Μέχρι την αρχή του τελευταίου καύσωνα μέτραγα μέρες που ο καιρός ήταν παλέψιμος, που τουλάχιστον δεν είχε καύσωνα. Ήταν πολλές, οι περισσότερες. Παρότι είχαν υπάρξει πολύ ζεστές μέρες, μέχρι τότε το καλοκαίρι δε μας είχε κάνει καύσωνα και αυτό είναι πλέον λόγος για να ανοίξεις σαμπάνιες. Ύστερα ήρθε ο καύσωνας. Πως γίνεται σε αυτό το φούρνο λοιπόν να σκέφτεται κανείς χειμώνες; Εδώ θα συμφωνήσουμε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. To greek summer είναι state of mind, πιο συγκεκριμένα ένα state of mind που με τα χρόνια το νιώθουμε να γίνεται κάτι πολύ ξένο από αυτό που γνωρίσαμε. [break height=50] RIP μπάνια του λαού [break height=50] Το ελληνικό καλοκαίρι σαν βιωμένη εμπειρία είχε για δεκαετίες συγκεκριμένα περιεχόμενα: Πρώτον, ήταν ζεστό αλλά όχι ανυπόφορο (κάποια χρόνια πριν οι καύσωνες ήταν τραυματικές μεν, εξαιρέσεις δε). Δεύτερον, ήταν μαζικές λαϊκές διακοπές. Σε γενικές γραμμές, οι πιο πολλοί (όχι όλοι, προφανώς) πήγαιναν κάπου. Τα νησιά του Αιγαίου πάντα τραβούσαν την προσοχή αλλά υπήρχαν κι άλλες λύσεις: Η ηπειρωτική Ελλάδα, εξοχικά, το χωριό (που δεν ήταν τόσο κακό όσο νομίζαμε κτλ κτλ) και πάει λέγοντας. [break height=50] [break height=50] Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες που έφερε δώρο η κλιματική αλλαγή έφεραν νέο ενδιαφέρον για μπάνια κοντά στην πρωτεύουσα, με αποτέλεσμα να γεμίζουν ασφυκτικά οι παραλίες που πολύς κόσμος σνόμπαρε για χρόνια και το πάρκινγκ πχ του ΚΑΠΕ να θυμίζει αυτό του ΟΑΚΑ σε συναυλία, αλλά αυτό έχει όριο. Το όριο είναι ότι για την πλειοψηφία, το μπάνιο είναι μια υπόθεση ΣΚ – με ό,τι σημαίνει αυτό για την κίνηση και την κοσμοπλημμύρα. Αν προσθέσει κανείς στην εξίσωση τις φετινές τιμές των καυσίμων, η νέα λύση δυσκολεύεται κι αυτή. Για όσους δεν έχουν μέσο ή κουράγιο να μετακινηθούν, η επιλογή είναι η παραμονή σε μια πόλη ειδυλλιακή σαν κρατήρα ηφαιστείου, μια πολύπλοκα μίζερη συνθήκη στην οποία θα επανέλθουμε αργότερα. [break height=50] Η Αμοργός κείται μακράν [break height=50] Και το Αιγαίο; Αυτό ήταν το μεγαλύτερο cheat mode του ελληνικού καλοκαιριού – σε γενικές γραμμές, μπορούσε κανείς να χαρεί αδιανόητα μέρη χωρίς να πουλήσει τα νεφρά του. Αυτό είναι άλλη μια συνθήκη που ανατρέπεται γενικά τα τελευταία χρόνια και ειδικά φέτος. Συνεχίζοντας τα διαστημικά κατορθώματα της ανθρωπότητας, οι τιμές των ακτοπλοϊκών έχουν φτάσει στο φεγγάρι (340 ευρώ για ένα άτομο και ένα αυτοκίνητο για την ας πούμε εναλλακτική Αμοργό) και οι κρατήσεις εξαντλούνται από πολύ νωρίς – ή μένουν οι πολύ ακριβές. Ταυτόχρονα, ένας άτυπος θεσμός είναι και ειδικά από την αρχή της πανδημίας: Το ελεύθερο κάμπινγκ. Κάποια νησιά συνεχίζουν την καθιερωμένη ανοχή προς το σπορ (πιο σπάνια, το καλωσορίζουν κιόλας γιατί σώζει την οικονομία του τόπου), όμως μια σειρά από μέρη ρίχνουν επισήμως πόρτα, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το κάτω Κουφονήσι. Στην Ικαρία, ένα νησί κλασικό προορισμό για ελεύθερο, έχουν ήδη ανακοινωθεί το νέα για το άκυρο. Σε μια σειρά από άλλα μέρη, όπως η Ανάφη και η Δονούσα, ακόμα και σε παραλίες που εθιμοτυπικά επιτρεπόταν, πλέον η αστυνομία ενημερώνει ότι το στήσιμο σκηνής δεν επιτρέπεται. [break height=50] [break height=50] Ενίοτε το γυρνάει