Quantcast

Το «Χωρίς Αγάπη» του Ζβιάγκιντσεφ εκπέμπει διακριτικό κινηματογραφικό μεγαλείο

Ο Ρώσος σκηνοθέτης επιστρέφει τρία χρόνια μετά το Λεβιάθαν και μας προσφέρει μια από τις καλύτερες ταινίες της φετινής χρονιάς

Εδώ και πάνω από μια δεκαετία, ο Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ χτίζει σιγά-σιγά μία σπουδαία κινηματογραφική σταδιοδρομία ως μια από τις πιο τις πιο μοναδικές και διακριτικές σκηνοθετικές φωνές του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά. Έχοντας ήδη ως εξαιρετικούς σταθμούς το ντεμπούτο του (Η Επιστροφή) και την προηγούμενη ταινία του (Λεβιάθαν), η φετινή επιστροφή του Ρώσου σκηνοθέτη με το Χωρίς Αγάπη ήταν βέβαιο ότι θα τραβήξει άμεσα την προσοχή όσων τον είχαν παρακολουθήσει μέχρι τότε. Ερχόμενο αυτήν την βδομάδα στις κινηματογραφικές αίθουσας (κι έχοντας ήδη προβληθεί σε μια sold-out βραδιά στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας), το Χωρίς Αγάπη κουβαλάει μαζί του το βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες, αλλά και τις αντίστοιχες βραβεύσεις του στα φεστιβάλ του Μονάχου και του Λονδίνου.

Στην νέα του ταινία, λοιπόν, ο Ζβιάγκιντσεφ (με τον σταθερό συνεργάτη του Όλεγκ Νέγκιν στο σενάριο) κατασκευάζει ένα καταπληκτικό οικογενειακό θρίλερ που αναπαριστά την ταραγμένη ζωή μιας σύγχρονης οικογένειας που ζει στην Μόσχα, με το ζευγάρι να βρίσκεται σε ακραία ένταση μεταξύ του και τον δωδεκάχρονο γιο να εξαφανίζεται. Όντας βαθιά επηρεασμένος από τα οικογενειακά δράματα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (κι έχοντας ήδη παραλληλίσει ο ίδιος την ταινία του με τις Σκηνές Από Έναν Γάμο), ο Ζβιάγκιντσεφ στήνει το πρώτο μέρος του Χωρίς Αγάπη ως ένα δράμα δωματίου με έξοχα ενορχηστρωμένες διαδοχές έκρηξης και ηπιότητας. Η μελέτη των οικογενειακών σχέσεων είναι χειρουργική και αυστηρή, αλλά ποτέ δεν χάνει την ευαισθησία της, ακόμα και στις πιο σκληρές σκηνές της ταινίας. Συχνά επιλέγει να παίξει με τις προσδοκίες μας από την ενδοοικογενειακή δυναμική του ζευγαριού – όχι χρησιμοποιώντας τετριμμένα κόλπα στην πλοκή, αλλά ερεθίζοντας την ασυνείδητη σύνδεση των εικόνων και των συναισθημάτων εντός μας.

Εύκολα καταλαβαίνουμε ότι η κινηματογραφική γλώσσα του Ζβιάγκιντσεφ είναι ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη, χωρίς ποτέ να καταλήγει απρόσιτη. Ο έλεγχος του ρυθμού είναι απόλυτος και εξαιρετικά ακριβής. Ξέρουμε ότι πρόκειται για μια βόμβα που περιμένει να εκραγεί, αλλά βιώνουμε την κάθε κινηματογραφική στιγμή με πλήρη αυτοτέλεια. Η κάμερα βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση, αλλά κινείται με διακριτικό, σχεδόν απαρατήρητο τρόπο. Αντίστοιχα, η χρήση των χώρου είναι μαγευτική, είτε πρόκειται για τα εσωτερικά σπιτιών που φωτίζονται μόνο απ’ έξω, είτε πρόκειται για εξωτερικούς χώρους της Μόσχας που άλλοτε θυμίζουν αρχέγονα δάση κι άλλοτε post-apocalyptic μητροπόλεις.

Το Χωρίς Αγάπη εξελίσσεται σε ένα αργό αλλά σφιχτοδεμένο αστυνομικό θρίλερ εξαφάνισης. Η μετάβαση δεν είναι απότομη, αλλά αποτελεί οργανική συνέχεια μιας αναμονής για το συμβάν που τελικά θα απελευθερώσει πλήρως την δυναμική των σχέσεων μεταξύ των χαρακτήρων. Όταν τελικά συμβαίνει, η συναισθηματική μας επένδυση στους χαρακτήρες και το υπόγειο δράμα τους έχει ήδη φτάσει στο maximum και βιώνουμε το θρίλερ της απώλειας σχεδόν σαν να βρισκόμαστε μέσα στο δέρμα τους. Η ματιά του Σβιάγκιντσεφ και του Νέγκιν είναι πολιτική, αλλά αναζητά το περιεχόμενό της στις καθημερινές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Το πολιτικό περιβάλλον της Ρωσίας βρίσκεται στο background και ξεδιπλώνεται μέσα από ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές μεταδόσεις.

Η ταινία ξέρει πολύ καλά τι κάνει. Δημιουργεί ένα εξαιρετικά συγκεκριμένο και ελεγχόμενης εμβέλειας σκοτεινό οικογενειακό θρίλερ με αξιώσεις καθολικότητας. Αυτή η καθολικότητα, όμως, δεν επιβάλλεται στην πρωτογενή εμπειρία πιεστικά, αλλά βγαίνει μέσα απ’ αυτήν με τρόπο φυσικό και αβίαστο. Στον πυρήνα του, το Χωρίς Αγάπη είναι μια ταινία για την αγάπη. Προσοχή όμως: δεν προσεγγίζει την αγάπη τόσο ως συναίσθημα όσο ως σχέση. Μια σχέση που τοποθετείται αναγκαστικά μέσα στο φάσμα της παρουσίας και της απουσίας.

Best of internet