Το 2017 ήταν μια ζόρικη χρονιά για τα κινηματογραφικά πράματα – κακά τα ψέματα. Ήδη από τις αρχές του χρόνου φαινόταν ότι η βιομηχανία του σινεμά θα βουτήξει με τα μούτρα στο ξεζούμισμα της νοσταλγίας και το χτίσιμο των franchises, αφού μέσα στο 2017 είχαμε περίπου 50 μεγάλα και ακριβά reboots, remakes και sequels. Τα περισσότερα ήταν απογοητευτικά (τόσο σε περιεχόμενο όσο και σε κέρδη), κι ελπίζουμε τα studios να πήραν το μήνυμα σε κάποιες περιπτώσεις ώστε να μην μετατραπούν πλήρως και με τη βούλα πλέον σε ένα μεγάλο εργοστάσιο πολιτιστικής ανακύκλωσης. Μερικά από αυτά πόνεσαν κάπως περισσότερο, όπως τα Ghost in the Shell, T2 Trainspotting και Alien Covenant, αφού περιμέναμε να είναι τουλάχιστον αξιοπρεπή βρε παιδί μου. Κάποια άλλα ήταν πολύ τίμια, δεδομένων των συνθηκών, είτε πέτυχαν στο box office (It, The Last Jedi, John Wick 2), είτε δυσκολεύτηκαν λίγο περισσότερο (Blade Runner 2049, War for the Planet of the Apes). Κατά τ’ άλλα, έπαιξε η αναμενόμενη superhero υπερφόρτωση, μιας και είχαμε 6 ολόκληρες υπερηρωικές ταινίες εκ μέρους των μεγάλων στούντιο της Disney, της Fox και της Warner – 7 αν μετρήσουμε και το Lego Batman. Ευτυχώς τουλάχιστον υπήρχαν μερικές αναζωογονητικές ματιές στο είδος, κυρίως με τη μορφή του Logan και του Thor Ragnarok. Παράλληλα, κι ενώ οι online streaming πλατφόρμες ανταγωνίζονται πια στα ίσια τις κινηματογραφικές αίθουσες, προς το τέλος της χρονιάς έκλεισε το γιγάντιο ντηλ μεταξύ Disney και Fox που υπόσχεται να αλλάξει (προς το χειρότερο) το γενικό κινηματογραφικό τοπίο του Χόλιγουντ. Βέβαια, το σημαντικότερο γεγονός της κινηματογραφικής χρονιάς ήταν με διαφορά η ιστορία που ξεκίνησε μετά από την δημοσιοποίηση των καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης στο Χόλιγουντ, αρχής γενομένης από τον παραγωγό Harvey Weinstein. Πολλές δεκαετίες σιωπής σπάσανε μέσα σε λίγες μέρες κι αμέτρητες γυναίκες βγήκαν μπροστά ώστε να μοιραστούν τα τραυματικά του βιώματα στα πλαίσια της ιντερνετικής καμπάνιας του MeToo. Καθώς το πράμα ξέφευγε από την ατομική περίπτωση του Weinstein κι επεκτεινόταν σε πιο δημοφιλή πρόσωπα (όπως ο Louis CK και ο Kevin Spacey), από τη μία φαίνονταν όλο και περισσότερο οι δομικές ρίζες του προβλήματος κι από την άλλη οι fans άρχισαν να τσινάνε περισσότερο και να σπεύδουν σιγά-σιγά να αθωώσουν τους αγαπημένους τους καλλιτέχνες. Προφανώς η ιστορία αυτή έχει ακόμα πολύ μέλλον μπροστά της κι έχει ανοίξει ζητήματα που μέχρι τώρα έμεναν λίγο-πολύ στην αφάνεια της μαζικής ποπ κουλτούρας. Τέλος, πριν πάμε στη λίστα μας, να διευκρινίσουμε ότι μιλάμε για φετινές ταινίες που πήραν διανομή στις ντόπιες αίθουσες. Αυτό σημαίνει ότι θα αφήσουμε μερικά πράματα απ’ έξω, οπότε τα στριμώχνουμε εδώ εν είδει honorabe mentions. Πρώτον, κάποιες περσινές πολύ αξιόλογες ταινίες που πήραν φέτος διανομή στα μέρη μας, όπως τα Moonlight, Manchester by the Sea και It’s Only the End of the World. Δεύτερον, κάποιες φετινές εξαιρετικές ταινίες που δεν ήρθαν ποτέ από εδώ οπότε τις κατεβάσαμε και τις είδαμε στο σπίτι, όπως τα Antiporno, The