά δεν είμαι κι ο μεγαλύτερος fan του σινεμά που κάνει ο David Lowery, εδώ είχα αναπτύξει αρκετά μεγάλες προσδοκίες. Κάτι το θέμα που το λατρεύω, κάτι η σφραγίδα της A24 που πάντα λειτουργεί θελκτικά, κάτι τα εξαιρετικά ψηστικά trailers – κι η ταινία κατέληξε να γίνει μια από αυτές που περίμενα περισσότερο μέσα στο 2021. Χωρίς να λέω πως είναι κακή, γιατί σίγουρα έχει κάποιες σπουδαίες αρετές, συνολικά συμπύκνωσε αρκετά πράγματα που αντιπαθώ στο σύγχρονο arthouse σινεμά. 1. Titane Εδώ, από την άλλη, δεν τα είπαμε καθόλου – και χρωστάω μια αναλυτικότερη επεξεργασία της ταινίας και των λόγων που δε μου άρεσε (επιφυλάσσομαι στα πλαίσια αφιερώματος πάνω στο body horror από τη νέα χρονιά). Ήμουν ανάμεσα σε αυτούς που ανυπομονούσαν να δουν τη νέα ταινία της Julia Ducournau. Ο λόγος ήταν ότι είχα λατρέψει το Raw, την προηγούμενη ταινία της, αλλά κι επίσης ποιος δεν θα ήθελε να δει ένα έξαλλο φεμινιστικό και φετιχιστικό κρονενμπεργκικό body horror που μπλέκει τα όρια ανάμεσα στο σώμα και τη μηχανή, τη σάρκα και το μέταλλο; Αυτά είναι τα ωραία. Αναμένοντας το Titane, όμως, είχα αρχίσει να προβληματίζομαι. Ο προβληματισμός αφορούσε περισσότερο τα όσα διάβαζα σχετικά με την επεξεργασία των ιδεών στην ταινία (ή μάλλον περισσότερο την απουσία αυτής της επεξεργασίας), σκεπτόμενος πως το χειρότερο σενάριο θα ήταν να έχουμε στα χέρια μας μια ταινία σε διανοητικό μπέρδεμα αλλά με απολαυστικά aesthetics και ισχυρές/έντονες εικόνες. Και πράγματι, παρόλο που απόλαυσα αυθεντικά κάποια στοιχεία του φιλμ, ένιωσα πως είδα μια ταινία σε σύγχυση, χωρίς προσανατολισμό, αδυνατώντας να συνδέσει τα μέρη και τις ιδέες της σε ένα σύνολο με ροή και λογική (όχι απαραίτητα παραδοσιακή αφηγηματική λογική, αλλά κάποιου είδους εσωτερική λογική, που πάντα είναι απαραίτητη). Ακόμα περισσότερο, με προβλημάτισε η κυριαρχία του στυλιζαρίσματος πάνω στα συναισθήματα και τις ιδέες, ειδικά όταν αυτές κατέληγαν σε πράγματα που, προσωπικά μιλώντας, θεωρώ κινηματογραφικά και πολιτικά προβληματικά. Αυτά προς το παρόν, περισσότερα του χρόνου.
