Το έτος είναι 1906, κι ο νεαρός βρετανός στρατιωτικός Percy Fawcett στέλνεται στον Αμαζόνιο εκ μέρους της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρίας ώστε να χαρτογραφήσει τα σύνορα μεταξύ Βολιβίας και Βραζιλίας που βρίσκονται στα πρόθυρα του πολέμου. Έτσι ξεκινάει η κυρίως πλοκή της Χαμένης Πόλης του Ζ, της νέας ταινίας του James Gray (Little Odessa, We Own the Night, The Immigrant) και των παραγωγών των 12 Years A Slave και Moonlight, οι οποίοι μεταφέρουν στην μεγάλη οθόνη την βιογραφία του βρετανού εξερευνητή Fawcett που προσπάθησε να ανακαλύψει μια χαμένη αρχαία πόλη μέσα στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Η Χαμένη Πόλη του Ζ μοιάζει βγαλμένη μέσα από τα παλιομοδίτικα εγχειρίδια του κλασικού περιπετειώδους Χόλιγουντ, προσπαθώντας να αποτελέσει ένα βιογραφικό έπος γεωγραφικής εξερεύνησης και προσωπικής πίστης. Το Χόλιγουντ πάντα αγαπούσε αυτού του είδους τις περιπέτειες που αντικρύζουν τον πλανήτη σαν ένα εξωτικό και δύσβατο τοπίο προς εξερεύνηση από το πρωτοπόρο σθένος των μεγάλων ανδρών της Δύσης, ξεκινώντας από τα ντοκιμαντέρ του εξερευνητή Έρνεστ Σάκλετον στις αρχές του 20ου αιώνα, περνώντας από κλασικά χολιγουντιανά φιλμ του ’30 και του ’40 όπως Οι Περιπέτειες του Μάρκο Πόλο και Ο Σκοττ της Ανταρκτικής, και φτάνοντας μέχρι τον Λώρενς της Αραβίας και τα υπόλοιπα επικά μελοδράματα του David Lean. Αυτήν ακριβώς την παράδοση προσπαθεί να πιάσει και η Χαμένη Πόλη του Ζ, επιχειρώντας παράλληλα να θέσει κάποιους προβληματισμούς για τον πολιτικό χαρακτήρα των Δυτικών εξορμήσεων στον υπόλοιπο πλανήτη. Ο μύθος του El Dorado και της “πράσινης κόλασης” παραμένει κεντρικός στην ταινία, ενώ η πίστη του Fawcett στην ανακάλυψη ενός αρχαίου πολιτισμού, ενός χαμένου κρίκου στην αλυσίδα της ανθρώπινης ιστορίας, παραμένει η κινητήριος δύναμη της πλοκής καθ’ όλη την, διόλου ευκαταφρόνητη, διάρκεια της Χαμένης Πόλης του Ζ. Στην ταινία εμφανίζονται όμως και μια σειρά από συγκρούσεις, οι οποίες μένουν – ειρωνικά – ανεξερεύνητες και επισκιάζονται από το Oscar-baiting της βιογράφισης του Fawcett. Τα ζητήματα του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας, του πολιτισμού και της βαρβαρότητας, της χαρτογράφησης, της αρχαιολογίας και της ανθρωπολογίας, των έμφυλων ρόλων, της σύγκρουσης γιων και πατεράδων τίθενται εξαιρετικά επιφανειακά και αποτελούν μάλλον χαμένες ευκαιρίες που σε διαφορετικά σκηνοθετικά χέρια θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στο έπακρο. Δεν είναι ότι λείπουν από την κινηματογραφική ιστορία οι ταινίες που επεξεργάζονται το ζήτημα της εξερεύνησης με διαφορετικό τρόπο, κι ο Gray όχι μόνο γνωρίζει αυτήν την ιστορία, αλλά την χρησιμοποιεί κιόλας σε έναν βαθμό. Τα αριστουργηματικά Aguirre και Fitzcarraldo του Werner Herzog έχουν εδώ και δεκαετίες δείξει την συγγένεια μεταξύ του εξερευνητικού/κατακτητικού δυτικού πνεύματος και της καταστροφικής παράνοιας, ενώ η παρουσία μιας όπερας στην ζούγκλα στην Χαμένη Πόλη Ζ κλείνει το μάτι στον γερμανό σκηνοθέτη και το Fitzcarraldo του. Παράλληλα, οι παραπομπές του Gray στις αντίστοιχες κινηματογραφικές απόπειρες των Coppola (Apocalypse Now) και Malick (The New World), εκφρασμένες τόσο οπτικά όσο και μέσα από τα λόγια του Fawcett, ανοίγουν το θέμα της διάκρισης μεταξύ πολιτισμένων και αγρίων, ξύνοντας όμως απλά την επιφάνειά του. Καλύπτοντας πάνω από 20 χρόνια αφήγησης μέσα σε 140 λεπτά, η Χαμένη Πόλη του Ζ έπρεπε να επιλέξει αν θα είναι ένα μεγαλεπίβολο βιογραφικό έπος χαμένο μέσα στην κοινοτοπία και τον διδακτισμό ή αν θα βουτήξει με το κεφάλι στα ζητήματα που της δίνεται η ευκαιρία να επεξεργαστεί. Δυστυχώς ο Gray διαλέγει το πρώτο, κι η νοσταλγία του για τις μεγάλες Χολιγουντιανές περιπέτειες αυτού του είδους μοιάζει τόσο ξεπερασμένη και συντηρητική όσο και το εξερευνητικό πνεύμα που προσπαθεί να αναπαραστήσει.