Meyerowitz Stories και Columbus. Τρίτον, μερικές καταπληκτικές φετινές ταινίες που θα δούμε στις αίθουσες στους πρώτους μήνες του ’18, όπως τα You Were Never Really Here, Call Me By Your Name και Foxtrot. Κι υπάρχουν και μερικές ακόμα φετινές ταινίες που δεν τις είδαμε ακόμα και θα πρέπει δυστυχώς να περιμένουμε λίγο, όπως τα The Disaster Artist, Lady Bird, Phantom Thread, Three Billboards Outside Ebbing Missouri και The Shape of Water. Στο ψητό τώρα, αυτές ήταν οι 10 αγαπημένες μας. 10. The Other Side of Hope Ο Καουρισμάκι ομορφαίνει τον κόσμο με την κινηματογραφική παρουσία του. Ελάχιστοι σκηνοθέτες καταφέρνουν να πιάσουν την ανθρώπινη εμπειρία με τον ειλικρινή, γλυκόπικρο, τραγικωμικό τρόπο που το κάνει εδώ και δεκαετίες ο ίδιος. Στην Άλλη Όψη της Ελπίδας καταπιάνεται ξανά με την προσφυγική κρίση και, παρ’ όλο που ομολογουμένως δεν βρίσκεται ανάμεσα στις καλύτερες της καριέρας του, η ματιά του Καουρισμάκι δεν μοιάζει με καμία άλλη. 9. Raw Γενικά τα τελευταία χρόνια οι μικρές και ανεξάρτητες horror ταινίες είναι στα πάνω τους – κι αυτό είναι εξαιρετικά ευχάριστο. Μια από τις καλύτερες της φετινής χρονιάς ήταν το απρόσμενο Raw, η γαλλο-βελγική ταινία της Julia Ducournau στο μεγάλου μήκους ντεμπούτο της. Δυνατό coming-of-age δράμα, επιβλητική ατμόσφαιρα, ισχυροί συμβολισμοί, σκληρές κανιβαλιστικές εικόνες. 8. Get Out Βέβαια η μεγάλη horror αποκάλυψη της χρονιάς ήταν το Get Out του Αμερικάνου κωμικού Jordan Peele. Έκανε μεγάλο μπαμ στις κριτικές και το box office – και πλήρως δικαιολογημένα. Δεν είναι μόνο ότι το Get Out είναι πολιτικά επίκαιρο (μέσα στο κλίμα της προεδρίας Τραμπ, της ανόδου της ακροδεξιάς και των δολοφονιών μαύρων από την αστυνομία) χωρίς να γίνεται διδακτικίστικο. Είναι επίσης ότι ο Peele παίρνει μερικά εξαιρετικά στοιχεία από την horror παράδοση και τα αξιοποιεί στο έπακρο. Είναι επίσης ότι φτιάχνει μια απειλητική ατμόσφαιρα που βασίζεται ελάχιστα σε jumpscares και τα σχετικά. Είναι τέλος και το γεγονός ότι αφομοιώνει καταπληκτικά το κωμικό του ταλέντο στην ταινία χωρίς να αφαιρεί τίποτα από το horror στοιχείο της. 7. Dunkirk Εδώ είναι που τα άστρα συναντήθηκαν και ο Νόλαν έφτιαξε την ταινία που ήταν πάντα προορισμένος να φτιάξει. Εκεί που ο γνωστός του αντι-ανθρωπισμός μπουρδουκλωνόταν με τον επιστημονισμό και το μελόδραμα του Interstellar, στο Dunkirk βρήκε την καλύτερη δυνατή ισορροπία για να δείξει την σκηνοθετική του δύναμη. Αν και γενικά δεν είμαι πολύ fan του, εδώ αντέστρεψε όλα τα στοιχεία του κλασικού χολιγουντιανού πολεμικού έπους κι έφτιαξε ένα ακραία εντυπωσιακό υπερθέαμα όπου η επιβίωση είναι ο αποκλειστικός ορίζοντας. 6. The Killing Of A Sacred Deer Οι Λάνθιμος-Φιλίππου έφτιαξαν εδώ κάτι αρκετά μοναδικό, πιο φιλόδοξο και επιβλητικό από οποιαδήποτε άλλη ταινία τους μέχρι τώρα. Η κινηματογραφική τους γλώσσα στο Ιερό Ελάφι έχει ξεφύγει και δεν σ’ αφήνει να πάρεις αναπνοή. Η απαισιοδοξία και ο κυνισμός τους θα μπορούσε πλέον να κάνει κάθε Κιούμπρικ, Χάνεκε και Πολάνσκι να σκάσει από τη ζήλια του. Το Ιερό Ελάφι είναι τραγικό, είναι σατιρικό, είναι σκλήρό, είναι κλινικό – αλλά κυρίως είναι τρομερά εντυπωσιακό. 