Αναδημοσίευση από Пролет Καλτ

Πρόσφατα ξαναδιάβασα τους στίχους του Janie Jones των Clash και η αλήθεια είναι ότι έμεινα άφωνος. Το πρόβλημα είναι μάλλον ότι όταν έχεις ακούσει ένα τραγούδι πριν 20 χρόνια, έχει ήδη καταχωρηθεί κάπως στη μνήμη σου. Και επίσης, αλήθεια είναι ότι ακούγοντας το με το μυαλό και τις εμπειρίες ενός 15χρονου εκ των πραγμάτων η καταχώρηση είναι περίπου αυτής της ηλικίας… Ωστόσο, μια πρόσφατη προσεκτική ακρόαση μου έδωσε εκ νέου λόγους να αγαπήσω βαθύτατα αυτό το τραγούδι.

Η Janie Jones

Η Janie Jones για όσους δεν γνωρίζετε είναι υπαρκτό πρόσωπο. Μια διασημότητα του swinging London των 60s που έφυγε από το χωριό της στην βαρετή επαρχία των βρετανικών νήσων για να αναζητήσει την τύχη της στο πολύχρωμο Λονδίνο. Έκανε μία επιτυχία με το single Witches Brew και γενικότερα ήταν μία από τις πολλές εκείνες διασημότητες και ημιδιασημότητες της νυχτερινής ζωής της πόλης.

Στις αρχές των 70s ξεσπά ένα σκάνδαλο στους κόλπους του BBC στο οποίο αναμειγνύονται πολλοί ραδιοφωνικοί παραγωγοί οι οποίοι απολάμβαναν την παρέα νεαρών εώς πολύ νεαρών κοριτσιών με αντάλλαγμα το προμοτάρισμα συγκεκριμένων τραγουδιών και την παροχή του ανάλογου airplay. [σημ.: στην μουσική βιομηχανία τέτοια σκάνδαλα είναι αρκετά συχνά και στα αγγλικά ο όρος για το λάδωμα παραγωγών, δημοσιογράφων κλπ για να σπρώχνουν συγκεκριμένους δίσκους ή καλλιτέχνες είναι payola]. Κάποιοι κατέληξαν στη φυλακή, κάποιοι άλλοι αυτοκτόνησαν και πολλοί περισσότεροι -κυρίως τα μεγαλοστελέχη της βαριάς μουσικής βιομηχανίας της αγγλικής οικονομίας- την έβγαλαν λάδι. Μια από αυτούς που την πλήρωσε ήταν και η Janie Jones η οποία οργάνωνε σεξουαλικά όργια και προμήθευε με κορίτσια διάφορους πελάτες. Το 1973 φυλακίστηκε για 7 χρόνια από τα οποία εξέτισε τα 3, έτσι το 1976 αποφυλακίστηκε… Εκείνη τη χρονιά έκαναν και τα πρώτα τους βήματα οι Clash, οπότε και λογικά η Janie Jones ξανάρθε στην επικαιρότητα, όπως και όλο το σκάνδαλο που απομυθοποιούσε με κραυγαλέο τρόπο όλο το ροκ εν ρολ.

The Clash

Τον Απρίλη του ’77 οι Clash βγάζουν το ομώνυμο ντεμπούτο τους, το οποίο ξεκινάει με το Janie Jones. Φαινομενικά είναι ένα ακόμα rock ‘n’ roll τραγούδι ή τέλος πάντων αυτή είναι η αίσθηση που σου δίνει… Αλλά είναι μόνο μία αίσθηση μιας και στον τέταρτο στίχο, αφού μας πει ότι γουστάρει το rock ‘n’ roll, τα ναρκωτικά και τη Janie Jones μας λέει ότι αυτό που δε γουστάρει είναι η βαρετή δουλειά του. Στην επόμενη στροφή το τραγούδι μας λέει τι κάνει ο ήρωας μας αφού τελειώσει την δουλειά του και αυτό που κάνει δεν είναι άλλο από το να τρέχει στις πουτάνες και να κοιτάει να περνάει καλά. Στην προτελευταία στροφή το τραγούδι κάνει μία σύνδεση ανάμεσα στον τρόπο που συμπεριφέρεται το αφεντικό στον εργάτη και στον τρόπο που ο εργάτης συμπεριφέρεται στις πόρνες. Και φτάνουμε στην κατακλείδα και την τελευταία στροφή όπου η προηγούμενη σύνδεση συμπεριφοράς του αφεντικού προς τον εργάτη και του εργάτη με την πόρνη αντιστρέφεται και ο εργάτης αντιλαμβάνεται ότι το αφεντικό του τού συμπεριφέρεται όπως αυτός συμπεριφέρεται στην πόρνη. Και μάλιστα χωρίς το ανάλογο λάδωμα (there’s no payola που λέει και το τραγούδι)… Και κλείνει το τραγούδι καλώντας τον εργάτη-αντίφαση να εξωτερικεύσει το πως νιώθει.