απευθείας σε συλλήψεις, όπως πρόσφατα στο νότιο Ρέθυμνο. Ειδικά στο τελευταίο περιστατικό, διαβάζει κανείς ότι «η επιχείρηση της αστυνομίας οργανώθηκε για την καταστολή παραβατικών συμπεριφορών [και] την πρόληψη πυρκαγιών», κάτι που αποδεικνύει ότι όπως και με τα μέτρα για τιν Covid, όλα μπορούν να γίνουν μια καλή δικαολογία για προσαγωγές και συλλήψεις. Πρόπερσι, ο δήμαρχος Νάξου (διοικητικά αφορά και Κουφονήσια, Δονούσα, Σχοινούσα, Ηρακλειά) δήλωνε το εξής: «Θα εφαρμοστεί αυστηρά και με κάθε τρόπο η νομοθεσία που απαγορεύει το ελεύθερο κάμπινγκ, ενώ στα οργανωμένα κάμπινγκ θα εφαρμοστούν με αυστηρότητα τα ιατρικά πρωτόκολλα. Από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς θα τηρηθούν αυστηρά όλα τα μέτρα για τη δημόσια υγεία και την αποφυγή μετάδοσης του ιού. Το ελεύθερο κάμπινγκ δεν θα υφίσταται σε κανένα από τα πέντε νησιά. Θα πηγαίνει το λιμενικό, η αστυνομία, θα ξεκινήσουμε και αυτόφωρα αν χρειαστεί. Γιατί; Για λόγους δημόσιας υγείας; Θα ακολουθήσουμε τη νομοθεσία με αυστηρότητα.» Το ελεύθερο κάμπινγκ είναι άποψη, όπως διαπιστώνει ο κάθε άνθρωπος όταν γνωρίζει γιάπηδες να λιώνουν την πέτσα τους στη Νίσυρο. Το πολύ βασικό όμως είναι η πιο οικονομική επιλογή και για ένα μεγάλο κομμάτι η μόνη λύση για να κάνει διακοπές. Χωρίς αυτή, τα πράγματα είναι ζόρικα. Η σκλήρυνση της στάσης προς το ελεύθερο αντανακλά διάφορα πράγματα, από την αίσθηση «τάξης και ασφάλειας» (χίπηδες go home) μέχρι την εξίσου ιδεοληπτική επιθυμία ότι έτσι θα αλλάξει ο κόσμος στο νησί για να έρθουν πιο κυριλέ digital nomads που αφήνουν περισσότερα λεφτά (χίπηδες go home). Οι τριβές με την τοπική κοινωνία ενίοτε όντως υπάρχουν (βλ. γραφικά περιστατικά πανηγύρια στην Ικαρία), αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι κάτι που δε μπορεί να διευθετηθεί χωρίς απαγορεύσεις. [break height=50] The Kremlin took my vacations away, μπορεί και όχι [break height=50] Τα παραπάνω είναι λίγο πολύ γνωστά. Ο ειδοποιός παράγοντας είναι ότι η φετινή χρονιά ήταν fatality για πολλούς κουμπαράδες. Η εκτόξευση της τιμής του ρεύματος και του αερίου και οι ρήτρες αναπροσαρμογής ήρθαν να κάτσουν πάνω σε 2 χρόνια πανδημίας, που με τη σειρά της έκατσε πάνω σε 10 χρόνια κρίσης με μια σύντομη υποψία ανάκαμψης της οικονομίας, που τροφοδότησε και τους πανηγυρισμούς της τωρινής κυβέρνησης στην αρχή της θητείας της. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν η χαριστική βολή. Το αποτέλεσμα; Ένας πρωτοφανής αριθμός Ελλήνων δε θα πάει διακοπές. Τα νούμερα είναι καταιγιστικά: Έρευνα του Ευρωπαϊκού Συνδικαλιστικού Ινστιτούτου που δημοσίευσε η ΓΣΕΕ δείχνει ότι στην Ελλάδα το 43,4% των εργαζόμενων δε μπορεί να φύγει μια βδομάδα. Σύμφωνα με το ΕΕΑ 6/10 θα πάνε λίγες μέρες ή καθόλου διακοπές, ενώ σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της MARC για τον ΑΝΤ1 το 1/2 δε θα πάει. Ακόμα και στην ηλικία 17-34, το 35% θα απέχει (ενώ και το ίδιο ηλιακό φάσμα είναι παραπλανητικό, διότι περιέχει σίγουρα φοιτητές και νέους εργαζόμενους που ζουν πολύ διαφορετικά): [break height=50] [break height=50] Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι τα 2/3 των Αθηναίων θα πάνε όντως διακοπές (οποιασδήποτε διάρκειας, από την άλλη), σύμφωνα με την παραπάνω δημοσκόπηση. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το χωριό και το εξοχικό είναι φέτος ο #1 προορισμός. Το σερί συνεχίζεται με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεων συνεχίζει το σερί: 1 στους 2 θα πάει διακοπές 1 στους 2 θα πάει διακοπές σύμφωνα και με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεων: [break height=50] It’s a holiday in Ψέριμος [break height=50] Και ποιος κάνει διακοπές τελικά; Σε ποιον απευθύνονται τίτλοι αυτού του είδους; [break height=50] [break height=50] Όπως πάντα, πολλά πράγματα στην Ελλάδα συνεχίζουν (αυξανόμενα) να απευθύνονται στους τουρίστες, κοινώς σε ανθρώπους με άλλα εισοδήματα και άλλα βιοτικά επίπεδα. Οι ρόδες από τις βαλίτσες εξακολουθούν να ακούγονται παντού (από τα Airbnb της Αθήνας ως τα πανάκριβα ντιζαϊνάτα δωμάτια σε κάποτε εναλλακτικά νησιά) και η αίσθηση ότι κάποια πράγματα δε θα είναι ποτέ ξανά για εμάς θα εντείνεται. Και φυσικά, οι ελληνικές ταξικές αντιθέσεις μια χαρά χωράνε σε αυτή τη συνθήκη – ανεξήγητα, τόσα χρόνια κρίσης δε μας άφησαν όλες και όλους πιο ίσους. Με την τρέχουσα πορεία των πραγμάτων, τα καλύτερα κομμάτια της Ελλάδας θα αξιοποιούνται όλο και πιο πολύ τουριστικά σε λογική όλο και πιο high class, ανεβάζοντας το κόστος των διακοπών. Ήδη, για πολλούς μια βδομάδα στη Φολέγανδρο είναι μακρινό όνειρο. Μια βδομάδα στην Ικαρία είναι doable, αν υπάρχει ελεύθερο ή έστω κάμπινγκ. Σε 10 χρόνια, μπορεί η Ψέριμος να αναδειχθεί ως μια παρεξηγημένη, σπάνια ομορφιά. Οκ, η Ψέριμος είναι απλά ένα παράδειγμα – αφενός φαίνεται όντως ωραία και γραφική, αφετέρου δε θέλουμε καν να ξέρουμε πόσο είναι τα ακτοπλοϊκά φέτος λόγω Δωδεκανήσων: [break height=50] [break height=50] Οκ, το ξέρετε, τα πράγματα θα είναι πολύ γραφικά αλλά με τον λάθος τρόπο: [break height=50] [break height=50] [break height=50] [break height=50] Στην Αθήνα δεν έχεις [break height=50] Ποια είναι η συνθήκη ζωής σε μια πόλη (και κάθε πόλη, αλλά ειδικά αυτή) που αναγκάζεσαι να τη φας στη μάπα την πιο λάθος εποχή; Μετά την προσωρινή ευφορία που ήταν το πρώτο καλοκαίρι «χωρίς» Covid, που οι συναυλίες γέμισαν και τα ΜΜΕ πέθαναν από υπερκόπωση γράφοντας κείμενα για τον ΛΕΞ, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι ότι τα πράγματα όχι απλά δεν είναι πολύ καλά, αλλά θα γίνουν χειρότερα. [break height=50] [break height=50] Εδώ εισέρχεται η ειδική συνθήκη του 2022. Το περσινό καλοκαίρι του μαζικού PTSD από την καραντίνα, των διαδοχικών γυναικοκτονιών, των disaster movie πλάνων από την Εύβοια απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ειδυλλιακό. Φέτος όμως η σκέψη είναι ήδη στον χειμώνα και στην εκρηκτική αύξηση του κόστους ζωής, στις τιμές των ενοικίων, της βενζίνης, της λαϊκής, της ΔΕΗ και του γκαζιού – και όλα αυτά σε μια χρονιά που άνθρωποι με μισθούς 600 και 650 ευρώ έλαβαν λογαριασμούς 400 ευρώ λόγω ρήτρας αναπροσαρμογής, με τους μισθούς και τα εισοδήματα στο ground zero και την παγκόσμια οικονομία να λαχανιάζει σαν χρόνιος καπνιστής. Ως απότοκο αυτού, το 2022 αρκετοί μετράνε με το σταγονόμετρο τη χρήση του ερκοντίσιον φοβούμενοι τη ΔΕΗ – αν φυσικά έχουν. Και όπως σε πολλά πράγματα, είναι το mood που καθορίζει την πρόσληψη μιας κατάστασης, το vibe για να