5. Lucky Φέτος χάσαμε τον Harry Dean Stanton κι ήταν μάλλον η μεγαλύτερη κινηματογραφική απώλεια της χρονιάς. Το Lucky είναι το τελευταίο δώρο του στον κινηματογράφο και ταυτόχρονα το τελευταίο δώρο του κινηματογράφου σ’ αυτόν. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του John Caroll Lynch είναι διακριτικό, είναι ευγενικό, είναι τρυφερό, είναι ποιητικό – είναι το καλύτερο αντίο στον Stanton, ο οποίος γεμίζει την οθόνη από την αρχή μέχρι και πολύ αργότερα από το τέλος της ταινίας. 4. On Body and Soul Η βετεράνος του ούγγρικου σινεμά Ildikó Enyedi επέστρεψε φέτος, μετά από 18 χρόνια, με την Ψυχή και το Σώμα με στόχο να μας διαλύσει και την ψυχή και το σώμα. Έχουμε δυο ανθρώπους που δουλεύουν μαζί σε ένα σφαγείο και ανακαλύπτουν πως κάθε βράδυ βλέπουν το ίδιο όνειρο: ότι κι οι δύο είναι ελάφια που συναντιούνται στο δάσος. Από εκεί και μετά ξεκινάει ένα σκληρό αλλά ευαίσθητο ψυχαναλυτικό εργατικό δράμα που αφηγείται την ανθρώπινη αγάπη ως φυγή από την πραγματικότητα και ως αλύπητη επιστροφή σ’ αυτήν. Μην το δοκιμάσετε στο σπίτι. 3. Good Time O Robert Pattinson εξιλεώθηκε κι έδωσε μια από τις καλύτερες ερμηνείες της χρονιάς. Ο Oneohtrix Point Never έφτιαξε το καλύτερο soundtrack της χρονιάς. Οι αδερφοί Safdie γύρισαν την πιο φαντασμαγορική, αγχωτική και συναρπαστική crime-drama περιπέτεια της χρονιάς. Φανταστείτε την Σκυλίσια Μέρα του Lumet και το Thief του Mann να έχουν πάρει μαζί speed και να τριγυρίζουν σε μια νυχτερινή και πολύχρωμη Νέα Υόρκη, για να καταλήξουν τελικά σε ένα από τα πιο συγκινητικά φινάλε που είδαμε φέτος στο σινεμά. 2. Loveless Μια οικογένεια σε κρίση την σύγχρονη Ρωσία. Οι γονείς δεν αγαπιούνται, χωρίζουν και ετοιμάζονται να ζήσουν μια νέα ζωή. Ο μικρός γιος τους αποτελεί πια εμπόδιο, νιώθει ανεπιθύμητος και εξαφανίζεται. Η ταινία λέγεται Χωρίς Αγάπη και όντως η αγάπη εδώ ορίζεται από την απουσία της. Αλλά έχουμε ανθρώπους που θέλουν να αγαπήσουν και να αγαπηθούν. Απλά δεν τα καταφέρνουν. Το φετινό θρίλερ εξαφάνισης του Ζβιάγκιντσεφ τον βρίσκει σε μια από τις καλύτερες στιγμές του – τον βρίσκει πολύ σκληρό, αλλά και με μπόλικη κατανόηση. Κι υπάρχουν μερικές σκηνές που είναι κυριολεκτικά αδύνατον να τις ξεχάσεις. 1. The Florida Project Είναι η καλύτερη ταινία της χρονιάς και παρά λίγο να μην προλάβουμε να την δούμε φέτος στις αίθουσες. O Sean Baker επιστρέφει 2 χρόνια μετά το καταπληκτικό Tangerine και φτιάχνει ένα πανέμορφο παραμύθι γι’ αυτούς κι αυτές που δεν πρόκειται να ζήσουν ποτέ μέσα σε παραμύθι. Τα φτωχά παιδιά που μένουν στα φτηνά μοτέλ γύρω από την Disneyland δεν ανακαλύπτουν απλά τον κόσμο. Τον δημιουργούν αλλιώς. Ό,τι τους τραβάει κοντά στην σκληρή πραγματικότητα, το μετατρέπουν σε δρόμο διαφυγής. Η παιδική φαντασία γίνεται το τελευταίο όριο κι η τελευταία διέξοδος. Τα χρώματα είναι μεθυστικά. Οι λεπτομέρειες είναι συνταρακτικές. Τα συναισθήματα είναι πιο έντονα από ποτέ. Το Florida Project είναι ό,τι καλύτερο συνέβη φέτος στην οθόνη.
