Τον Bill Douglas μπορεί να τον ξέρεις από την αυτοβιογραφική τριλογία του για τα παιδικά του χρόνια στη Σκωτία. Το Comrades είναι η τέταρτη και τελευταία ταινία που έκανε πριν πεθάνει. Δεν έχει καμία σχέση με την τριλογία του αλλά αφηγείται την ιστορία των λεγόμενων μαρτύρων του Tolpuddle, οι οποίοι στις αρχές του 19ου αιώνα προσπάθησαν να φτιάξουν ένα είδος εργατικής ένωσης και το πλήρωσαν με ένα πολυετές ταξιδάκι στην Αυστραλία που τότε ήταν εξωτικός τόπος εξορίας. Όλη αυτή την ιστορία ο Bill διαλέγει να στην αφηγηθεί μέσα από τον φακό διαφόρων μηχανών προβολής εικόνων-προπομπών του κινηματογράφου- ενός περιπλανώμενου τύπου που ζούσε λέγοντας ιστορίες με εικόνες, οι οποίες μηχανές εξελίσσονται μάλιστα διακριτικά μέσα στις 3 ώρες που διαρκεί η ταινία σηματοδοτώντας με έξυπνο τρόπο το πέρασμα του χρόνου. Μπορεί να σου φαίνεται ότι κάπου το έχεις ξαναδεί το έργο και ότι υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές με μικρότερη διάρκεια. Πράγματι, η θεματολογία των Συντρόφων δεν πρωτοτυπεί. Ιστορίες ταξικού προβληματισμού και πάσης φύσης ανθρώπινου δράματος υπάρχουν πάμπολλες από απαρχές του κινηματογράφου. Σε αρκετά σημεία μάλιστα τα μοτιβά αυτά επιβάλονται στον θεατή και με μια σοβιετικού τύπου σύνδεση των εικόνων, που γρήγορα μπορεί να σε ωθήσει να καταδικάσεις την ταινία αν βάλεις και το σχετικά μονοδιάστατο των χαρακτήρων. Εδώ πέρα όμως δεν έχεις να κάνεις με άλλη μία παροπλισμένη, θεαματική παραγωγή με λάσπες στις μούρες των πρωταγωνιστών. Ο σκηνοθέτης καταφέρνει παρά την τρικυμίωδη οκταετή πορεία της παραγωγής, να παρατήρησει με αρκετή επιτυχία και δίχως ιδιαίτερα σχόλια την πορεία των ανθρώπων που προσπάθησαν να βελτιώσουν τους όρους της ζωής τους και απέτυχαν, αφιερώνοντας μάλιστα το δεύτερο μισό στη ζωή τους στην Αυστραλία. Εκτός των άλλων το Comrades έχει αποτυπωθεί καταπληκτικά στην κάμερα. Οι φωτισμοί και τα χρώματα στα κάδρα υποστηρίζουν την αλήθεια του επιτεύγματος και δημιουργούν με εξυπνότερο τρόπο απ’ ότι η διδακτική, σε κάποια σημεία, χρήση του μοντάζ(τον πνίγανε όμως τα δίκια του) τους επιθυμητούς,φαντάζομαι, συσχετισμούς. Σε αυτό βοηθάει και η μουσική που απουσιάζει στο μεγαλύτερο κομμάτι της ταινίας για να επανέλθει σε καίρια σημεία με folk τραγουδάκια και ό,τι συνέθεσε ο γερμανός Hans Werner Henze. Το όλο πακέτο κλείνει το cast που απαρτίζεται από μια μεγάλη λίστα με μεγάλα όνοματα του βρετανικού σινεμά. Αν και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους εμφανίζονται άσημοι, λίγο-πολύ, ηθοποιοί, που πάντως κάνουν μια χαρά την δουλειά τους, σε υποστηρικτικούς (Imelda Staunton/ Keith Allen) και ιδίως ρόλους των ανώτερων κοινωνικά τάξεων εμφανίζονται ηθοποιοί όπως η Vanessa Redgrave, ο James Fox και η Barbara Windsor (γνωστή από την βρετανική Λάμψη, τους EastEnders). Ξεπερνώντας την λογική της μπροσούρας με κείμενο κονσέρβα και κακό οπτικό σχεδιασμό τα Συντρόφια ψάχνουν την θέση τους δίπλα σε ταινίες όπως το σχεδόν σύγχρονο Matewan του John Sayles και τον Κόκκινο Ψαλμό του Miklós Jancsó.
