Θέλετε να δείτε πόσο αθώοι ήμασταν πέρσι; Να τι γράφαμε στην αντίστοιχη κινηματογραφική ανασκόπηση της χρονιάς: “Για τους ανθρώπους που αγαπάνε το σινεμά ή/και εργάζονται μέσα και γύρω από αυτό, το 2020 θα χαραχτεί στη μνήμη για έναν ακόμα λόγο πέρα από τους εξαιρετικά προφανείς που μας άγγιξαν όλους: επειδή ήταν η χρονιά που τέθηκε επί τάπητος με τον πιο επιτακτικό τρόπο το τι μέλλει γενέσθαι με τον κινηματογράφο ως καλλιτεχνική γλώσσα, ως κοινωνική εμπειρία και ως πολιτιστική βιομηχανία. Την εποχή που η επιβίωση της αίθουσας όπως την ξέραμε διακυβεύεται, το μέγεθος της οθόνης μικραίνει και τα όρια μεταξύ κινηματογράφου και τηλεόρασης χαλαρώνουν ακόμα περισσότερο, το πώς θα μοιάζει στο μέλλον αυτό που μέχρι τώρα γνωρίζαμε ως σινεμά αποτελεί πλέον ένα πιεστικότατο ερώτημα. Όχι δηλαδή ότι θα έπρεπε να θεωρήσουμε δεδομένο ότι η παραδοσιακή κινηματογραφική βιομηχανία και εμπειρία χρεοκόπησε και θα εξαφανιστεί. Ποτέ δεν δουλεύουν έτσι τα πράγματα. Παρόλα αυτά, αν μας ενδιαφέρει το σινεμά, τότε μάλλον οφείλουμε να παρακολουθήσουμε στενά αυτές τις εξελίξεις, να τις αναλύσουμε, να τις κατανοήσουμε.” Όταν λέγαμε ότι πρέπει να παρακολουθήσουμε και να αναλύσουμε αυτές τις εξελίξεις, δεν είχαμε ιδέα πόσο εντατικές, επιταχυνόμενες, αντιφατικές και πυκνές θα γίνουν μέσα στο 2021. Οκ, προσπαθούμε δηλαδή, αλλά το να καταλάβεις προς τα πού ακριβώς πηγαίνει το πράγμα όσον αφορά την βιομηχανία του θεάματος στην post-covid εποχή είναι μια full-time δουλειά από μόνο του. Προχωράμε, λοιπόν, βλέποντας και συζητώντας για σινεμά μία ταινία την φορά. Βέβαια, φέτος ήταν μια χρονιά που είχε πολλές ταινίες – πραγματικά πολλές ταινίες. Μετά το περσινό κύμα αναβολών λόγω του αιφνιδιασμού από τον covid, ουσιαστικά το 2021 μας έδωσε σε επίπεδο διανομής, φεστιβάλ και streaming μια κινηματογραφική παραγωγή δύο ετών συμπυκνωμένη σε ένα. Εκτός αυτού, ότι η πανδημία επιτάχυνε τις ήδη υπάρχουσες τάσεις αναδιάρθρωσης της κινηματογραφικής βιομηχανίας, είδαμε τον παραδοσιακό κύκλο παραγωγής/διανομής να διαταράσσεται και πολλές ταινίες να βγαίνουν κατευθείαν σε streaming ή να χάνονται πολύ γρήγορα από τις αίθουσες. Έτσι, οι παραδοσιακές διακρίσεις στις λίστες του τέλος της χρονιάς ανάμεσα σε ταινίες που βγήκαν σινεμά, που παίχτηκαν μόνο σε φεστιβάλ, που βγήκαν σε streaming ή που αναμένονται το επόμενο έτος αποτελούν πλέον γραμμές που έχουν θολώσει σε έναν βαθμό. Αυτό σημαίνει πως και τα κριτήρια που έχουμε για να συμπεριλάβουμε μια ταινία στο top-10 του 2021 είναι πλέον αρκετά πιο χαλαρά και ανοιχτά. Ουσιαστικά, αρκεί να είναι καινούρια και να την έχουμε δει φέτος. Βέβαια, αυτό εξαιρεί κάποιες ταινίες. Ας πούμε, το First Cow, το Bacurau και το Digger είναι τρεις ταινίες που πήραν φέτος κινηματογραφική διανομή, αλλά εγώ τις είχα δει πέρσι οπότε τις είχα συμπεριλάβει στην αντίστοιχη λίστα του 2020. Επίσης εξαιρούνται κάποια φιλμ που μου άρεσαν πολύ αλλά ξέρουμε ήδη ότι πρόκειται να πάρουν διανομή στις αρχές του 2022, οπότε τις αφήνουμε απ’ έξω καθώς θα συζητιούνται από τη νέα χρονιά. Τέτοιες ταινίες είναι το Drive My Car, το Vortex, το Happening και τα Μαγνητικά Πεδία (μαζί με