Το κέντρο του Janie Jones είναι η μισθωτή σχέση. Αυτή διαπερνά και τις τέσσερις στροφές του τραγουδιού… και μάλιστα η μισθωτή σχέση όχι με τους στενούς οικονομικούς της όρους (πόσα παίρνει ο εργάτης σα μισθό) αλλά με την ευρύτερη οντολογική της σημασία (η υπόταξη μίας δραστηριότητας του ανθρώπου στην εξουσία και το κέρδος κάποιου άλλου). Και σε αυτό το οντολογικό επίπεδο η εκμετάλλευση μιας πόρνης από την εκμετάλλευση ενός εργάτη δε διαφέρει σε πάρα πολλά επίπεδα. Τους μυς και την επιδεξιότητα πουλάει ο ένας, τους μυς και την επιδεξιότητα πουλάει η άλλη. Η μόνη διαφορά είναι ότι στους μυς της δεύτερης περιλαμβάνεται και το μουνί της (αν και σε πολλές περιπτώσεις μισθωτής σχέσης και των σχέσεων εξουσίας που διαμορφώνονται το σεξουαλικό έτσι και αλλιώς παίζει ρόλο -Έχετε δει κακάσχημες γριές πωλήτριες στα ρουχάδικα; Έχετε δει άσχημους κοντούς φαλακρούς πωλητές σε κοσμηματοπωλείο;).

Έτσι φτάνουμε ίσως στον πυρήνα του ζητήματος μας. Που δεν είναι άλλο από αυτό που έχουνε πει οι Pop Group ένα χρόνο αργότερα το 1978… We are all prostitutes… Είμαστε όλοι εκδιδόμενοι εκδιδόμενες πουλάμε κάτι με αντάλλαγμα κάτι άλλο… Μόνο η εκάστοτε ηθική (που και αυτή καθορίζεται από τους νόμους προσφοράς και ζήτησης) είναι αυτή που περιορίζει ή επεκτείνει το όριο στο σώμα μας… Λάθος. Και η ταξική πάλη.

Fill her up Jacko! Φωνάζει σε κάποιο σημείο το τραγούδι για να κάνει τη σύνδεση μεταξύ αυτοκινήτου και πουτάνας και να καταδείξει την πραγμοποίηση που προκαλεί ο πελάτης στην πόρνη, όπως και την αλλοτρίωση που μπορεί να προκαλέσει μια χαρά ο κατα τ’ άλλα εξίσου πραγμοποιημένος και αλλοτριωμένος εργάτης, όταν μέσα στο σύστημα καταμερισμού της εξουσίας και της εκμετάλλευσης το αρσενικό έχει τα δικά του περιθώρια να μεταθέσει την δική του αλλοτρίωση και πραγμοποίηση. Είναι αυτό το όμορφο κόλπο του καπιταλισμού, όπου πετώντας μερικά ψίχουλα εξουσίας εξασφαλίζει τη συναίνεση των εκμεταλλευόμενων. Αυτό βέβαια δεν περιορίζεται μόνο στους αρσενικούς εργάτες… Και οι γυναίκες εργάτριες αντλούν από το καπιταλιστικό σύστημα συγκεκριμένες εξουσίες, άλλο θέμα όμως αυτό…

Μπορεί όμως να σπάσει αυτό; Μπορεί να σταματήσει με κάποιο τρόπο… Πρακτικοί μάλλον άνθρωποι και punks οι Clash έχουν μια απάντηση… This time he’s gonna really tell the boss /

Gonna really let him know exactly how he feels / It’s pretty bad! / Let them know – how you feel.Μίλησε! Και όχι μόνο μίλησε αλλά έλα και σε ρήξη με το αφεντικό σου. Μία έκκληση πυροδότησης μοριακής ταξικής σύγκρουσης και ταυτόχρονα ένα από τα βασικότερα ιστορικά ζητούμενα για την εκμεταλλευόμενη τάξη: να αρχίσει να μιλάει για αυτό που βιώνει. Και εδώ βρίσκεται το κλειδί νομίζω που ξεκλειδώνει τη σωστή μαρξιστική παιδεία των Clash. Το κέντρο του προβλήματος είναι το ίδιο το υποκείμενο της εργατικής τάξης που παράγει και αναπαράγει την αλλοτρίωση και την πραγμοποιήση του. Αν δεν κάνει αυτό κάτι κανείς δεν πρόκειται να κάνει κάτι άλλο στη θέση του.

Και έτσι απότομα, χωρίς κανένα κλασσικό κλείσιμο ή fade out, σταματώ εδώ…

ΥΓ. Η μουσική σχέση των Clash με την Janie Jones είχε συνέχεια όταν συμμετείχαν σε ένα single που έβγαλε, αλλά όλα αυτά είναι μια άλλη μουσική ιστορία…