κάτσουμε και λίγο με τη νεολαία. Για πολύ καιρό το καλοκαίρι ήταν διάλειμμα και εκεχειρία. Η πόλη άδειαζε, ο κλιματισμός ή έστω ο ανεμιστήρας έφτιαχνε καταφύγια, η Βουλή έβγαζε θερινό τμήμα, οι υποχρεώσεις παραπέμπονταν στον Σεπτέμβρη και οι κοινωνικές εντάσεις εκτονώνονταν προσωρινά γιατί παίζει πάρτι στο νησί. Πιθανώς κάτι τέτοιο να σκεπτόταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όταν εκκένωσε 3 καταλήψεις στη Θεσσαλονίκη στην απίθανη ημερομηνία που ήταν η 27 Ιουλίου του 2016. Ότι οι υπερασπιστές τους θα λείπουν σε καμιά Σαμοθράκη. [break height=50] [break height=50] Και εκεχειρία φέτος δεν παίζει. Αν δεν ήταν οι ανησυχητικές εξελίξεις γύρω από την υπόθεση Λιγνάδη ή το άγριο χτύπημα της ΕΛΑΣ σε μια φεμινιστική διαδήλωση που καλέστηκε λόγω βιασμών στην περιοχή των Εξαρχείων: Τότε θα ήταν η χτεσινή απόφαση του Συμβουλίου Εφετών Λαμίας για το αίτημα του απεργού πείνας Γιάννη Μιχαηλίδη. Είναι μια απόφαση που αναπόφευκτα θα θεωρηθεί κομμάτι του ίδιου κάδρου αυταρχισμού, αδιαλλαξίας, μηδενικής ανοχής και επιλεκτικής μεταχείρισης – ένα πλαίσιο που αναμένεται ίδιο κι απαράλλαχτο εν όψει ενός φθινοπώρου κι ενός χειμώνα που προβλέπεται ότι θα εκτοξεύσουν τις κοινωνικές αντιθέσεις και εντάσεις. Την επόμενη μέρα από την εν λόγω απόφαση, η διαδήλωση αλληλεγγύης χτυπήθηκε κι αυτή άγρια. Δεν τη γλίτωσαν ούτε οι φωτορεπόρτερ: Το κάδρο ολοκληρώνεται από τις μικρές λεπτομέρειες: Την ίδια στιγμή που η αστυνομία ξυλοκοπά στα μέσα του Ιουλίου, στην ίδια γειτονιά, τουρίστες πίνουν τo ποτάκι τους αμέριμνοι. Η ζωή είναι μικρή για να είναι θλιβερή. [break height=50] [break height=50] Η φάση πια δεν είναι ούτε Τσίου ούτε Φτηνά Τσιγάρα. Τα vibes είναι κακά και ούτε καν το αναμενόμενο σπαμ από διακοποφωτογραφίες στα social δε μπορεί να το ξορκίσει. Και φυσικά; [break height=50] Fuego [break height=50] Ήρθαν αμέσως με τον ερχομό του πρώτου καύσωνα. Καταστροφικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο, στη Λέσβο, στον Έβρο, στην Πεντέλη. Αχρηστία σε όλα τα επίπεδα του κράτους, το μπαλάκι στην κλιματική αλλαγή, η φράση «που είναι τα εναέρια μέσα;», κλισέ για ήρωες πυροσβέστες, έλλειψη στοιχειώδους προετοιμασίας, ηλίθιες δηλώσεις, ο Πατούλης με παραλλαγή να κάνει cosplay πυροσβέστη. Λιτανείες για βροχή από τους πιστούς, εκκλήσεις στη συλλογική μας τύχη ή στο κοσμικό balance από τους άθεους τουλάχιστον να μην πάει όπως πέρσι. Να μη δούμε ξανά τέτοια πλάνα: Ή την Αθήνα πνιγμένη στον καπνό και τα τοξικά σωματίδια από την φλεγόμενη περιφέρειά της, με στάχτες στα μπαλκόνια και κυλιόμενα μπλακάουτ: [break height=50] [break height=50] Not gonna lie, θέλει ατομικό και συλλογικό κόπο το να μην υποκύψει κανείς στην καταστροφολογία, ενίοτε και στην ανομολόγητη απόλαυση της ίδιας της καταστροφής με τη μορφή του doomscrolling, της άνεσης που είναι η παραίτηση στο όλα θα πάνε κατά διαόλου, στο δεν υπάρχει μέλλον. Είναι γεγονός ότι αρκετές από τις παραπάνω πηγές μιζέριας δεν είναι αμιγώς ελληνικές, με προεξάρχουσα την κλιματική αλλαγή. Έστω στη summertime sadness, δεν είμαστε μόνοι μας. Απλά χρειάζεται μια τεράστια, αφάνταστη αυτή στιγμή που μιλάμε σε κλίμακα, προοπτική και φιλοδοξία αλλαγή ρότας. Αν μη τι άλλο, είναι πολύ απλό στη διατύπωση.