κάποιες ακόμα φετινές που θα βγουν του χρόνου Ελλάδα και για τις οποίες ανυπομονώ, όπως το Spencer, το Nightmare Alley, το The Tragedy of Macbeth και το Licorice Pizza). Επίσης, στη λίστα με φετινές ταινίες που δεν έχω δει ακόμα αλλά υποψιάζομαι ότι θα μου αρέσουν πολύ είναι το France, το Mandibles, το We Are All Going to the World’s Fair και το The Worst Person in the World. Προχωρώντας στην κατηγορία των honorable mentions πριν πάμε στη λίστα, έχω να δηλώσω πως για λίγο έμεινε απ’ έξω το The Card Counter του λατρεμένου Paul Schrader, το Benediction του επίσης λατρεμένου Terence Davies, το The French Dispatch του Wes Anderson, το The Souvenir Part II της Joanna Hog, το The Girl and the Spider των Ramon και Silvan Zürcher, το The Last Duel του Ridley Scott και το Saint Maud της Rose Glass, ενώ από την blockbusterική παραγωγή του 2021 νιώθω την ανάγκη να δηλώσω πως απόλαυσα περισσότερο το The Suicide Squad και το Godzilla vs. Kong. Χωρίς παραπάνω φλυαρία, λοιπόν, αυτές είναι 10 αγαπημένες μου ταινίες για το 2021: 10. The Hand of God Εκτιμώ πολύ τον Paolo Sorrentino σαν δημιουργό, παρότι κάποιες ταινίες του δε μου αρέσουν καθόλου και κάποια στοιχεία του μου φαίνονται προβληματικά. Θεωρώ πάντως πως πρόκειται για έναν από τους πιο ενδιαφέροντες Ευρωπαίους σκηνοθέτες του 21ου αιώνα, και το The Hand of God νιώθω πως είναι μια από τις καλύτερες ταινίες του, το Cinema Paradiso του και το Amarcord του μαζί. 9. No Sudden Move https://www.youtube.com/watch?v=7GRDLX3a-IE Δεν βγήκε ποτέ στα σινεμά αλλά μόνο σε streaming, όπως συνέβη τα τελευταία χρόνια και με άλλες ταινίες του Steven Soderbergh, ο οποίος είναι ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης από όλη την φουρνιά των αμερικάνικων μαζικολαϊκών ανεξάρτητων 90s που έβγαλε Tarantino, 2-3 Andersons, Smith, Rodriguez κλπ. Το No Sudden Move είναι μια παλιοσχολίτικα cinematic ταινία, απ’ αυτές που σε κάνουν να πεις: “δεν τις φτιάχνουν πια όπως παλιά”. 8. The Scary of Sixty-First Το The Scary of Sixty-First, σκηνοθετικό ντεμπούτο της dirtbag-left Reddit-queen Sailor-Socialism περσόνας Dasha Nekrasova, είναι ένα χειροποίητο παρανοϊκό πολιτικό θρίλερ που χρωστάει πολλά στον Polanski και τον Pakula (μάστορες της κινηματογραφικής παράνοιας των ’60-’70) και το οποίο ακολουθεί την αλλοπρόσαλλη προσπάθεια δύο νεαρών γυναικών να ξεσκεπάσουν μια σατανική συνομωσία που περιστρέφεται γύρω από τον θάνατο του Jeffrey Epstein. Ανοσιούργημα, το λιγότερο. 7. Wheel of Fortune and Fantasy Είχα καιρό να εντυπωσιαστώ από κάτι τόσο λιτό και απλό, από μια ταινία που καταφέρνει να προκαλέσει την μέγιστη κινηματογραφική εμπειρία χωρίς να προσπαθεί ποτέ να θαμπώσει. Έτσι κάνει το Wheel of Fortune and Fantasy. Ο ίδιος ο δημιουργός, Ryusuke Hamaguchi, λέει πως η μεγαλύτερη καλλιτεχνική οφειλή του είναι προς τον John Cassavetes. Ε, ο Cassavetes θα ήταν περήφανος. Και πού να δείτε και το Drive My Car που έρχεται του χρόνου. 6. Red Rocket Είμαι μεγάλος simp του Sean Baker γιατί Tangerine και The Florida Project αφού, κι αυτή ήταν μια από τις ταινίες που περίμενα περισσότερο μέσα στη χρονιά. Ο Baker παραμένει αφοσιωμένος στο ανθρώπινο κι ευαίσθητο υπο-προλεταριακό αμερικάνικο σινεμά, χτίζοντας εδώ την ταινία του πάνω σε έναν από τους πιο θλιβερούς χαρακτήρες που έχω δει εδώ και χρόνια. Μεγάλη αμαρτία που το Red Rocket δεν πήρε ποτέ διανομή στις ντόπιες αίθουσες. 5. Petite Maman Όταν πρόκειται για την σκηνοθέτρια του Portrait of a Lady on Fire, μιας από τις καλύτερες ταινίες της περασμένης δεκαετίας αν με ρωτάτε, όπως και του επίσης εξαιρετικού Girlhood αλλά και των πανέμορφων Tomboy και Water Lillies, τότε ξέρεις πως πρέπει να περιμένεις κάτι πραγματικά καλό. Και πράγματι, η Celine Sciamma δεν απογοητεύει ποτέ, ούτε και στο Petite Maman. Έρχεται την επόμενη βδομάδα στις αίθουσες, λίγο πριν την εκπνοή του 2021, οπότε τα ξαναλέμε τότε. 4. Bad Luck Banging or Loony Porn Ανάθεμα κι αν υπάρχει τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη κάποιος πιο ενδιαφέροντας σκηνοθέτης από τον Radu Jude, είτε πρόκειται για μυθοπλαστικά φιλμ σαν το Aferim είτε πρόκειται για πειραματικά ντοκιμαντέρ σαν το I Do Not Care If We Go Down in History as Barbarians. Στο Bad Luck Banging or Loony Porn αναμετριέται με τον ηθικό πανικό, τον μισογυνισμό, τον πουριτανισμό και τον covid, εξερευνώντας τα όρια ανάμεσα στο σινεμά, το δοκίμιο και την πορνογραφία. Αληθινά περιπετειώδης και γενναία ταινία. 3. Dune Ε, ναι, Dune. Είπαμε ήδη αρκετά για την ταινία του Denis Villeneuve, κι έχουμε να πούμε ακόμα αρκετά περισσότερα, ειδικά όσο θα αναμένουμε το δεύτερο μέρος. Δεν υπήρξε κινηματογραφική εμπειρία που να με απορρόφησε περισσότερο φέτος μέσα στον κόσμο της. Το είδα τρεις φορές στο σινεμά, το έβλεπα άνετα άλλες τρεις. 2. Another Round Απρόσμενη αγάπη αυτή η ταινία, καθώς ούτε είμαι μεγάλος fan του Thomas Vinterberg ούτε τρελάθηκα ιδιαίτερα την πρώτη φορά που είδα το Another Round. Κι όμως, οι επόμενες θεάσεις κι οι διάλογοι για την ταινία (εξωτερικοί και εσωτερικοί) με έκαναν να την εκτιμήσω βαθιά και να την νιώσω ακόμα βαθύτερα. 1. Inside / Annette Πρώτον, ναι, θεωρώ πως το Inside μεταχειρίζεται μια κινηματογραφική γλώσσα, και γι’ αυτό το συμπεριλαμβάνω σε αυτήν την λίστα – κι εν μέρει ίσως για να τσιγκλίσω τον σΙνΕφΙλ μέσα μου που θα τσίναγε με την παρουσία ενός streaming stand-up special στην κορυφή με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Κι όμως, θεωρώ ότι αυτό που κάνει εκεί ο Bo Burnham διευρύνει τα όρια της οθόνης. Δεύτερον, κι εδώ έρχεται στην κουβέντα το αλλόκοτο αριστούργημα του Leos Carax που ονομάζεται Annette, πρόκειται για δύο έργα που, πέρα από το να με συγκινήσουν και να με ταρακουνήσουν βαθύτατα, προσπαθούν να επεξεργαστούν μια σειρά από ζητήματα που προσωπικά θεωρώ πως ανήκουν στα πιο φλέγοντα της εποχής μας όσον αφορά την δυνατότητα του σινεμά να ανανεώνεται σαν μέσο. Το Inside και το Annette, λοιπόν, αναμετρώνται με την ναρκισσιστική ψυχοπαθολογία του καλλιτέχνη, την πολύπλοκη σχέση εξουσίας ανάμεσα στο έργο και το κοινό, την κατάρρευση της αρρενωπότητας, την επαφή με τον εαυτό και τον Άλλο, την ίδια την δυνατότητα να λέμε ιστορίες με καινούριους τρόπους. Ήταν τα δύο πιο σκληρά πράγματα που είδα φέτος. Και γι’ αυτό, ίσως, τα καλύτερα.
